4 lần tranh chấp quyết liệt trong lịch sử bầu cử tổng thống Mỹ

Mỗi lần bầu cử tổng thống Mỹ đều tác động đến dây thần kinh của cả thế giới, cuộc bầu cử năm nay càng không ngoại lệ. Hiện tượng lừa đảo, gian lận phiếu bầu liên tiếp được phơi bày, cuối cùng ai sẽ thắng cử hiện tại vẫn chưa rõ được. Thực ra, trong lịch sử bầu cử tổng thống Mỹ cũng có vài lần gây bùng phát bất ổn dân sự, ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc bầu cử. Bài viết này nói một cách ngắn gọn về vài sự kiện bầu cử tổng thống Mỹ nổi tiếng trong quá khứ.

Năm 1824: Andrew Jackson – John Quincy Adams

Cuộc tổng tuyển cử năm 1824 là cuộc bầu cử đầu tiên và duy nhất trong lịch sử nước Mỹ cho đến nay cuối cùng phải do Hạ viện bỏ phiếu để quyết định người được chọn làm tổng thống.

4 ứng cử viên tham gia tranh cử khi đó đều đến từ cùng một chính đảng Đảng Cộng hòa Dân chủ ( Democratic-Republican).

Họ lần lượt là: 

1. Andrew Jackson
2. John Quincy Adams
3. William Harris Crawford
4. Henry Clay

Kết quả kiểm phiếu là ông Andrew Jackson thắng, giành được đa số cử tri và đại cử tri. Tuy nhiên, số phiếu đại cử tri mà ông giành được ít hơn 32 phiếu so với số phiếu cần thiết để được bầu làm tổng thống.

Theo quy định của hiến pháp, trong tình huống này sẽ do Hạ viện bỏ phiếu quyết định, hơn nữa Hạ viện chỉ có thể bỏ biếu cho 3 ứng cử viên có được nhiều phiếu bầu nhất. Do đó, ông Henry Clay khi đó có ít phiếu bầu nhất đã bị loại, và ông Henry Clay khi đó lại là Chủ tịch Hạ viện. 

Sau khi Hạ viện bỏ phiếu, cuối cùng đã chọn ra ông John Quincy Adams làm tổng thống. Thực tế, số phiếu cử tri đoàn ông Andrew Jackson nhiều hơn ông John Quincy Adams, với tỉ số 99 : 84 phiếu. 

Cuộc bầu cử năm 1860: Abraham Lincoln – John Breckinridge

Cuộc bầu cử Mỹ năm 1860, được coi là cuộc bầu cử có tranh chấp kịch liệt nhất, bất đồng nghiêm trọng nhất và xung đột lớn nhất trong lịch sử bầu cử Mỹ. 

Ngày 6/11/1860, ông Abraham Lincoln đã đánh bại ứng cử viên Đảng Dân chủ Stephen A. Douglas, ứng cử viên Đảng Dân chủ miền Nam John C. Breckinridge và ứng cử viên Đảng Hiến pháp liên bang John Bell, trở thành tổng thống thứ 16 của Mỹ. 

Khi đó, ông Lincoln nhận được tổng cộng 1.866.452 phiếu bầu, ông Stephen A. Douglas nhận được 1.376.957 phiếu bầu, ông  John C. Breckinridge nhận được 849.781 phiếu bầu, và ông John Bell nhận được 588.789 phiếu bầu. Khi đó tỷ lệ cử tri đi bầu đạt 82,2%. Ông Lincoln đã giành được 40% số cử tri. Trở thành tổng thống đầu tiên của Đảng Cộng hòa.

Mặc dù ông Lincoln chỉ giành được đa số phiếu trong cuộc bầu cử phổ thông, nhưng ông đã giành được chiến thắng quyết định tại Đại cử tri đoàn: ông giành được 180 phiếu, trong khi đối thủ của ông chỉ giành được tổng cộng 123 phiếu. Đối thủ của ông Lincoln đã áp dụng chiến lược kết hợp số phiếu bầu ở New York, New Jersey và Rhode Island, giả dụ họ áp dụng chiến lược này ở tất cả các bang, thì ông Lincoln vẫn sẽ giành được đa số phiếu Đại cử tri đoàn.

Cuộc bầu cử năm 1860 được coi là cuộc tranh chấp kịch liệt nhất, bất đồng nghiêm trọng nhất và có tác động lớn nhất trong lịch sử Mỹ. Nguyên nhân chính là vấn đề giữ lại hay loại bỏ chế độ nô lệ trong xã hội Mỹ lúc bấy giờ, dẫn đến sự giằng xé Bắc – Nam của Mỹ ngày càng gay gắt.

Việc ông Lincoln trúng cử đã khiến bảy tiểu bang nô lệ miền nam của nước Mỹ quyết định độc lập, tách khỏi Liên minh và thành lập Liên bang Mỹ. Lúc đầu, ông Lincoln dùng thái độ thuyết phục nhưng hai bên khá cứng rắn về vấn đề nô lệ, không có chỗ cho sự nhượng bộ hay hòa giải. Vì lý do này, ông Lincoln tính đến việc tiến xuống phía nam để tấn công liên bang miền Nam, thống nhất nước Mỹ và giải phóng nô lệ. Vì vậy, ông được ca ngợi là “Tổng thống tự do” và cũng được mọi người ngưỡng mộ.

Cuộc bầu cử năm 1876: Samuel Tilden – Rutherford B Hayes

Cuộc bầu cử năm 1876 đã trực tiếp dẫn đến khủng hoảng hiến pháp, và “Thỏa hiệp 1877” chấm dứt kế hoạch tái thiết lại miền Nam. 

