Các cựu nguyên thủ quốc gia bị phán quyết tội ác chống lại loài người

Trong lịch sử, có nhiều vị nguyên thủ quốc gia bị đưa ra xét xử khi đã thoái vị vì lúc đương nhiệm họ đã lạm dụng quyền lực gây ra tội lỗi nghiêm trọng, thậm chí là tội ác chống lại loài người.

Thế nào là tội ác chống lại loài người?

“Tội ác chống lại loài người”, về mặt pháp lý, lần đầu được áp dụng chính thức đối với những tội phạm của nước Đức và Nhật sau Thế chiến thứ Hai. Ngày 17/7/1998 tại Rome, Liên Hợp Quốc đã thông qua “Quy chế Rome” quyết định thành lập tòa án hình sự thường trực quốc tế đầu tiên trên thế giới.

Quy chế Rome chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2002, đến ngày 16/2/2013 đã có 122 nước thông qua. Theo Quy chế, chức năng chính của Tòa án Hình sự Quốc tế là truy tố và xét xử những cá nhân phạm 4 loại tội gồm tội phạm diệt chủng, tội ác chống lại loài người, tội ác chiến tranh, tội ác xâm lược. Quy chế Roma định nghĩa tội ác chống lại loài người như sau:

““Tội ác chống nhân loại” là một trong các hành vi sau được thực hiện như một phần của sự tấn công có hệ thống hoặc trên diện rộng nhằm vào bất kỳ một cộng đồng dân thường nào, với nhận biết về sự tấn công đó:

a. Giết người;
b. Hủy diệt;
c. Bắt làm nô lệ;
d. Lưu đày hoặc cưỡng ép di chuyển dân cư;
e. Bỏ tù hoặc có hình thức khác tước đoạt tự do thân thể một cách nghiêm trọng trái với các quy tắc cơ bản của luật pháp quốc tế;
f. Tra tấn;
g. Hiếp dâm, bắt làm nô lệ tình dục, cưỡng ép mại dâm, ép buộc mang thai, cưỡng ép triệt sản hoặc bất kỳ hình thức bạo lực tình dục nào khác có tính chất nghiêm trọng tương tự;
h. Ngược đãi bất kỳ nhóm hoặc tập thể người nào có chung đặc điểm vì lý do chính trị, chủng tộc, dân tộc, sắc tộc, văn hóa, tôn giáo, giới tính như được định nghĩa tại khoản 3, hoặc những lý do khác được thừa nhận rộng rãi là bị cấm theo luật quốc tế, liên quan đến bất kỳ hành vi nào nêu tại khoản này hoặc bất kỳ tội phạm nào thuộc quyền tài phán của Tòa án;
i. Đưa người đi biệt tích;
j. Phân biệt chủng tộc;
k. Các hành vi vô nhân đạo khác có tính chất tương tự cố ý gây nhiều đau đớn hoặc tổn thương nghiêm trọng cho thân thể hoặc sức khỏe về mặt tinh thần hay thể chất.”

Nói đơn giản, đó là những hành vi tội ác đối với dân chúng như: giết người, tra tấn, hãm hiếp, đàn áp chính trị, chủng tộc hay tôn giáo, và những hành vi vô nhân đạo khác.

Từ 2002 đến nay đã có 7 nguyên thủ quốc gia trên thế giới bị xử tội ác chống lại loài người, lần lượt là:

1. Cựu Tổng thống Iraq Saddam Hussein bị cáo buộc giết chết 148 người Hồi giáo Shia tại Dejail vào năm 1982, bị kết tội phạm tội ác chống lại loài người, xử tội tử hình năm 2006, đã thi hành án.
2. Cựu Tổng thống Hissene Habre (người Chad) bị cáo buộc giết hại ít nhất 40.000 người phản kháng, giam giữ và tra tấn hơn 200.000 thường dân, bị tòa án đặc biệt ở Dakar (thủ đô Senegal) xử tội ác chống lại loài người, tội ác chiến tranh và bị kết án tù chung thân vào ngày 30/5/2016.
3. Cựu Tổng thống Omar al-Bashir của Sudan bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh và tội ác chống loài người tại vùng Darfur.
4. Cựu Tổng thống Muammar Gaddafi (Libya) bị buộc tội vào năm 2011 đã dùng quân đội tấn công dân thường trên “quy mô lớn” và “có hệ thống”, giết chết ít nhất 10.000 người Libya, phạm tội ác chống lại loài người.
5. Cựu Tổng thống Laurent Gbagbo của Bờ Biển Ngà bị buộc tội vào năm 2011 đã dùng bạo lực với quân chống chính phủ, làm ít nhất 3.000 người thiệt mạng, phạm tội ác chống lại loài  người.
6. Cựu Tổng thống Charles Taylor của Liberia bị buộc tội hỗ trợ cho quân nổi dậy tàn sát hàng chục ngàn người trong nội chiến 11 năm ở Sierra Leone, phạm tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người, bị kết án 50 năm tù.
7. Cựu Tổng thống Ríos Montt của Guatemala bị buộc tội trong giai đoạn cầm quyền 1982-1983 đã ra lệnh thảm sát 1771 thổ dân Ixil Maya, bị kết án 80 năm tù giam vì tội ác chống lại loài người vào tháng 5/2013.

Những nguyên thủ quốc gia bị tuyên án vì các tội danh khác

Ngoài những người phạm tội ác chống lại loài người, dưới dây là những nguyên thủ quốc gia khác từng bị tuyên án:

1. Cựu Thủ tướng Silvio Berlusconi của Ý phạm tội trốn thuế trong thời gian 2001 – 2003, bị kết án 4 năm tù vào năm 2013.
2. Cựu Tổng thống Carlos Menem của Argentina đã bị kết án 7 năm tù giam vào tháng 6/2013 vì tội buôn lậu vũ khí tới Ecuador và Croatia.
3. Cựu Thủ tướng Jansa của Slovenia đã bị kết án hai năm tù giam vào tháng 6/2013 vì nhận hối lộ.
4. Cựu Tổng thống Kurmanbek của Kyrgyzstan bị kết án (vắng mặt) 24 năm tù giam vào tháng 2/2013 vì tội lạm dụng chức quyền.
5. Ngày 15/12/2011, Tòa án Hình sự Paris đã tuyên án cựu Tổng thống Jacques Chirac hai năm tù giam vì tội lạm dụng quyền lực và dùng tiền công sai mục đích.
6. Cựu Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak đã bị kết án tù chung thân vào tháng 6/2012 vì tội lạm dụng quyền lực để trục lợi và ra lệnh bắn người biểu tình vào tháng 8/2011.
7. Cựu Tổng thống Ben Ali của Tunisia bị kết án (vắng mặt) 35 năm tù và phạt 64 triệu Đô la Mỹ vào tháng 6/2011.
8. Cựu Tổng thống Rodriguez của Costa Rica đã bị kết án 5 năm tù vào tháng 4/2011 vì nhận hối lộ.
9. Cựu Tổng thống Moshe Katsav của Israel bị kết án 7 năm tù vào tháng 3/2011 vì tội hiếp dâm và quấy rối tình dục cấp dưới.
10. Cựu Tổng thống Reinaldo Bignone của Argentina đã bị kết án 25 năm tù giam vào tháng 4/2010 vì tội bắt cóc và ngược đãi.
11. Cựu Thủ tướng Hàn Quốc Han Myeong-sook bị cáo buộc nhận hối lộ 50.000 đô la Mỹ, bị kết án 5 năm tù giam vào tháng 4/2010.
12. Cựu Tổng thống Alberto Fujimori của Peru bị kết án 25 năm tù giam vào tháng 1/2010 vì tội thảm sát và bắt cóc.
13. Cựu Tổng thống Calderon của Costa Rica bị kết án 5 năm tù vào tháng 10/2009 vì tội biển thủ công quỹ.
14. Ngày 12/9/2007, cựu Tổng thống Joseph Estrada của Philippines bị tòa án chống tham nhũng kết án tù chung thân hoặc mức án cao nhất 40 năm tù, trở thành nguyên thủ đầu tiên trong lịch sử của Philippines bị kết án tù.
15. Cựu Tổng thống Arnoldo của Nicaragua bị kết án 20 năm tù và phạt 10 triệu đô la Mỹ vào tháng 12/2003 vì phạm tội rửa tiền, gian lận, biển thủ công quỹ.
16. Năm 1995 đã diễn ra “phiên tòa thế kỷ” làm chấn động Hàn Quốc. Trong sơ thẩm lần đầu, cựu Tổng thống Chun Doo Hwan bị án tử hình và cựu Tổng thống Roh Tae-woo bị 22 năm tù.

Kể từ sau Thế chiến thứ Hai, có 22 tội phạm chiến tranh chính của Đức Quốc xã bị cáo buộc tội ác phá hoại nền hòa bình, tội ác chiến tranh, diệt chủng và tội ác chống lại loài người, trong đó có 12 người bị trừng phạt bằng cách treo cổ.

Nguyễn Đoàn

Xem thêm: