Mạng xã hội và chất kích thích làm tăng bệnh lây qua đường tình dục

Ứng dụng hẹn hò, mạng xã hội, chất kích thích khiến việc quan hệ tình dục với người xa lạ ngày càng dễ dàng, dẫn đến tăng khả năng lây truyền bệnh qua đường tình dục, đặc biệt trong nhóm đồng giới nam.

Mặt trái của sự phổ biến mạng xã hội, ứng dụng hẹn hò

Thông tin trên được BS.CK2 Nguyễn Thị Phan Thúy, Giám đốc Bệnh viện Da Liễu TP.HCM cho hay tại Hội nghị khoa học “Nhiễm khuẩn lây qua tình dục”, do bệnh viện này tổ chức sáng 1/12.

Với báo cáo “Xu hướng hiện nay của các nhiễm khuẩn lây qua tình dục”, bác sĩ Thúy nhấn mạnh bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) vẫn là vấn đề sức khỏe toàn cầu cần ưu tiên với tỷ lệ mắc gia tăng, sự bùng phát trở lại của các bệnh lý cổ điển (như giang mai bẩm sinh, viêm niệu đạo do não mô cầu), cùng tình trạng kháng thuốc nghiêm trọng.

Bà Thúy cho hay sự gia tăng ca nhiễm khuẩn lây qua đường tình dục gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe cộng đồng toàn cầu, gia tăng áp lực cho hệ thống y tế, tăng sự kỳ thị và bạo lực gia đình.

Nếu không điều trị đúng và thích hợp, bệnh lây qua đường tình dục có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như gây vô sinh, biến chứng trong thai kỳ như sảy thai, thai lưu, dị tật bẩm sinh. Nhiễm khuẩn tình dục như herpes, lậu và giang mai có thể làm tăng nguy cơ mắc HIV gấp 5 lần. Ngoài ra, khuẩn HPV, viêm gan B làm tăng nguy cơ mắc ung thư…

Tại Việt Nam, việc kiểm soát và điều trị các bệnh này đang gặp khó khăn khi các yếu tố xã hội và hành vi tình dục thay đổi. “Ứng dụng hẹn hò giúp kết nối và mở rộng cơ hội gặp gỡ nhanh chóng, dễ dàng hơn bao giờ hết, thiết lập các mối quan hệ tạm thời, có thể dẫn đến gia tăng số lượng bạn tình, từ đó tăng khả năng lây truyền bệnh qua đường tình dục”, bà Thúy nói.

Bên cạnh sự phổ biến ứng dụng hẹn hò và mạng xã hội, sự gia tăng tỷ lệ quan hệ đồng tính nam (MSM) và việc sử dụng ma túy làm tăng các hành vi nguy cơ như tình dục không biện pháp bảo vệ, quan hệ qua đường hậu môn…, làm tăng các bệnh lây truyền đường tình dục.

Đáng chú ý, việc sử dụng PrEP để phòng ngừa HIV nhóm MSM lại tạo ra một mối nguy hại nghịch lý, khi các cá nhân thực hiện hành vi tình dục mạo hiểm vì cho rằng không còn lo ngại về HIV. Thực tế, việc này khiến các bệnh lây truyền qua đường tình dục gia tăng, đặc biệt là lậu và chlamydia.

“Những người có quan hệ đồng giới nam là nhóm dân số có nguy cơ rất cao mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Trong khi đó, tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn lậu chỉ còn là vấn đề thời gian, cho đến khi nó kháng với các liệu pháp điều trị cuối cùng”, BS CKII Thúy nhấn mạnh.

Ngừa lây nhiễm HIV, lại mắc giang mai, lậu

PGS-TS-BS Nguyễn Trọng Hào, Chủ tịch Hội đồng trường, trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, Chủ tịch Liên Chi hội Da Liễu TP.HCM, đã chia sẻ về “Những thách thức hiện nay trong kiểm soát nhiễm khuẩn lây qua tình dục”.

Bác sĩ Hào cho hay có “3 rào cản” lớn đối với việc phòng ngừa và điều trị các bệnh do nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục

Thứ nhất là chẩn đoán, nhiều xét nghiệm có chi phí cao, rất khó triển khai rộng trên cộng đồng, đặc biệt là ở những nước thu nhập trung bình và thấp, có nguồn lực y tế chưa cao như Việt Nam. Nếu chỉ tiếp cận theo triệu chứng, dựa vào lời khai của người bệnh, sẽ rất dễ bỏ sót các trường hợp không triệu chứng. Thực tế, có không ít trường hợp mắc nhiều loại bệnh tình dục cùng lúc, cũng như nhiều bệnh nhiễm trùng tình dục lại xảy ra ở các vị trí ngoài sinh dục.

Thứ hai, về điều trị, các hướng dẫn chưa thống nhất, dẫn đến việc áp dụng còn nhiều lúng túng; nguy cơ thiếu nguồn thuốc điều trị đang xảy ra tại nhiều nơi; tình trạng kháng thuốc trên toàn cầu đang rất đáng báo động.

Thứ ba, trong phòng ngừa, sự hiệu quả của thuốc PrEP chống lây nhiễm HIV đã làm giảm đáng kể tỷ lệ sử dụng bao cao su, thói quen tình dục nguy cơ, dẫn đến tăng nguy cơ các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Một nghiên cứu của châu Âu cho thấy người dùng PrEP có tỷ lệ mắc bệnh tình dục tăng 24% so với người không dùng.

Ngoài ra, còn tình trạng bị kỳ thị, khó tiếp cận cơ sở y tế công của cộng đồng đồng tính nam, chuyển giới, khiến bệnh nhân với tâm lý lo sợ ngại đi khám, hoặc tìm đến những phòng khám trái phép, không uy tín, khiến bệnh càng khó kiểm soát.

Trước những nan đề trên, bác sĩ Hào cho rằng nên thực hiện nhiều biện pháp như phát triển các hướng dẫn, Chương trình Quốc gia, ở các tỉnh/thành. Ngành y tế cần triển khai các xét nghiệm chẩn đoán POCT nhanh, chi phí thấp. POCT (Point-of-care testing) là kỹ thuật xét nghiệm được thực hiện ngay tại nơi chăm sóc bệnh nhân, thay vì phải gửi mẫu đến phòng thí nghiệm.

Các cơ sở y tế nên lồng ghép các dịch vụ STIs vào chăm sóc sức khoẻ ban đầu, thiết lập cơ sở điều trị chất lượng, thân thiện, dễ tiếp cận. Các bệnh viện cần đảm bảo cung ứng hoá chất, sinh phẩm, thuốc, theo dõi xu hướng STIs và các nghiên cứu khoa học về bệnh này.

Giang mai biến chứng khó lường

Với chủ đề “Giang mai: Kẻ bắt chước vĩ đại”, BS.CKII Võ Thị Đoan Phượng – Trưởng khoa Lâm sàng 3, Bệnh viện Da Liễu TP.HCM nhấn mạnh khả năng giang mai mô phỏng nhiều bệnh lý khác nhau, gây khó khăn trong chẩn đoán.

“Không chỉ bác sĩ ở các phòng khám bệnh lây qua đường tình dục, bác sĩ ở phòng khám da liễu nên nghĩ đến bệnh giang mai khi có biểu hiện không điển hình của thương tổn da niêm bệnh lý da khác”, bác sĩ Phượng nói.

Những thương tổn không điển hình ở bệnh giang mai như xuất hiện vảy nến, nổi sẩn hồng ban, mảnh hồng ban kích thước nhỏ, mụn mủ… Những dấu hiệu này thường xuất hiện với mức độ nhẹ hoặc không có triệu chứng nên dễ chẩn đoán nhầm lẫn với những căn bệnh khác. Bác sĩ Phượng lưu ý nhân viên y tế cần khéo léo trong tiếp cận tư vấn sàng lọc, để từ đó có hướng điều trị hiệu quả.

Theo BS.CK.II Bùi Mạnh Hà, Bệnh viện Da liễu TP.HCM, số ca khám bệnh lây qua đường tình dục như giang mai, lậu, sùi mào gà, lậu… tại Bệnh viện Da liễu TP.HCM có xu hướng tăng cao qua từng năm.

Theo thống kê, tổng số lượt khám bệnh ngoại trú tại Bệnh viện Da liễu TP Hồ Chí Minh trong năm 2023 là 768.836 lượt, trong đó có 75.037 lượt khám liên quan đến nhiễm khuẩn lây qua đường tình dục, chiếm khoảng 10% tổng số lượt khám.

Trong đó, số ca mắc mới giang mai là 3.656 ca, chiếm 13%, tăng mạnh so với những năm trước. Tỷ lệ mắc bệnh giang mai ở nam giới cao hơn rất nhiều so với nữ giới, trong đó, tỉ lệ mắc giang mai ở nhóm MSM chiếm phần lớn.

Ngoài tỷ lệ đề kháng với kháng sinh ngày càng tăng, bệnh viện cũng ghi nhận các thể bệnh giang mai hiếm như giang mai mắt (giảm thị lực đến gần như mù hoàn toàn), giang mai tai, gianig mai vú, giang mai bẩm sinh, giang mai ác tính…

Giang mai gây nguy cơ trực tiếp đối với thế hệ sau. Ở nhiều nước phát triển, thai phụ được tầm soát giang mai khi khám thai lần đầu. Người có hành vi nguy cơ được xét nghiệm lúc thai 28 tuần và trước sinh để tầm soát giang mai bẩm sinh cho trẻ. Một số nơi còn xét nghiệm tầm soát giang mai tất cả bệnh nhân vào cấp cứu ở bệnh viện. Trong khi đó, chương trình tầm soát ở Việt Nam chưa phát triển, bỏ sót nhiều ca bệnh trong cộng đồng, đặc biệt là giang mai ở trẻ sơ sinh.

Song song với giang mai là sự gia tăng của bệnh lậu. Theo thống kê trong thời gian gần đây, tỷ lệ mắc lậu ở nam nhiều gấp 3 lần đối với nữ, có yếu tố tiêu cực bởi nhóm quan hệ đồng tính nam.