NHNN: Xóa bỏ độc quyền vàng miếng, siết quản lý bằng giấy phép và công khai dữ liệu

Trong tháng 6, NHNN phải báo cáo Dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Tại bản dự thảo lần này, NHNN đề xuất xóa bỏ quy định nhà nước độc quyền vàng miếng, giao cho các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng có đủ điều kiện thực hiện.

• Đưa chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế xuống 1-2%

Tại báo cáo tổng kết tình hình thực hiện Nghị định 24, NHNN cho biết với các quy định sản xuất và kinh doanh vàng hiện nay, NHNN rất khó kiểm soát, điều tiết thị trường vì hoạt động sản xuất vàng phụ thuộc vào công ty SJC trong khi hệ thống phân phối vàng cơ bản lại do khối doanh nghiệp tư nhân kiểm soát.

NHNN nhiều lần phải sử dụng ngoại tệ từ dự trữ ngoại hối nhà nước để nhập khẩu vàng nhằm can thiệp, bình ổn thị trường. Tuy nhiên, với diễn biến phức tạp của giá vàng thế giới hiện nay, giá vàng trong nước cũng biến động theo, nhưng biên độ chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới vẫn còn rất lớn.

Ngày 22/6, NHNN kết thúc việc tiếp thu ý kiến các bộ ban ngành về Dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Theo Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện số 64, giao cho NHNN trình dự án sửa đổi Nghị định 24 theo trình tự rút gọn trong tháng 6.

Sản xuất vàng miếng – sân chơi của các đại gia nghìn tỷ

Tại bản thảo lần cuối của Nghị định 24 sửa đổi, NHNN đề xuất xóa bỏ quy định Nhà nước việc độc quyền sản xuất vàng miếng, và giao chức năng này cho các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng có đủ điều kiện.

NHNN cũng đề nghị mức vốn điều lệ tối thiểu để được xem xét cấp giấy phép sản xuất vàng miếng từ 1000 tỷ đồng (đối với doanh nghiệp kinh doanh vàng) và 50.000 tỷ đồng (đối với tổ chức tín dụng).

Hiện tại, chỉ có 3 doanh nghiệp kinh doanh vàng đáp ứng đủ điều kiện về vốn bao gồm: Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) với vốn điều lệ 3381 tỷ đồng; Tập đoàn DOJI – 4500 tỷ đồng; Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) – 1617 tỷ đồng.

Đủ điều kiện tham gia sân chơi sản xuất vàng miếng còn có 7 ngân hàng, cụ thể là VPBank với vốn điều lệ đạt 79.339 tỷ đồng; Techcombank – 70.450 tỷ đồng; BIDV – 57.004 tỷ đồng; Vietcombank – 55.890 tỷ đồng; VietinBank – 53.699 tỷ đồng; MB Bank – 52.870 tỷ đồng, Agribank – 51.615 tỷ đồng.

Các thương hiệu vàng nổi tiếng như Bảo tín Minh Châu, Phú Quý, … có thể bị loại khỏi sân chơi sản xuất vàng miếng nếu không tăng vốn điều lệ. Hiện nay, Bảo tín Minh Châu duy trì số vốn điều lệ 300 tỷ đồng và Phú Quý duy trì vốn điều lệ 250 tỷ đồng.

Giao dịch vàng bằng tài khoản chính chủ

Nghị định 24 sửa đổi nhấn mạnh về nghĩa vụ công khai thông tin của các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng kinh doanh vàng, kèm theo hệ thống thông tin đảm bảo lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu giao dịch mua bán vàng miếng, kết nối cung cấp thông tin cho cơ quan có thẩm quyền.

NHNN cũng đề xuất việc thanh toán mua, bán vàng (gồm cả vàng trang sức, vàng miếng) có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp.

NHNN siết chặt quản lý bằng giấy phép

Việc sản xuất vàng miếng phải được NHNN cấp phép theo từng thời kỳ. Đồng thời, Dự thảo Nghị định 24 cũng nhấn mạnh vào quy trình sản xuất vàng miếng tại các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng.

Tại dự thảo Nghị định 24, NHNN giữ thẩm quyền cấp phép, sửa đổi, bổ sung, thu hồi 7 loại giấy phép liên quan tới sản xuất, kinh doanh vàng, bao gồm Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ; Giấy phép sản xuất vàng miếng; Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; Giấy phép xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng, vàng nguyên liệu; Giấy phép mang theo vàng khi xuất cảnh, nhập cảnh của cá nhân vượt mức quy định; Giấy phép đối với các hoạt động kinh doanh vàng quy định tại khoản 9 Điều 4 sau khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép; Hạn mức xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng; nhập khẩu vàng nguyên liệu của tổ chức tín dụng, doanh nghiệp

Căn cứ mục tiêu chính sách tiền tệ và cung cầu vàng trong từng thời kỳ, Ngân hàng Nhà nước cấp hạn mức hàng năm và Giấy phép từng lần xuất khẩu, nhập khẩu vàng cho doanh nghiệp, tổ chức tín dụng. Các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng chỉ được mua vàng từ các nhà sản xuất vàng được chứng nhận bởi Hiệp hội thị trường vàng London.

Theo báo cáo của 63 NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố, đến cuối Quý I/2025, số doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ là trên 6.800 doanh nghiệp. Trong đó, có 02 tỉnh không có doanh nghiệp sản xuất là Lai Châu và Sơn La; 25 địa phương có số lượng doanh nghiệp được cấp phép từ 100 doanh nghiệp trở lên. Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng TSMN nhất với 650 doanh nghiệp (chiếm 9,5%).