Năm 1876, nội chiến Mỹ đã kết thúc, mâu thuẫn giữa phe ôn hòa và phe cấp tiến gia tăng, nỗ lực tái thiết bị đình trệ. 

Trong cuộc bầu cử này, cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đều tuyên bố ứng cử viên của họ đã thắng ở Florida, Louisiana và Nam Carolina. Do đó, Đảng Cộng hòa từ chối chấp nhận phiếu của Cử tri đoàn ở ba bang đó, và cũng xuất hiện tranh chấp về ứng cử viên cho Đại cử tri đoàn ở Oregon. Nhiều lý do khiến ông Samuel Tilden chỉ thiếu một phiếu đại cử tri nên cuối cùng đã không thắng được.

Khi đó có khoảng gần 20 phiếu tranh chấp. Đại diện của 4 bang vắng mặt trong Đại cử tri đoàn, Hạ viện đang ngưng họp, do đó, Quốc hội buộc phải thành lập Ủy ban bầu cử liên bang lưỡng đảng (FEC) với các thành viên bao gồm hạ nghị sĩ, thượng nghị sĩ và thẩm phán Tối cao Pháp viện.

Kết quả là ông Rutherford B Hayes thắng ông Samuel Tilden với số phiếu bầu 185 : 184. Kết quả này được gọi là “Thỏa thuận 1877”.

Cuộc bầu cử năm 2000: George W Bush – và Al Gore

Cuộc bầu cử năm 2000, do việc kiểm phiếu tại bang Florida xuất hiện tranh cãi, kết quả chưa được quyết định ngay, kiện tụng vẫn xảy ra rồi lên đến Tối cao Pháp viện, cuối cùng do các Thẩm phán Tối cao Pháp viện định đoạt. Đây được gọi là đại chiến sau bầu cử.

Khi đó, kết quả phiếu đại cử tri là ứng cử viên Đảng Dân chủ Al Gore giành được 267 phiếu, còn ứng cử viên Đảng Cộng hòa George W Bush giành được 246 phiếu. Bang Florida có 25 phiếu đại cử tri và trở thành bang quan trọng quyết định thắng thua. 

Hai ứng cử viên cạnh tranh nhau kịch liệt tại Florida, không phân cao thấp. Lúc này, một số vấn đề trong quá trình bỏ phiếu đã hiện ra bề mặt, giai đoạn kiểm phiếu đã trở thành tiêu điểm của tranh cãi. 

Đó là hai vấn đề kỹ thuật không rõ ràng: “lỗ treo phiếu” (hanging chad), tức là lá phiếu không được đục lỗ hoàn toàn, và có những lỗ dư, cần phải kiểm tra và đối chiếu thủ công; một vấn đề khác là thiết kế phiếu của địa phương, cái gọi là “Lá phiếu hồ điệp” (butterfly ballot) đã gây nhầm lẫn cho cử tri khi đi bỏ phiếu; trên lá phiếu này, tên các ứng cử viên của hai đảng được bố trí ở hai bên, và vị trí ở giữa được đục lỗ. Và thế là cần đếm lại phiếu. 

Ngày 26/11/2000, chính quyền bang tuyên bố, ông Bush đã giành chiến thắng với với chênh lệnh hơn đối thủ 537 phiếu bầu.

Đội ngũ ông Al Gore không phục và yêu cầu tiếp tục kiểm phiếu lại ở một số quận và kháng cáo lên Tòa án Tối cao ở bang Florida, nơi ủng hộ ông Al Gore. Nhưng ông George W Bush đã kháng cáo lên Tối cao Pháp viện. Các thẩm phán liên bang đã bỏ phiếu vào ngày 12/12 (5:4), lật ngược phán quyết của tòa án Florida, và yêu cầu dừng kiểm lại phiếu.

Ông George W Bush đã nhận được phiếu bầu của Cử tri đoàn Florida và giành chiến thắng với đa số phiếu đại cử tri 271 : 266. Tuy nhiên, ông đã nhận được ít hơn 500.000 phiếu bầu phổ thông so với ông Al Gore.

Từ đó về sau, phiếu đục lỗ đã được loại bỏ để tránh lặp lại vết xe đổ cũ.

Đến cuộc tổng tuyển cử năm 2020 năm nay, một vấn đề kỹ thuật mới đã được đặt ra: “lá phiếu trần” (naked ballot). Cái gọi là “phiếu trần” – lá phiếu của cử tri được bỏ một phong bì trả lại có địa chỉ trả phí bưu điện, nhưng không phải trong phong bì bí mật, thì lá phiếu đó sẽ được coi là “naked ballot” – bắt nguồn từ việc bỏ phiếu qua bưu điện do Đảng Dân chủ thúc đẩy. Tổng thống Trump phản đối bỏ phiếu qua thư, ông cho rằng nó sẽ tạo cơ hội cho Đảng Dân chủ “đánh cắp Nhà Trắng.”

Sự thực cũng đích xác là như vậy. Hiện giờ, ngày bỏ phiếu đã kết thúc được vài ngày, những nghi ngờ gian lận đã thường xuyên được báo cáo ở một số bang quan trọng. Đội ngũ Chiến dịch tranh cử của ông Trump đã bắt đầu các thủ tục pháp lý ở Georgia, Pennsylvania, Nevada, Arizona và Michigan chống lại Đảng Dân chủ với cáo buộc gian lận cử tri và gian lận bầu cử.

Giang Hải Dương

Xem thêm: