Báo cáo: Trung Quốc dẫn đầu về đầu tư tài chính ở Đông Nam Á

Theo một báo cáo mới của Viện Lowy, Trung Quốc là đối tác phát triển lớn nhất của Đông Nam Á và là nguồn tài chính chính thức lớn nhất, nhưng phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các nhà tài trợ khác.

Tài trợ cho cơ sở hạ tầng chiếm phần lớn lượng tài chính, nhưng đóng góp của Trung Quốc trong khía cạnh này đã chậm lại vào năm 2020 và 2021 khi nhiều dự án, bao gồm cả những dự án trong Sáng kiến Vành đai và Con đường, không được thực hiện. Đại dịch cũng đã làm giảm nguồn tài trợ của Trung Quốc cho Đông Nam Á.

Từ năm 2015 đến 2021, Trung Quốc đã giải ngân khoảng 5 tỷ USD mỗi năm cho phát triển tài chính ở Đông Nam Á, trong đó phát triển cơ sở hạ tầng chiếm khoảng 75%. Cơ sở hạ tầng thường bao gồm các dự án về giao thông và lưu trữ, năng lượng, thông tin liên lạc, nước và vệ sinh.

Báo cáo cho biết tính minh bạch trong viện trợ đến các khu vực như Đông Nam Á ngày càng quan trọng trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị để giành ảnh hưởng.

Ông Roland Rajah, Giám đốc Trung tâm Phát triển Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Viện Lowy cho biết: “Căng thẳng địa chiến lược ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và các chính phủ phương Tây cũng cho thấy sự tập trung ngày càng tăng vào việc sử dụng tài chính phát triển, đặc biệt là cơ sở hạ tầng, như một phương tiện để cạnh tranh ảnh hưởng”.

Hợp tác phát triển được tài trợ bởi các hình thức tài chính phát triển chính thức khác nhau – viện trợ không hoàn lại, khoản vay và các hình thức hỗ trợ khác – đóng một vai trò quan trọng tại khu vực.

Ví dụ, ở Indonesia, nền kinh tế trị giá 1,3 nghìn tỷ USD và là nền kinh tế lớn nhất trong khu vực, đóng góp tài chính phát triển từ các quốc gia khác vẫn chiếm hơn 10% tổng chi tiêu của chính phủ.

Ngay cả các nước Đông Nam Á giàu có hơn như Malaysia và Thái Lan cũng nhận được viện trợ tài chính phát triển đáng kể, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Trung Quốc, không giống như các đối tác phát triển truyền thống như Nhật Bản, Châu Âu và Hàn Quốc, đã tài trợ cho các quốc gia như Malaysia và Thái Lan với các dự án như dự án Tuyến đường sắt Bờ biển phía Đông và dự án Đường sắt cao tốc Thái Lan-Trung Quốc, bất chấp tình trạng của họ là “các nước có thu nhập cao hơn trong khu vực”, báo cáo cho biết.

Các quốc gia khác nhận viện trợ phát triển từ Trung Quốc là các nước láng giềng Lào và Campuchia.

Báo cáo của Lowy cho biết: “Khi quyền lực của Trung Quốc tăng lên, Bắc Kinh đã ủng hộ việc tái cấu trúc hệ thống quản trị toàn cầu để phù hợp hơn với các lợi ích và giá trị của mình”.

“Là một phần của nỗ lực này, Trung Quốc đã đưa ra một số sáng kiến quy mô lớn, chẳng hạn như Sáng kiến Vành đai và Con đường… mục đích của nó là định vị đất nước là nhà cung cấp hàng hóa công cộng toàn cầu, bằng cách cung cấp các nguồn lực và giải pháp của Trung Quốc để giải quyết các thách thức phát triển.”

Sau Trung Quốc, các nhà tài chính đa phương truyền thống như Ngân hàng Phát triển Châu Á và Ngân hàng Thế giới là nhà cung cấp tài chính phát triển lớn thứ hai và thứ ba cho khu vực và đang cạnh tranh với Trung Quốc để trở thành nhà tài trợ tiềm năng ở đây.

Trung Quốc cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Châu Âu trong lĩnh vực tài trợ phát triển cơ sở hạ tầng, trong khi Hoa Kỳ và Australia là những đối thủ cạnh tranh nhỏ hơn trong khía cạnh viện trợ này

Báo cáo cho biết, mặc dù Trung Quốc vượt qua các nhà tài trợ truyền thống, nhưng các đối tác truyền thống này thường làm tốt hơn trong việc mang lại kết quả thực tế.

Sau Trung Quốc, Ngân hàng Phát triển Hồi giáo là nhà tài trợ phát triển phi truyền thống có ảnh hưởng lớn tiếp theo đối với khu vực, cung cấp khoảng 225 triệu USD mỗi năm cho khu vực.

Hầu hết số tiền này được chuyển đến Indonesia dưới dạng các khoản vay không ưu đãi tập trung vào nông nghiệp và giáo dục.

Ả-rập Xê-út đang định hình là đối tác phát triển Trung Đông song phương lớn nhất của khu vực, cung cấp khoảng 45 triệu USD mỗi năm chủ yếu cho học bổng.

Xuân Lan (theo SCMP)