Phân tích: Stablecoin củng cố vị thế của đồng đô la Mỹ, khiến Trung Quốc lo lắng

Mười năm trước, “stablecoin” (tiền ổn định) chỉ là một khái niệm công nghệ trên chuỗi khối (blockchain). Ngày nay, khái niệm này đang được Hoa Kỳ tái định nghĩa — dưới sự thúc đẩy của chính quyền Trump, stablecoin đang trở thành một công cụ địa chính trị tài chính mới, có ảnh hưởng có thể vượt qua cả tiền điện tử. Sự phát triển của stablecoin khiến Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) hết sức bất an.

Thông thường, các loại tiền ảo như Bitcoin hoặc Ethereum có giá biến động mạnh, không thích hợp làm công cụ thanh toán. Những năm gần đây, các nhà phát triển muốn giảm sự biến động giá, nên đã tạo ra tài sản ảo “stablecoin” mới.

Stablecoin là dạng tiền ảo mới, mục tiêu thiết kế là duy trì giá trị ổn định, cung cấp phương tiện lưu trữ và giao dịch đáng tin cậy hơn cho thị trường tiền mã hóa.

Cuộc cải cách số hóa đồng đô la Mỹ

Kể từ sau Thế chiến thứ hai, Mỹ đã đảm nhận vai trò “nhà cung cấp tài sản an toàn toàn cầu” thông qua việc phát hành trái phiếu chính phủ và xuất khẩu đồng đô la, duy trì trật tự tài chính quốc tế.

Tuy nhiên, mô hình này đã để lại một số hậu quả cho nước Mỹ – các ngân hàng trung ương nước ngoài mua nhiều trái phiếu Mỹ, khiến tỷ giá đô la tăng cao, làm sản xuất Mỹ mất sức cạnh tranh trong thương mại quốc tế.

Theo Bloomberg, ông Stephen Miran – thành viên Hội đồng Quản trị Fed, nguyên Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế của chính quyền Trump – năm ngoái trong một bài luận chỉ ra rằng: “Về mặt thương mại, đồng đô la bị định giá cao trong thời gian dài, vì tài sản bằng đô la là đồng tiền dự trữ toàn cầu. Sự định giá cao này làm ngành sản xuất của Mỹ suy yếu, nhưng lại có lợi cho ngành tài chính hóa.”

Nhận định này cũng trở thành cơ sở lý thuyết thúc đẩy phong trào cải cách số hóa đồng đô la của phe Trump.

Đạo luật Genius: Thể chế hóa stablecoin đô la Mỹ

Mỹ mới đây đã thông qua “Đạo luật Genius” (Genius Act), thiết lập quy chế quản lý rõ ràng cho stablecoin đô la Mỹ. Theo quy định, đơn vị phát hành phải bảo đảm các stablecoin bằng tiền gửi ngân hàng, trái phiếu kho bạc ngắn hạn, hoặc các giao dịch tái mua (repo) bảo đảm bằng trái phiếu.

Đạo luật Genius, được Quốc hội Mỹ thông qua vào năm 2025 theo đề xuất của phe Cộng hòa, được xem là khuôn khổ pháp lý đầu tiên điều chỉnh stablecoin.

Stablecoin không được phép trả lãi, tức là chúng không có sức hút tiết kiệm mà được thiết kế như công cụ thanh toán thuần túy. Chỉ cần stablecoin quy đổi tỷ lệ 1:1 với đô la Mỹ, nó có thể lan rộng trên toàn cầu như công cụ thanh toán ổn định.

Đối với các quốc gia có lạm phát cao, vốn bị hạn chế hoặc bất ổn chính trị, stablecoin trở thành kênh chuyển tiền quốc tế và nơi trú ẩn tài chính mới.

Phí chuyển tiền quốc tế trung bình hiện khoảng 6,5%, với stablecoin phổ biến thì chi phí này có thể giảm đáng kể, giúp đô la không chỉ lưu thông thông qua hệ thống ngân hàng trung ương mà còn trực tiếp đi vào các hoạt động kinh tế thường nhật của cá nhân và doanh nghiệp trên khắp thế giới.

Lo lắng của Bắc Kinh: Sự “đô la hóa” tiền số

Đối với Bắc Kinh, đây là làn sóng đô la hóa tiền số. Khi Trung Quốc đang tích cực thúc đẩy quốc tế hóa đồng nhân dân tệ và thanh toán xuyên biên giới, stablecoin của Mỹ lại có thể thông qua công nghệ blockchain, vượt qua hệ thống ngân hàng truyền thống, lan tỏa tới các nước lân cận và thị trường mới nổi của Trung Quốc.

