Mối liên hệ giữa nhóm máu và nguy cơ mắc COVID-19, ung thư và các bệnh khác

Nhóm máu đóng vai trò quan trọng không chỉ trong việc đảm bảo an toàn truyền máu mà còn ảnh hưởng đến nhiều nguy cơ sức khỏe khác nhau. Nhiều nghiên cứu cho thấy nhóm máu do di truyền quyết định có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm và không truyền nhiễm, bao gồm COVID-19, bệnh tim và dị ứng.

Máu được phân loại thành bốn nhóm chính, bao gồm A, B, AB hoặc O dựa trên các loại kháng nguyên có trên bề mặt tế bào hồng cầu. Kháng nguyên là protein được tìm thấy trên các tế bào hồng cầu, kích hoạt phản ứng miễn dịch khi gặp phải các chất lạ, chẳng hạn như một số vi khuẩn, Tiến sĩ Douglas Eric Guggenheim, bác sĩ tại Trung tâm Ung thư Abramson thuộc Bệnh viện Đại học Pennsylvania, giải thích trong bài báo năm 2020 của Penn Medicine.

Tăng nguy cơ nhiễm virus

Một nghiên cứu năm 2023 từ Trường Y Harvard, được công bố trên tạp chí Blood, phát hiện ra rằng virus SARS-CoV-2 gây ra COVID-19, ưu tiên nhắm vào các tế bào máu nhóm A.

“Phần protein gai của SARS-CoV-2 đóng vai trò quan trọng giúp virus xâm nhập vào các tế bào có cấu trúc giống với các tế bào nhóm máu A. Do đó, virus có khả năng ưu tiên lây nhiễm các tế bào nhóm máu A”, Tiến sĩ Sean R. Stowell, thuộc Trường Y Harvard và Bệnh viện Brigham and Women’s, cho biết trong một thông cáo báo chí.

Ông Stowell lưu ý rằng các tế bào máu nhóm A dễ bị nhiễm SARS-CoV-2 hơn các tế bào máu nhóm O. “Trong một nhóm gồm vài nghìn người, một số nghiên cứu cho thấy những người có nhóm máu A có khả năng bị nhiễm cao hơn 20% sau khi tiếp xúc với SARS-CoV-2 so với những người có nhóm máu O”. Các thí nghiệm sau đó chỉ ra rằng biến thể Omicron thích lây nhiễm các tế bào máu nhóm A thậm chí còn mạnh hơn so với virus ban đầu.

Các nghiên cứu gần đây khác đã khám phá các cơ chế liên kết nhóm máu với khả năng mắc SARS-CoV-2. Một nghiên cứu cho thấy mức độ protein ACE2, thụ thể để virus gắn vào tế bào, cao hơn đáng kể ở những người có nhóm máu A so với các nhóm máu khác. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng tỷ lệ gắn kết của protein gai với các tế bào hồng cầu cao nhất ở những người nhóm máu A và thấp nhất ở những người  nhóm máu O.

Mặc dù vậy, khi đánh giá nguy cơ nhiễm SARS-CoV-2 nghiêm trọng ở một người, thì các yếu tố như tuổi tác và các tình trạng bệnh mạn tính từ trước, như bệnh tim, có xu hướng có tác động đáng kể hơn so với nhóm máu.

Tăng nguy cơ ung thư

Ung thư tuyến tụy là một trong những loại ung thư nguy hiểm nhất vì có xu hướng phát triển nhanh, có thể xâm lấn nhanh vào các cơ quan xung quanh và thường khó phát hiện sớm. Một nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ có ý nghĩa thống kê giữa nhóm máu ABO và nguy cơ ung thư tuyến tụy. So với những người có nhóm máu O, những người có nhóm máu A, AB và B có nguy cơ mắc ung thư tuyến tụy cao hơn lần lượt là 32%, 51% và 72%.

Ngoài ra, một đánh giá toàn diện đã phát hiện ra rằng những người nhóm máu A dễ bị nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori hơn, một yếu tố nguy cơ đã biết đối với ung thư dạ dày, do đó làm tăng khả năng mắc bệnh. Ngược lại, nhóm máu O liên quan đến nguy cơ mắc một số loại ung thư thấp hơn, bao gồm ung thư đại tràng, dạ dày và vú.

Nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng khác cao hơn

Nhóm máu được phát hiện có liên quan đến nguy cơ mắc một số bệnh nghiêm trọng khác cao hơn.

Nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn

Nhóm máu cũng có thể liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim. Một phân tích gộp từ Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan, phân tích dữ liệu sức khỏe từ gần 90.000 người trong hơn 20 năm, đã phát hiện ra rằng những người có nhóm máu O có nguy cơ mắc bệnh mạch vành thấp nhất. Sau khi điều chỉnh các yếu tố nguy cơ tim mạch, những người tham gia có nhóm máu A, B và AB có nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành cao hơn lần lượt là 6%, 15% và 23% so với những người nhóm máu O.

Nguy cơ mắc bệnh dị ứng cao hơn

Cũng có mối liên hệ rõ ràng giữa nhóm máu và các bệnh dị ứng. Một đánh giá cho thấy những người nhóm máu O dễ bị viêm mũi dị ứng và hen suyễn hơn so với những nhóm máu còn lại. Ngược lại, những người không có nhóm máu O có khả năng mắc bệnh viêm da dị ứng cao hơn, với tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở những người có nhóm máu B, tiếp theo là nhóm máu A.

Tăng nguy cơ suy giảm nhận thức

Các yếu tố di truyền liên quan đến nhóm máu cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng não và suy giảm trí nhớ. Một nghiên cứu đoàn hệ năm 2014 được công bố trên Neurology (Tạp chí Thần kinh học) phát hiện ra rằng những người có nhóm máu AB có nguy cơ mắc bệnh suy giảm nhận thức cao hơn 82% so với những người có nhóm máu khác.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người có nồng độ yếu tố VIII cao hơn – một loại protein đông máu – có nguy cơ suy giảm nhận thức cao hơn 24%. Những người có nhóm máu AB có xu hướng có nồng độ yếu tố VIII cao hơn các nhóm máu khác.

Tăng nguy cơ mắc bệnh sốt rét

Plasmodium falciparum, ký sinh trùng gây ra bệnh sốt rét nặng, có liên quan đến nhóm máu của con người. Một nghiên cứu năm 2015 được công bố trên Nature Medicine (Tạp chí Y học Tự nhiên) phát hiện ra rằng một loại protein do các tế bào hồng cầu bị nhiễm P. falciparum có sự gắn kết mạnh hơn với bề mặt các tế bào hồng cầu loại A. Điều này cho thấy nguy cơ nhiễm ký sinh trùng cao hơn ở những người nhóm máu A.

Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2018 được công bố trên Scientific Reports (Tạp chí Báo cáo Khoa học) đã thử nghiệm máu của 40 người hiến tặng khỏe mạnh cho thấy ký sinh trùng P. falciparum ưu tiên xâm chiếm các tế bào hồng cầu loại O hơn loại A. Phát hiện này trái ngược với tác dụng bảo vệ đã biết của nhóm máu O đối với bệnh sốt rét nặng, làm nổi bật sự phức tạp của các tương tác giữa vật chủ và tác nhân gây bệnh.

Mối liên quan giữa nhóm máu và 49 bệnh

Một nghiên cứu quy mô lớn của Viện Karolinska, một trường đại học y khoa do Thụy Điển, đã phân tích dữ liệu từ 5.1 triệu người bằng cách sử dụng mô hình dự đoán để đánh giá kết quả trên 1.217 loại bệnh. Các phát hiện cho thấy mối liên hệ giữa nhóm máu ABO và 49 bệnh khác nhau.

Ví dụ, những người có nhóm máu A dễ bị cục máu đông hơn, trong khi những người có nhóm máu O có nguy cơ mắc các rối loạn chảy máu cao hơn. Ngoài ra, những người có nhóm máu A hoặc AB có tỷ lệ mắc bệnh tăng huyết áp thai kỳ thấp hơn và những người có nhóm máu B có nguy cơ mắc sỏi thận thấp hơn.