Cách thức ĐCSTQ sử dụng “ngụy trang rác” để truyền bá thông tin sai lệch trên MXH

Các cuộc điều tra của các công ty tư nhân và tổ chức nghiên cứu đã phát hiện rằng những kẻ lừa đảo có liên quan đến Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang tiến hành các hoạt động gây ảnh hưởng bí mật trên nhiều nền tảng truyền thông xã hội phổ biến khác nhau như bao gồm X, Facebook, TikTok, v.v. Trong số đó, một mô hình hành động mang tên “Spamouflage” (ngụy trang rác) đã nhận được rất nhiều sự chú ý.

Bằng cách giả vờ là người dùng thực sự trên mạng xã hội, các tài khoản “Spamouflage” thúc đẩy tuyên truyền chính trị của Bắc Kinh, chỉ trích thể chế của các nước phương Tây như Mỹ, phóng đại các vấn đề xã hội ở Mỹ và các quốc gia khác, đồng thời tấn công các nhân vật chính trị phương Tây bao gồm cả hai ứng cử viên tổng thống trong cuộc bầu cử hiện tại của Mỹ.

Để giúp những độc giả chưa quen với các chủ đề như hoạt động gây ảnh hưởng trên Internet và thông tin sai lệch hiểu rõ hơn về lĩnh vực này, phóng viên VOA đã phỏng vấn ông Jasper Hewitt, nhà phân tích dữ liệu tại Phòng thí nghiệm Dân chủ Đài Loan và mời ông giải thích một số khái niệm và phương thức hoạt động cơ bản của Spamouflage.

Phóng viên: Ông có thể giải thích một cách đơn giản nhất “Spamouflage” là gì không?

Ông Jasper:

“Ngụy trang rác” (Spamouflage) là một hoạt động thông tin phối hợp. Nó được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2019 bởi (công ty phân tích mạng xã hội Mỹ) Graphika. Đây là mạng lưới các tài khoản rác đa nền tảng đăng nội dung ủng hộ ĐCSTQ, nó thường ngụy trang dưới dạng nội dung rác nhưng trung lập hơn, chẳng hạn như đăng ảnh phong cảnh hoặc thần tượng K-Pop. Vì vậy chúng được gọi là “ngụy trang rác”.

Ban đầu, “Spamouflage” nhắm vào những người bất đồng chính kiến ​​​​Trung Quốc như ông Quách Văn Quý (doanh nhân người Hoa lưu vong ở Mỹ), cũng như các cuộc biểu tình dân chủ ở Hồng Kông và dịch bệnh COVID-19. Hầu hết trong số họ quảng bá nội dung thân Chính phủ ĐCSTQ trong các lĩnh vực này.

Sau này, họ cũng bắt đầu tập trung vào các vấn đề như Tân Cương, Tây Tạng hay Đài Loan. Theo thời gian, họ cũng bắt đầu tập trung vào các vấn đề bên ngoài Trung Quốc. Trong chu kỳ bầu cử này, chúng tôi đã quan sát thấy họ quảng bá nội dung nhằm chia rẽ xã hội Mỹ, chẳng hạn như vấn đề nhập cư, quyền lợi của nhóm thiểu số về giới tính hoặc sự ủng hộ của Mỹ đối với Ukraine và Israel. Chúng tôi cũng đã quan sát thấy một số tài khoản ngụy trang rác giả danh cử tri Mỹ, đặc biệt là cử tri của ứng cử viên tổng thống và cựu tổng thống Đảng Cộng hòa Trump, nhưng những tài khoản này có vẻ tương đối ít thấy.

Phóng viên: Nội dung của chúng được lan truyền như thế nào?

Ông Jasper:

Chúng được chia thành tài khoản “gieo mầm” (seeders) và tài khoản “khuếch đại” (amplifiers). Tài khoản “seeders” thường là tài khoản lớn hơn với nhiều người theo dõi hơn. Đầu tiên, họ xuất bản nội dung, được gọi là “gieo mầm”, và sau đó mỗi tài khoản “gieo mầm” có một số lượng lớn tài khoản “khuếch đại”, có thể từ 10 đến 40 tài khoản, chuyển tiếp nội dung của họ một cách máy móc.

Các tài khoản “seeders” không phải lúc nào cũng đăng nội dung gốc; đôi khi họ tìm thấy hình ảnh trực tuyến rồi sao chép và đăng lại, ngụy trang thành nội dung của riêng mình.

Phóng viên: Có người thật đứng sau những tài khoản này không?

