Vietjet Air ngừng thuê máy bay Trung Quốc C909

Theo báo cáo, hãng hàng không Vietjet Air của Việt Nam đã ngừng thuê 2 chiếc C909 từ phía Trung Quốc, và cũng không có kế hoạch mua trực tiếp. Hợp đồng thuê này vốn được coi là một trong những “thành quả” chuyến thăm Việt Nam của lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình hồi tháng Tư.

Ngày 20/10, Reuters dẫn lời 2 nguồn tin cho biết, hãng hàng không Vietjet Air do nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo làm chủ, đã chính thức ngừng hợp đồng thuê hai máy bay Comac C909 “Made in China”, bao gồm các phi hành đoàn của hãng hàng không Chengdu Airlines của Trung Quốc, vào hôm 18/10, sau khi hợp đồng thuê kéo dài 6 tháng hết hạn và hãng không có kế hoạch mua chúng.

Một trong hai nguồn tin tiết lộ nguyên nhân ngừng thuê là do chi phí vận hành quá cao và các hạn chế trong quy định hàng không của Việt Nam.

Hai máy bay C909 này được đưa vào sử dụng cho đường bay từ Sài Gòn và Hà Nội đi Côn Đảo, sau chuyến thăm Hà Nội của ông Tập Cận Bình hồi Tháng Tư vừa qua, để “thể hiện sự tăng cường quan hệ chiến lược và kinh tế giữa hai nước Việt Nam-Trung Quốc”.

Báo cáo cho biết, chuyến bay cuối cùng của C909 trong đội bay Vietjet là ngày 17/10, từ Côn Đảo bay về Hà Nội.

Các máy bay dân dụng do Công ty Máy bay Thương mại Trung Quốc (COMAC) sản xuất vẫn chưa thâm nhập sâu vào thị trường quốc tế. Việc Vietjet thuê 2 chiếc C909 từng được xem là bước đột phá lớn của COMAC.

Theo Reuters, Vietjet Air từ chối bình luận về thông tin này, trong khi COMAC cũng không phản hồi yêu cầu xác minh từ hãng tin.

C909, trước đây có tên ARJ21, là mẫu máy bay phản lực đầu tiên của Trung Quốc được sản xuất hàng loạt cho mục đích thương mại, đi vào hoạt động từ năm 2016. Đây là loại máy bay thân hẹp, có thể chở 90 hành khách, được định vị là máy bay chặng ngắn. Khu vực Đông Nam Á là thị trường trọng điểm mà COMAC luôn nhắm đến.

Ngoài ra, trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ–Trung, C909 cũng luôn đối mặt với nguy cơ thiếu hụt linh kiện do bị ngừng cung cấp.

Mẫu máy bay thương mại chính khác của COMAC là C919 đạt được chứng nhận bay an toàn chủ yếu nhờ sử dụng các công nghệ then chốt của những công ty Mỹ như GE Aerospace, Honeywell International và RTX.

Theo Reuters, khi Bộ Thương mại Trung Quốc ban hành chính sách đối phó với Mỹ, Tổng thống Mỹ Donald Trump từng tuyên bố sẽ áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với các bộ phận máy bay.

Ông Trump nói tại Nhà Trắng rằng Hoa Kỳ có rất nhiều thứ, một trong những thứ quan trọng nhất là máy bay. Trung Quốc có rất nhiều máy bay Boeing, họ cần phụ tùng và nhiều thứ tương tự khác.

Tờ Wall Street Journal cho biết, trong việc ngăn các công ty Mỹ cung cấp linh kiện cho COMAC, Tổng thống Trump có quyền hạn khá lớn. Năm 2020, tờ này từng đưa tin rằng Chính phủ Trump khi đó đã cân nhắc thực hiện biện pháp này.

Ngay cả khi Trung Quốc cho phép COMAC nhập khẩu linh kiện máy bay từ Mỹ, thuế nhập khẩu cao cũng sẽ đẩy giá thành C919 lên đáng kể, khiến việc tiếp thị ra quốc tế trở nên khó khăn hơn.

Truyền thông trong nước Trung Quốc “Trung Quốc Dân hàng nhân” từng đăng bài viết nhận định rằng nếu Trung Quốc gặp trở ngại hoặc bị trừng phạt khi nhập khẩu sản phẩm và công nghệ Mỹ, C919 có thể sẽ rơi vào tình cảnh phải ngừng sản xuất.

Hiện tại, các hãng hàng không Trung Quốc đã đặt mua 365 chiếc C919, nhưng do các hạn chế xuất khẩu linh kiện từ Mỹ, năng lực sản xuất bị ảnh hưởng rõ rệt. Tính đến tháng 9/2025, COMAC mới chỉ bàn giao 5 chiếc, thấp hơn nhiều so với dự kiến ban đầu là 32 chiếc.

VietJet Air đưa máy bay Trung Quốc sản xuất vào khai thác tại Việt Nam trong khi vẫn chưa được FAA hoặc EASA cấp chứng chỉ an toàn bay. Thậm chí, máy bay của COMAC cũng chưa được các nước như Canada, Brazil và Nga công nhận về an toàn bay.