Meta bị kiện vì chống độc quyền, có thể bị buộc tách Instagram và WhatsApp

Bắt đầu từ thứ Hai (14/4), Meta sẽ đối mặt với một phiên tòa chống độc quyền mang tính lịch sử. Gã khổng lồ công nghệ này có thể vì thế mà bị buộc phải tách Instagram và WhatsApp thành các công ty riêng biệt.

Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (Federal Trade Commission, FTC) sẽ đứng ra khởi kiện tập đoàn công nghệ khổng lồ này.

Vụ kiện này được khởi xướng từ năm 2020, dưới thời kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, nhằm vào Meta (khi đó vẫn mang tên Facebook). Công ty bị cáo buộc đã mua lại Instagram và WhatsApp với mục đích ngăn chặn cạnh tranh, nhằm xây dựng một thế độc quyền bất hợp pháp trong thị trường mạng xã hội.

FTC cho rằng trong nhiều năm, Meta đã theo dõi và thâu tóm các đối thủ tiềm năng một cách có hệ thống, đặc biệt là những công ty bị coi là mối đe dọa nghiêm trọng. Cơ quan này cáo buộc rằng khi xu hướng toàn cầu chuyển từ máy tính để bàn sang thiết bị di động, Facebook đã thực hiện các chính sách khiến các đối thủ nhỏ khó gia nhập thị trường, và “vô hiệu hóa các mối đe dọa cạnh tranh tiềm tàng”. Đơn kiện viết: “Vì không thể duy trì vị thế độc quyền thông qua cạnh tranh công bằng, công ty đã chọn cách mua lại các nhà đổi mới để giải quyết các mối đe dọa.”

Facebook đã mua lại Instagram vào năm 2012, đây là thương vụ mua lại đầu tiên của họ và vẫn để Instagram hoạt động như một ứng dụng độc lập. 2 năm sau đó, Facebook tiếp tục mua lại ứng dụng nhắn tin WhatsApp. Nhờ có 2 ứng dụng này, Meta đã chuyển dịch thành công hoạt động từ nền tảng máy tính để bàn sang thiết bị di động, qua đó giữ vững vị thế và cạnh tranh với các đối thủ như TikTok trong việc thu hút người dùng trẻ.

Luật sư chuyên về chống độc quyền Paul Swanson từ công ty luật Holland & Hart nhận định, FTC đã xác định hẹp thị trường cạnh tranh mà Meta phải đối mặt, loại trừ các dịch vụ thông tin từ các công ty như TikTok, YouTube và Apple, đồng thời không coi họ là đối thủ cạnh tranh với Instagram và WhatsApp.

Ông nói: “FTC đang đối mặt với một nhiệm vụ khó khăn. Dù là 10 năm trước, 5 năm trước hay ngày nay, họ vẫn phải nỗ lực định nghĩa thị trường một cách thật hẹp để làm nổi bật sức mạnh của Meta. Nhưng theo thời gian, chúng ta thấy rằng số lượng đối thủ tiềm năng trong lĩnh vực mạng xã hội đang ngày càng tăng.”

Meta phản bác rằng đơn kiện của FTC “không phản ánh đúng thực tế… mọi thanh thiếu niên 17 tuổi trên thế giới đều biết rằng Instagram, Facebook và WhatsApp đang phải cạnh tranh với rất nhiều nền tảng khác như TikTok, YouTube, X (Twitter), iMessage, v.v.”.

Meta cũng cho rằng: “Các cơ quan quản lý nên hỗ trợ đổi mới sáng tạo tại Mỹ, chứ không phải tìm cách phá vỡ một công ty Mỹ xuất sắc và gián tiếp giúp Trung Quốc giành lợi thế trong các lĩnh vực chiến lược như AI.”

Công ty cũng nhấn mạnh rằng FTC “phải chứng minh Meta hiện tại đang nắm giữ quyền lực độc quyền trong thị trường liên quan mà họ cáo buộc, chứ không phải chỉ tại một thời điểm trong quá khứ.” Trong giai đoạn Meta mua lại WhatsApp và Instagram, thị trường mạng xã hội đã xuất hiện nhiều đối thủ mới.

Trong một bài đăng trên blog, Giám đốc pháp lý của Meta, bà Jennifer Newstead, đã chỉ trích mạnh mẽ vụ kiện của FTC. Bà cho rằng yêu cầu này là “vô lý” và sẽ gây cản trở nghiêm trọng đến đầu tư và sự đổi mới trong ngành công nghệ, đồng thời cho rằng chính quyền Trump đang có những mâu thuẫn trong chiến lược về công nghệ.

“Câu chuyện của chúng tôi khác biệt, và chúng tôi không tin rằng FTC có thể chứng minh được rằng chúng tôi đã vi phạm luật chống độc quyền. Những vụ mua lại Instagram và WhatsApp đã mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng và đã thúc đẩy sự phát triển trong ngành công nghiệp công nghệ,” bà Newstead viết.

Đây là vụ kiện có ý nghĩa sống còn với Meta. Nếu bị buộc phải tách riêng Instagram, hoạt động kinh doanh quảng cáo của công ty có thể giảm đến một nửa.

Ông Mark Zuckerberg, CEO của Meta, dự kiến sẽ làm chứng tại phiên tòa này. Ông sẽ phải đối mặt với những câu hỏi liên quan đến các email của mình từ thời điểm thâu tóm Instagram và WhatsApp. Các email này cho thấy ông đã bày tỏ lo ngại về việc Instagram có thể trở thành một đối thủ cạnh tranh đáng gờm của Facebook và lo ngại WhatsApp có thể phát triển thành một mạng xã hội độc lập.

Thẩm phán liên bang James Boasberg sẽ chủ trì phiên tòa. Ông đã bác bỏ yêu cầu xét xử nhanh (summary judgment) của Meta vào cuối năm ngoái và phán quyết rằng vụ kiện này phải được đưa ra xét xử đầy đủ trình tự.