Hàng trăm nhân vật nổi tiếng kêu gọi ngừng phát triển “Siêu trí tuệ”

Thứ Tư ngày 22/10, hơn 850 nhân vật công chúng và chuyên gia – trong đó có đồng sáng lập Apple Steve Wozniak và nhà sáng lập Tập đoàn Virgin Richard Branson – đã cùng ký vào một tuyên bố công khai, kêu gọi các bên lập tức ngừng phát triển “Siêu trí tuệ” (superintelligence), tức loại AI có khả năng vượt trội con người trong hầu hết các lĩnh vực nhận thức.

Giới trí tuệ nhân tạo (AI) đang dấy lên làn sóng cảnh báo chưa từng có tiền lệ. Bản “Tuyên bố về Siêu trí tuệ” (Statement on Superintelligence) được khởi xướng bởi nhiều học giả hàng đầu trong lĩnh vực AI, bao gồm hai “cha đẻ của AI hiện đại” – Yoshua Bengio và Geoff Hinton – cùng ông Stuart Russell, chuyên gia AI hàng đầu của Đại học California, Berkeley.

Đây là lần hiếm hoi giới nghiên cứu AI cấp tiến và giới bảo thủ Mỹ cùng thể hiện lập trường thận trọng. Geoffrey Hinton, người từng rời Google năm 2023, là một trong những tiếng nói mạnh mẽ kêu gọi “chậm lại với AI”.

Ông cảnh báo rằng các hệ thống học sâu đang phát triển nhanh đến mức “chính con người cũng không hiểu nổi cách chúng hoạt động bên trong.”

Tuyên bố cảnh báo rằng: “Siêu trí tuệ đã làm dấy lên nhiều mối lo ngại, từ nguy cơ con người trở nên lỗi thời về kinh tế và mất quyền lực, đến việc mất tự do, các quyền dân sự, phẩm giá và khả năng kiểm soát, thậm chí tạo ra rủi ro an ninh quốc gia và khả năng dẫn đến sự tuyệt chủng của loài người.”

Những người ký tên kêu gọi cấm hoàn toàn việc phát triển siêu trí tuệ cho đến khi các quốc gia đạt được sự đồng thuận rộng rãi trong giới khoa học và công chúng, đồng thời bảo đảm rằng công nghệ này được xây dựng và kiểm soát một cách an toàn.

Tuyên bố nhận được sự ủng hộ từ nhiều giới khác nhau, không chỉ các nhà khoa học và chuyên gia công nghệ, mà còn có các lãnh đạo tôn giáo, nhân vật truyền thông và cựu chính khách Mỹ thuộc cả hai đảng.

Những người ký tên gồm cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mike Mullen, cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Susan Rice, cùng các nhân vật phe bảo thủ (bảo lưu và thủ giữ truyền thống) như Steve Bannon và Glenn Beck.

Hoàng tử Harry và vợ là Meghan, cùng cựu Tổng thống Ireland Mary Robinson cũng nằm trong danh sách ký tên. Tính đến thứ Tư (22/10), danh sách này vẫn tiếp tục tăng.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh cuộc đua phát triển AI ngày càng căng thẳng giữa các gã khổng lồ công nghệ. Elon Musk với xAI và Sam Altman với OpenAI liên tục cạnh tranh để tạo ra các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) tiên tiến hơn.

Hiện nay, “siêu trí tuệ” đã trở thành từ khóa nóng trong lĩnh vực AI. Các công ty – từ xAI của Elon Musk đến OpenAI của Sam Altman – đều chạy đua phát hành các mô hình ngôn ngữ lớn ngày càng tiên tiến. Thậm chí Tập đoàn Meta còn đặt tên cho bộ phận nghiên cứu mô hình ngôn ngữ lớn của mình là “Phòng thí nghiệm Siêu trí tuệ Meta”.

Đáng chú ý là chính những nhân vật dẫn đầu ngành AI như Musk và Altman cũng từng nhiều lần công khai cảnh báo về rủi ro của “Siêu trí tuệ”.

Ngay từ năm 2015, ông Altman đã từng nói rằng sự phát triển của trí tuệ máy vượt con người (SMI) có thể là mối đe dọa lớn nhất đối với sự tồn tại của nhân loại. Đầu năm nay, ông Musk cũng cho biết trong một chương trình podcast rằng khả năng AI tiên tiến dẫn đến tuyệt chủng loài người “khoảng 20%”.

“Tuyên bố về Siêu trí tuệ” dẫn lại một khảo sát mới nhất của Viện Nghiên cứu Tương lai Sự sống (Future of Life Institute) cho thấy, chỉ 5% người trưởng thành ở Mỹ ủng hộ việc phát triển siêu trí tuệ nhanh chóng và không bị kiểm soát, trong khi phần lớn cho rằng chỉ nên tiếp tục khi chứng minh được công nghệ này an toàn và có thể kiểm soát, đồng thời kêu gọi chính phủ siết chặt quản lý AI.

Trong tuyên bố, ông Bengio cho biết các hệ thống AI có thể vượt qua phần lớn con người trong nhiều khía cạnh nhận thức chỉ trong vài năm tới. Chúng có thể giúp nhân loại giải quyết các vấn đề toàn cầu, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro to lớn.

Ông nói, để tiến tới siêu trí tuệ một cách an toàn, chúng ta phải thiết kế AI bằng phương pháp khoa học sao cho chúng không thể gây hại cho con người. Đồng thời, chúng ta cần đảm bảo công chúng có tiếng nói lớn hơn trong việc quyết định tương lai chung của chúng ta.