Lấy Pakistan – quốc gia trọng điểm của sáng kiến “Vành đai và Con đường” – làm ví dụ, từ năm 2021 đến nay, đồng rupee mất giá gần một nửa so với đô la Mỹ.

Sau khi tiếp nhận khoản cứu trợ lần thứ 24 từ IMF, đồng rupee tạm thời ổn định, nhưng mất giá mạnh và lạm phát cao, lòng tin của người dân vào kinh tế vẫn rất yếu.

Hiện nay, Pakistan đã được chính quyền Trump đưa vào sáng kiến tiền mã hóa toàn cầu. Với người dân địa phương, thay vì gửi tiền vào ngân hàng với đồng tiền mất giá, họ chọn giữ “đô la số” – trở thành kênh lưu trữ giá trị và chuyển tiền mới.

Ngân hàng Standard Chartered ước tính, trong vài năm tới, stablecoin có thể hút tới 1.000 tỷ đô la Mỹ tiền gửi khỏi ngân hàng các thị trường mới nổi.

Xu hướng này làm Bắc Kinh rất lo lắng. Khi Bắc Kinh đang nỗ lực quốc tế hóa đồng nhân dân tệ thì stablecoin của Mỹ lại có thể gây ra một làn sóng đô la hóa mới.

Việc thúc đẩy đồng nhân dân tệ số (e-CNY) của Trung Quốc trong nước còn hạn chế, thiếu động lực thị trường. Do chính quyền ĐCSTQ cấm giao dịch mã hóa, Bắc Kinh có thể phải xem xét cho phép các tổ chức tư nhân thử nghiệm “stablecoin nhân dân tệ ngoài Trung Quốc” để thúc đẩy quốc tế hóa đồng nhân dân tệ.

Bà Erica Tay, Trưởng phòng nghiên cứu vĩ mô của Ngân hàng Maybank, cho biết stablecoin gắn với đồng nhân dân tệ muốn thành công toàn cầu sẽ gặp nhiều khó khăn, bởi nhân dân tệ hiện chỉ chiếm khoảng 4% giao dịch toàn cầu, vẫn còn rất nhỏ so với đô la Mỹ. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, hiện hơn 99% stablecoin được định giá theo đô la Mỹ.

Phục hưng số hóa của đồng đô la Mỹ: Dựa vào sự chủ đạo của hiệu ứng mạng

Dù nhìn có vẻ làm suy yếu nền tảng truyền thống của đồng đô la, các chuyên gia cho rằng thực tế đây là sự hồi sinh quyền lực của đô la dưới dạng số hóa.

Cựu Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp, ông Jean-Pierre Landau, chỉ ra rằng sức mạnh của stablecoin Mỹ đến từ “hiệu ứng mạng” (network effect) hơn là “địa vị dự trữ” (reserve status).

Nói cách khác, mỗi người dùng stablecoin đều đang củng cố sức mạnh của hệ thống đồng đô la Mỹ. Khi số lượng người dùng tăng lên, đơn vị phát hành phải mua thêm đô la hoặc trái phiếu Mỹ để đảm bảo cho token, tạo ra chu kỳ dòng vốn mới.

Điều này giúp Mỹ thu hút thêm vốn toàn cầu mà không làm tăng gánh nặng nợ nước ngoài, đồng thời dựa vào mạng lưới tài chính số hóa của khu vực tư nhân để điều khiển kinh tế thế giới.

Báo cáo nghiên cứu mới nhất của JP Morgan cũng chỉ ra rằng, dù dự báo nhu cầu stablecoin toàn cầu trong tương lai còn nhiều khác biệt, nhưng việc phổ biến stablecoin trên toàn cầu có thể dẫn tới dòng vốn hàng nghìn tỷ đô la Mỹ chảy vào đô la trong một vài năm tới, và có khả năng củng cố chứ không làm suy yếu vị thế đồng đô la Mỹ.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ, ông Scott Bessent, cũng khẳng định stablecoin giúp củng cố vị thế đồng đô la trong hệ thống tiền tệ toàn cầu. Ông cho rằng người dùng toàn cầu thích chọn stablecoin do Mỹ bảo trợ hơn là tiền số do châu Âu hoặc Trung Quốc phát hành bởi vì các nhà đầu tư tin tưởng khu vực tư nhân dưới sự quản lý của Mỹ hơn.