Ông Jasper:  Các tài khoản “khuếch đại” có thể là bot vì chúng thường đăng lại nội dung một cách nhanh chóng sau khi được “gieo mầm” và xuất bản số lượng lớn bài viết trong khoảng thời gian rất ngắn. Các tài khoản “gieo mầm” có thể là tài khoản “nửa người, nửa robot” (cyborg), tức là chúng được tự động hóa một phần, nhưng đôi khi con người có thể đăng nhập vào các tài khoản này và tương tác với người dùng thực.

Phóng viên: Làm thế nào để xác định xem một số tài khoản có phải là tài khoản “Spamouflage” hay không?

Ông Jasper: “Spamouflage” là một hiện tượng được ghi chép rõ ràng trên X. Một năm trước, họ thường xuyên đăng những hình ảnh rõ ràng đã được chỉnh sửa về những người vô gia cư ở Mỹ. Công ty Graphika tin rằng những hình ảnh này đến từ “Spamouflage“. Vì vậy, chúng ta sẽ lên nền tảng X để tìm kiếm những tài khoản đăng hình ảnh tương tự. Đây là manh mối tương đối chắc chắn.

Tên tài khoản cũng có thể tiết lộ một số manh mối. Một số nhà nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều tài khoản “Spamouflage” có chữ “fo” trong tên người dùng, chẳng hạn như “fo” cộng với 8 số. Nếu bạn nhận thấy nhiều tài khoản đang quảng cáo một nội dung nhất định và một số tài khoản có “fo” trong tên người dùng của họ thì đây có thể là một tài khoản “Spamouflage“.

Một manh mối khác, đôi khi biệt danh của họ được viết trong ngoặc đơn với “互fo“, có nghĩa là “theo dõi tài khoản của nhau / người hâm mộ nhau” trong tiếng Trung, và đôi khi cờ của ĐCSTQ cũng được thêm vào.

Bạn cũng có thể phán đoán theo chủ đề tổng thể. Chúng tôi biết rằng các tài khoản “Spamouflage” từng tập trung vào Quách Văn Quý, Hồng Kông và đại dịch COVID-19. Nếu bạn có thể xem qua các bài đăng trước đây của những tài khoản này, sẽ thấy rằng chúng phù hợp với những đặc điểm trong các chủ đề này thì bạn có thể khá chắc chắn rằng chúng là tài khoản “Spamouflage“.

Phóng viên: Một số tài khoản “Spamouflage” cho thấy chúng đã được đăng ký hơn 10 năm trước. Chuyện này là thế nào? 

Ông Jasper: Chúng tôi tin rằng trong nhiều trường hợp, những tài khoản này có thể đã không được sử dụng trong nhiều năm, sau đó bị hack và bị sử dụng lại, mục đích để xuất hiện dưới dạng tài khoản thật có nhiều người theo dõi.

Phóng viên: Làm thế nào để xác định liệu chúng có liên quan đến Trung Quốc (ĐCSTQ) hay không?

Ông Jasper: Chỉ số lớn nhất là nội dung. Nếu tất cả nội dung đều ủng hộ ĐCSTQ và nhất quán với quan điểm của Chính phủ ĐCSTQ thì ít nhất chúng ta có thể nói rằng đây là một hoạt động thông tin nhằm ủng hộ quan điểm của Chính phủ ĐCSTQ. Chúng ta sẽ không bao giờ biết chính xác ai đứng đằng sau mạng lưới này, nhưng ít nhất chắc chắn rằng thực thể được hưởng lợi từ nó là Chính phủ ĐCSTQ. (Lưu ý của biên tập viên VOA: Bắc Kinh đã nhiều lần phủ nhận việc cố gắng can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ thông qua các hoạt động “Spamouflage“).

Phóng viên: Làm thế nào để đo lường tác động hoặc phạm vi tiếp cận nhất định của một bài đăng “Spamouflage”?

Ông Jasper: Cách tiêu chuẩn hóa nhất để đo lường tác động là thước đo “quy mô bùng phát” của Ben Nimmo. Đây là tiêu chí phân loại 6 cấp được sử dụng để đánh giá xem tác động của một bài đăng trên mạng xã hội có vượt ra ngoài phạm vi ban đầu của nó hay không. (Ghi chú của biên tập viên: Ông Nimmo là một chuyên gia về thông tin sai lệch, hiện là nhà điều tra chính tại studio trí tuệ nhân tạo OpenAI).

Hầu hết các bài đăng từ tài khoản “Spamouflage” không bao giờ thoát ra khỏi mạng lưới riêng của chúng vì chúng chỉ được đăng lại bởi một loạt bot có rất ít người theo dõi. Một khi họ bắt đầu phát triển vượt khỏi phạm vi này, thì mọi thứ sẽ trở nên thú vị.

