“Điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến”, lạm phát mức cao

Ở phạm vi toàn cầu, chúng ta đang chứng kiến mức lạm phát cao nhất trong nhiều thập kỷ. Chi phí cho nhu cầu thiết yếu như đồ ăn, sưởi ấm, giao thông, và nhà ở đều đang tăng nhanh. Nhưng tương lai có lẽ còn ảm đạm hơn.

Lý do chủ yếu: Đại dịch virus viêm phổi Vũ Hán (COVID-19) 3 năm qua, và chiến tranh Nga xâm lược Ukraine từ tháng 2 năm nay.

Thời gian dài lãi suất ổn định ở mức thấp đã đột ngột chấm dứt sau khi dịch viêm phổi Vũ Hán bùng nổ. Các chính phủ và ngân hàng buộc phải dùng hàng ngàn tỷ USD trợ cấp để duy trì tồn tại của các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như các hộ gia đình bình thường.

Nó giúp những người thất nghiệp không phải xếp hàng chờ nhận trợ cấp, các doanh nghiệp không bị phá sản, và giá thuê nhà không bị sụp đổ, nhưng nó cũng tạo ra mất cân bằng chưa từng có giữa cung và cầu.

Đến 2021, kết thúc phong tỏa do đại dịch, và nền kinh tế toàn cầu đang phát triển với tốc độ nhanh nhất kể từ thời kỳ suy thoái trong 80 năm qua. Tất cả các khoản tiền kích thích nói trên đang đè bẹp hệ thống thương mại thế giới.

Các nhà máy nhàn rỗi không thể tăng tốc sản xuất đủ nhanh để đáp ứng nhu cầu, các quy định phòng dịch đã tạo ra tình trạng thiếu lao động trong lĩnh vực bán lẻ, vận chuyển, và chăm sóc sức khỏe, đồng thời việc gấp rút xây dựng lại đã khiến giá năng lượng tăng vọt.

Nếu điều đó vẫn chưa đủ, thì cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, dẫn đến các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga —nguồn cung dầu khí lớn— đã khiến giá nhiên liệu tăng cao hơn nữa.

Lạm phát

“Thuế đánh vào người nghèo” là để nói về lạm phát hai con số hôm nay, vì nó đánh mạnh nhất vào những người có thu nhập thấp, làm trầm trọng thêm khoảng cách giàu nghèo trên toàn thế giới. Trong khi các tầng lớp giàu hơn có thể dựa vào số tiền tiết kiệm để duy trì cuộc sống trong thời gian phong tỏa, thì những người nghèo hơn phải vật lộn mới đủ sống còn.

Thời tiết trở nên lạnh hơn, đồng thời với chi phí nhiên liệu tăng cao, áp lực về chi phí sinh hoạt cũng tăng theo. Từ chăm sóc sức khỏe đến đường sắt, người lao động đã có hành động đình công đòi tăng lương theo kịp lạm phát.

Mối quan tâm về chi phí sinh hoạt chi phối thế giới phát triển hơn bất kỳ nước nào khác. Trong khi giá xăng giảm gần đây đã giảm bớt một số áp lực, lạm phát vẫn là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Hoa Kỳ. Pháp và Đức cũng đang mở rộng ngân sách kinh tế, phân bổ hàng tỷ Euro để hỗ trợ chương trình.

Nếu mọi thứ trở nên tồi tệ ở các nền kinh tế công nghiệp hóa, giá lương thực tăng cao sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng nghèo đói và khốn khổ ở các nước nghèo hơn từ Haiti đến Sudan và từ Lebanon đến Sri Lanka.

• Haiti rơi vào trạng thái vô chính phủ, các băng nhóm hoành hành
• Sri Lanka có thể triển khai chiến dịch “Trung Quốc cút đi”

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết dự đoán về tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023 sẽ được điều chỉnh xuống 2,7%, đồng thời cảnh báo “điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến”.

Trên thực tế, 3 nền kinh tế hàng đầu thế giới đều sẽ đi vào bế tắc. Các báo cáo chỉ ra rằng tốc độ tăng trưởng của Hoa Kỳ trong năm tới sẽ duy trì ở mức 1,0%, khu vực đồng Euro cũng sẽ thay đổi từ 3,1% trong năm nay thành 0,5%, và Trung Quốc cũng sẽ duy trì ở mức thấp.

“Điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến, và năm 2023 sẽ là suy thoái kinh tế đối với hầu hết mọi người,” Kinh tế trưởng của IMF Pierre-Olivier Gourinchas bình luận.