Bộ Ngoại giao Mỹ dẫm lên “lằn ranh đỏ”, ĐCSTQ và Đài Loan lên tiếng

Ngày 5/5, Bộ Ngoại giao Mỹ đã cập nhật trang web chính thức “Quan hệ Mỹ – Đài Loan” của mình, nhiều lần dẫm lên cái mà Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) gọi là “lằn ranh đỏ”. Đến thứ Ba (10/5), khi các kênh truyền thông ở Trung Quốc Đại Lục và Đài Loan bắt đầu chú ý đến vấn đề này thì Bộ Ngoại giao 2 nước mới lên tiếng.

Trong phần mô tả “tình hình thực tế” trên trang “Quan hệ Mỹ – Đài Loan” của Bộ Ngoại giao Mỹ, đã xóa các tuyên bố có liên quan trong Thông cáo chung Mỹ – Trung Quốc năm 1979 rằng “Đài Loan là một phần của Trung Quốc” và cũng không còn đề cập đến “Mỹ không ủng hộ Đài Loan độc lập“, và đặt Đạo luật Quan hệ Đài Loan trước 3 thông cáo chung Mỹ – Trung Quốc trong miêu tả chính sách “Một Trung Quốc” của Mỹ.

Vào ngày 10/5, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã “giậm chân” tại cuộc họp báo và nói rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc, thuộc quyền quản lý của ĐCSTQ. Ông Triệu còn nói sự sửa đổi trên trang web của Bộ Ngoại giao Mỹ là động tác nhỏ ‘làm mờ và làm rỗng’ nguyên tắc “một Trung Quốc”. Ông Triệu cũng đe dọa, “cách làm của Mỹ nhằm cố gắng thay đổi hiện trạng ở eo biển Đài Loan, ắt sẽ tự chuốc lấy tai họa”. 

Ngày 10/5, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Đài Loan, Âu Giang An (Joanne Ou) cho biết, Bộ Ngoại giao Mỹ và Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan đã tuyên bố rằng các chính sách liên quan của Mỹ không thay đổi. Bộ Ngoại giao thấy rằng kể từ khi ông Biden nhậm chức, phía Mỹ đã tuân thủ nghiêm ngặt lại “Đạo luật Quan hệ Đài Loan” và 6 bảo đảm, cam kết đối với Đài Loan là rất vững chắc.

Bà Âu Giang An cũng nói rằng Chính phủ Đài Loan sẽ tiếp tục tăng cường khả năng tự vệ, kiên định duy trì và bảo vệ vững chắc hệ thống tự do và dân chủ của Đài Loan, đồng thời sẽ làm sâu sắc hơn nữa hợp tác với Mỹ và các nước có cùng lý niệm, làm việc cùng nhau để bảo vệ ‘trật tự quốc tế dựa trên luật lệ’, đồng thời thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở eo biển Đài Loan và toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.

Khi bấm vào “tình hình thực tế” tại mục “Quan hệ Mỹ – Đài Loan” trên trang web chính thức của Bộ Ngoại giao Mỹ, người dùng có thể xem mô tả ngày cập nhật từ ngày 5/5/2022. Trong phần “Quan hệ Mỹ – Đài Loan“, nội dung của phiên bản mới và phiên bản cũ có những thay đổi rất lớn.

Đoạn đầu tiên của “tình hình thực tế” trong phiên bản cũ (ngày 31/8/ 2018) nói rằng Mỹ và Đài Loan có quan hệ không chính thức một cách chặt chẽ, và thông cáo chung năm 1979 giữa Mỹ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã thay đổi công nhận ngoại giao từ Đài Bắc sang Bắc Kinh. “Trong thông cáo chung, Mỹ công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là Chính phủ Trung Quốc hợp pháp duy nhất và công nhận lập trường của người Trung Quốc rằng chỉ có một Trung Quốc, Đài Loan là một phần của Trung Quốc.”

Đoạn đầu tiên của mục “Quan hệ Mỹ – Đài Loan” được cập nhật bắt đầu bằng câu: “Với tư cách là một khu vực dẫn đầu về dân chủ và công nghệ, Đài Loan là đối tác chính của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, việc Mỹ và Đài Loan cũng chia sẻ các giá trị tương tự, và mối quan hệ kinh tế và thương mại sâu sắc, cũng như mối quan hệ giao lưu nhân dân bền chặt, đã hình thành nền tảng cho tình hữu nghị và là động lực để mở rộng cam kết của Mỹ với Đài Loan.”

Đoạn thứ hai của phiên bản cũ viết: “Mỹ không ủng hộ Đài Loan độc lập. Duy trì mối quan hệ vững chắc, không chính thức với Đài Loan là mục tiêu chính của Mỹ, phù hợp với mong muốn của Mỹ nhằm thúc đẩy hòa bình và ổn định ở Châu Á. Đạo luật Quan hệ Đài Loan năm 1979 cung cấp cơ sở pháp lý cho các mối quan hệ không chính thức giữa Mỹ và Đài Loan, đồng thời ghi nhớ cam kết của Mỹ trong việc hỗ trợ Đài Loan duy trì khả năng phòng thủ của mình. Mỹ kiên trì giải quyết sự khác biệt giữa 2 bờ eo biển Đài Loan một cách hòa bình, phản đối bất kỳ sự thay đổi đơn phương nào đối với hiện trạng, và khuyến khích hai bên (Đài Loan và Trung Quốc) tiếp tục đối thoại mang tính xây dựng lấy tôn nghiêm và tôn trọng làm nền tảng.”

Đoạn thứ hai của phiên bản mới đề cập rằng Mỹ từ lâu đã tuân thủ chính sách “một Trung Quốc”, “được hướng dẫn bởi Đạo luật Quan hệ Đài Loan, Thông cáo chung Mỹ – Trung Quốc và 6 đảm bảo”. Mặc dù Mỹ không có quan hệ ngoại giao với Đài Loan, nhưng Mỹ và Đài Loan có quan hệ không chính thức một cách chặt chẽ và có lợi ích sâu xa trong việc duy hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan.

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ nói với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) rằng Mỹ giữ vững lập trường “một Trung Quốc” và không thay đổi.

Cùng ngày (5/5) khi Bộ Ngoại giao Mỹ thay đổi trang web “Quan hệ Mỹ – Đài Loan“, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ bày tỏ một cách hiếm thấy rằng sau cuộc điện đàm ngày 20/4 giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Trung Quốc, Bộ Quốc phòng Trung Quốc “đã tuyên bố sai” rằng Mỹ kiên trì “nguyên tắc một Trung Quốc”.

Phát ngôn viên John Kirby của Lầu Năm Góc nói với giới truyền thông rằng: “Bộ trưởng Quốc phòng không nói điều đó. Thay vào đó, Bộ trưởng Lloyd Austin nói rõ rằng Mỹ vẫn tuân theo ‘chính sách một Trung Quốc’, cụ thể là Đạo luật Quan hệ Đài Loan, 3 thông cáo chung và 6 đảm bảo.”

Tờ Washington Times đưa tin, Lầu Năm Góc nên cảm thấy “bắt buộc phải làm rõ” các chi tiết cụ thể về cuộc điện đàm của ông Austin với Tướng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa. Bài viết của Washington Times phân tích rằng Mỹ đã có một đường lối mong manh đối với Đài Loan, tức không công nhận Đài Loan là một quốc gia độc lập và đồng thời cũng lại bác bỏ tuyên bố của Bắc Kinh rằng Đài Loan là một tỉnh riêng biệt có thể được thống nhất bằng vũ lực.