Cấp 1 trong tiêu chuẩn “quy mô bùng phát” của Nimmo đề cập đến thông tin chỉ xuất hiện trên một nền tảng truyền thông xã hội duy nhất, không bùng phát một cách đặc biệt và về cơ bản không có tác động. Trong hầu hết các trường hợp, đây là nội dung được đăng bởi tài khoản “Spamouflage“.

Sau đó là Cấp độ 2: Bài đăng đã đến được với người dùng thực trên nền tảng mạng xã hội hoặc đã được lan truyền trên nhiều nền tảng nhưng chưa có sự bùng nổ rõ ràng. Đây là cấp độ 2.

Cấp độ 3 có nghĩa là hiện tượng này đang xảy ra trên nhiều nền tảng và nhiều đợt bùng nổ xảy ra đồng thời. Nghĩa là, trên các nền tảng, những bài đăng này dường như đang tiếp cận người dùng thực.

(Lưu ý của biên tập viên VOA: Theo tiêu chí phân loại của ông Nemo, Cấp độ 4 đề cập đến các bài đăng có nội dung được các phương tiện truyền thông chính thống đưa tin.)

Cấp độ 5 là rất hiếm. Điều này đề cập đến trường hợp một số người nổi tiếng hoặc người có ảnh hưởng bắt đầu khuếch đại nội dung và bắt đầu trả lời hoặc đăng lại nội dung đó, điều đó có nghĩa là nhiều người dùng thực sự có thể nhìn thấy nội dung đó.

Cấp độ 6 đề cập đến sự xuất hiện của bất kỳ hành động cụ thể, phản ứng chính sách hoặc kêu gọi bạo lực nào. Ví dụ, sau khi các thuyết âm mưu lan rộng, một số người đã hành động trong thế giới thực.

Phóng viên: Hầu hết các hoạt động “Spamouflage” có tác động rất hạn chế đến người dùng mạng xã hội thực sự, nhưng tại sao họ vẫn tiếp tục đăng tải nội dung?

Ông Jasper: Họ tập trung vào số lượng hơn là chất lượng. Họ chỉ muốn thông điệp được truyền đi và đây có thể là một cách rất rẻ để thực hiện điều đó. Không phải bài đăng nào cũng cần nhận được sự tương tác từ người dùng thực thì mới được coi là thành công. Nếu họ có 100 tài khoản, một số trong đó tương tác với người dùng thực vài lần trong năm, họ có thể cảm thấy khoản đầu tư này là xứng đáng.

Có một góc độ khác. Một số nhà nghiên cứu chỉ ra rằng họ không nhất thiết phải cố gắng gây ảnh hưởng đến ý kiến ​​của mọi người theo cách này. Họ có thể chỉ đang cố gắng can thiệp vào kết quả tìm kiếm. Ví dụ: nếu bạn tìm kiếm một chủ đề mà ĐCSTQ muốn quảng bá trên nền tảng X, vậy thì có lẽ bạn có thể chỉ thấy nội dung spam.

Phóng viên: Họ thường dành bao nhiêu nguồn lực để thực hiện một hoạt động “Spamouflage“?

Ông Jasper: Tôi không chắc chính xác họ đã đầu tư bao nhiêu tài nguyên vào đó, nhưng tôi nghĩ việc tạo ra một mạng lưới như vậy rất đơn giản.

Phóng viên: Nếu ngày mai tôi muốn tạo mạng lưới thì có được không?

Ông Jasper: Được, nếu như bạn có một vài kỹ sư, họ có thể nhanh chóng phát triển một số phần mềm tự động hóa để đăng bài và tạo một số lượng lớn tài khoản để quảng bá những bài đăng này.

Phóng viên: Nếu những tài khoản này bị xóa, họ có thể tạo tài khoản mới?

Ông Jasper: Đúng, đó chính xác là những gì chúng ta đang thấy hiện nay. Có thể địa chỉ IP của bạn bị chặn nhưng bạn có thể thay đổi địa chỉ IP của mình và tạo một tài khoản khác.

Phóng viên: Làm thế nào để ngăn chặn chúng? Ai phải hành động?

Ông Jasper: Điều này có thể yêu cầu sự kết hợp giữa quy định của chính phủ và khả năng tự vá lỗ hổng của các công ty mạng xã hội. Nền tảng X đang tích cực xóa nhiều tài khoản trong số này và họ phản hồi rất nhanh. Đây có lẽ là cách dễ nhất để giải quyết vấn đề vì họ có thể xem và xử lý vấn đề đó thông qua hệ thống quản lý. Nhưng họ cũng có thể cần sự thúc đẩy từ chính phủ.

Theo Văn Hào, VOA
(Bài viết thể hiện lập trường và quan điểm của cá nhân tác giả.)

Xem thêm: