Công ty Trung Quốc dùng Mexico làm bàn đạp vào thị trường Mỹ

Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung Quốc, nhiều công ty Trung Quốc trong những năm gần đây đã “thuê ngoài gần bờ” (nearshoring) tại các khu công nghiệp ở phía bắc Mexico, qua đó có thể tránh được thuế quan vào thị trường Mỹ.

Những chiếc ghế tựa và ghế sofa da sang trọng do nhà máy của Man Wah Furniture ở Monterrey sản xuất là 100% “Made in Mexico”, bằng cách này có thể giúp công ty Trung Quốc tránh được thuế quan vào Mỹ.

Vì công ty này đến từ Trung Quốc và nhà máy sản xuất ở Mexico được xây dựng do Trung Quốc đầu tư. Thông qua cái gọi là “thuê ngoài gần bờ” (nearshoring), những sản phẩm Trung Quốc này được bán cho các nhà bán lẻ lớn của Mỹ như Costco và Walmart.

Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc, nhiều công ty Trung Quốc trong những năm gần đây đã chuyển đến các khu công nghiệp ở phía bắc Mexico để đưa hoạt động sản xuất đến gần hơn với thị trường Mỹ, và một trong số đó là Man Wah Furniture. Ngoài việc tiết kiệm chi phí vận chuyển, sản phẩm cuối cùng của họ được coi là sản phẩm độc quyền của Mexico, có nghĩa là các công ty Trung Quốc có thể tránh được thuế quan và lệnh trừng phạt của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc.

Tổng giám đốc Yu Kenwei của Man Wah Furniture nói với BBC rằng việc chuyển đến Mexico có ý nghĩa về mặt kinh tế và hậu cần. Ông nói: “Chúng tôi hy vọng sản lượng ở đây sẽ tăng gấp 3 – 4 lần”.

Công ty Man Wah Furniture mới đến Monterrey vào năm 2022, nhưng họ đã thuê 450 nhân viên ở Mexico. Ông Yu Kenwei hy vọng trong vài năm tới sẽ tăng số lượng nhân viên lên hơn 1200 người và vận hành thêm một số dây chuyền sản xuất mới.

Tất nhiên “thuê ngoài gần bờ” được coi là một cú hích cho nền kinh tế Mexico. Tính đến tháng Sáu năm ngoái, tổng xuất khẩu của Mexico đã tăng 5,8% so với cùng kỳ năm ngoái lên 52,9 tỷ USD. Có tin tức cho biết vốn đầu tư vào Mexico chỉ 2 tháng trong năm nay đã bằng gần một nửa tổng vốn hàng năm trong năm 2020.

Nhưng khi nói đến đầu tư của Trung Quốc, một số người kêu gọi thận trọng về sự tham gia của Mexico vào cuộc đấu tranh địa chính trị rộng lớn hơn giữa Trung Quốc và Mỹ. Enrique Dussel thuộc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc-Mexico tại Đại học Tự trị Quốc gia Mexico nói với BBC rằng ít người kỳ vọng quan hệ Mỹ-Trung sẽ được cải thiện trong 4 năm tới dù ông Donald Trump hay ông Joe Biden vào Nhà Trắng.

Mexico cần cảnh giác

Tuần trước, 3 quan chức Mexico quen thuộc với vấn đề này nói với Reuters rằng áp lực của Mỹ khiến chính phủ liên bang Mexico đã tránh xa các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, từ chối cung cấp các ưu đãi như đất công giá rẻ hoặc giảm thuế cho đầu tư vào sản xuất xe điện.

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như BYD, SAIC Motor, Geely, Chery và Jianghuai Automobile bị cáo buộc sử dụng Mexico làm cửa hậu để bán xe điện giá rẻ tại Mỹ mà không phải trả mức thuế lên tới 27,5% của Mỹ.

Một quan chức của Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ nói với Reuters rằng mục đích của Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA, còn gọi là Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ mới) không phải là để “cung cấp cửa sau tránh thuế cho Trung Quốc (Đảng Cộng sản Trung Quốc) và các nước khác tìm cách thâm nhập thị trường của chúng tôi”.

Reuters cũng dẫn lời nhà phân tích trưởng Peter Sand của công ty nghiên cứu Xeneta nói rằng, “Một tỷ lệ lớn hàng hóa đến Mexico bằng đường biển có thể được vận chuyển bằng xe tải đến Mỹ, điều này gây ra nghi ngờ về sự gia tăng thương mại mà chúng ta đang thấy là do các nhà nhập khẩu đang cố gắng để tránh thuế quan của Mỹ”.

Ông Peter Sand cho hay Washington trong mối quan hệ với Trung Quốc ưu tiên về an ninh quốc gia hơn tất cả các yếu tố khác, Mexico phải cảnh giác “bị kẹt ở giữa”. Ông nói: “Trong trung hạn, việc này (giải phóng các công ty Trung Quốc) sẽ gây bất lợi cho mối quan hệ song phương giữa Mỹ và Mexico”.

Lưỡng đảng Mỹ quyết tâm xử lý vấn đề trung gian Mexico

Giới chức Mexico cho biết Chính phủ Mexico lo ngại sẽ chọc giận Mỹ vì USMCA dự kiến ​​được sửa đổi vào năm 2026, cho dù đầu tư của Trung Quốc có thể giúp ích cho nền kinh tế Mexico.

Theo “Điều khoản hoàng hôn” (Sunset Clause), hai nước vào tháng 7/2026 sẽ quyết định có nên gia hạn USMCA thêm 16 năm hay không. Một nguồn tin cho biết, các quan chức Mexico lo ngại rằng các quan chức Mỹ có thể tìm cách sửa đổi thỏa thuận thương mại để gây bất lợi cho Mexico.

Tại một cuộc vận động tranh cử ở Ohio vào giữa tháng Ba, cựu Tổng thống Mỹ Trump đã tố cáo nỗ lực xuất khẩu ô tô sang Mỹ thông qua Mexico của Trung Quốc. Ông Trump hứa nếu được bầu làm tổng thống sẽ ngăn chặn những hàng nhập khẩu như vậy bằng các mức thuế mới. Ông nói: “Chúng tôi sẽ áp thuế 100% đối với mọi ô tô trong bãi đậu xe (của các nhà máy sản xuất ô tô Trung Quốc ở Mexico)”.

Chính quyền Tổng thống đương nhiệm Biden cũng gây áp lực lên Mexico để ngăn chặn vấn đề Trung Quốc thông qua Mexico gián tiếp bán các sản phẩm kim loại sang Mỹ. Hôm 17/4 Tổng thống Biden phát biểu tại một cuộc vận động tranh cử ở Pittsburgh rằng, thép và nhôm Trung Quốc đang được nhập khẩu vào Mỹ thông qua Mexico để tránh thuế quan. Ông Biden cho hay: “Mới hôm qua, tôi đã cử một phái đoàn tới Mexico để gặp tổng thống Mexico nhằm giải quyết vấn đề này”.