Căng thẳng Trung–Nhật leo thang: Ngoại trưởng Vương Nghị mất bình tĩnh, chuyên gia nói gì?

Quan hệ Trung – Nhật tiếp tục căng thẳng, các kiểu đe dọa đa phương của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) không phát huy tác dụng, nội các của Thủ tướng Takaichi vẫn giữ tỷ lệ ủng hộ cao nhờ kiên trì lập trường “Đài Loan có chuyện thì Nhật Bản cũng có chuyện”. Ngoại trưởng ĐCSTQ Vương Nghị mới đây tuyên bố Thủ tướng Nhật Bản Takaichi “đã vượt qua lằn ranh đỏ không nên động tới”, ĐCSTQ “có quyền xét lại tội ác lịch sử của Nhật”. ĐCSTQ liên tiếp lật lại hồ sơ thời Thế chiến II để công kích Nhật, các chuyên gia cho rằng đó chỉ là đòn tuyên truyền chính trị; lịch sử Nhật Bản đã sang trang, chính ĐCSTQ hôm nay mới là chế độ bạo lực, hiếu chiến nhất.

Ông Vương Nghị công kích bà Takaichi, học giả: “Hiện nay chính ĐCSTQ mới có tính xâm lược”

Trong chuyến thăm 3 nước Trung Á từ 19–22/11, ngoại trưởng ĐCSTQ Vương Nghị đặc biệt đề cập vấn đề Đài Loan và quan hệ Trung – Nhật. Theo Tân Hoa Xã, ông Vương Nghị nói bà Takaichi “đã nói những điều không nên nói, vượt qua lằn ranh đỏ không thể động vào”. Nếu phía Nhật “khăng khăng cố chấp, sai lại càng sai”, các nước có quyền “tái xét lại tội ác lịch sử Nhật Bản”, có trách nhiệm ngăn chủ nghĩa quân phiệt Nhật phục hồi.

Phía Nhật Bản nhiều lần nhấn mạnh: “Tăng cường năng lực phòng vệ là để bảo vệ an ninh lãnh thổ, không phải phục hồi quân phiệt”.

Phó giáo sư Đại học Công nghệ Sydney (Úc) – ông Phùng Sùng Nghĩa nhận định: Nhật Bản trước đây phạm tội là do chủ nghĩa quân phiệt chiếm quyền, tiến hành xâm lược Trung Quốc và Thái Bình Dương. Nhưng sau thua trận, Nhật Bản lập hiến pháp mới, cải cách triệt để thành xã hội tự do dân chủ, dứt bỏ quân phiệt. Suốt từ sau chiến tranh đến nay Nhật nổi tiếng là quốc gia yêu chuộng hòa bình, còn ĐCSTQ bây giờ mới là nhà nước độc tài hung hãn, dựa vào thù địch bên ngoài để chuyển hướng mâu thuẫn nội địa.

Ông nhấn mạnh: “Lịch sử đã qua rồi, Nhật Bản là bên phòng vệ, ĐCSTQ ngày nay mới là kẻ xâm lược, đe dọa toàn khu vực. Ông Vương Nghị viện dẫn chuyện cũ bảy tám chục năm về trước để bao biện cho bạo quyền hiện tại của ĐCSTQ là không có lý và chẳng được quốc tế thừa nhận.”

Nhà văn, bình luận gia gốc Hoa tại Canada – bà Thịnh Tuyết nhận định: Nhật đối diện sự bành trướng quân sự của ĐCSTQ phải điều chỉnh chính sách phòng vệ. ĐCSTQ luôn dùng lịch sử làm “vũ khí chiến lược”, chủ yếu phục vụ tuyên truyền nội bộ để kích động tâm lý thù Nhật.

“Thực tế, ĐCSTQ mới là mối đe dọa lớn nhất châu Á và hòa bình thế giới; liên tục xâm phạm Đài Loan, đe dọa Nhật, Philippines, Việt Nam, lấn biển, va chạm tàu… Tất cả cho thấy ĐCSTQ đã là một kẻ xâm lược thực sự. Hành động của Nhật hiện giờ chỉ đơn thuần là tự vệ, còn luận điệu phục hưng quân phiệt chỉ là công cụ tuyên truyền chính trị.”

ĐCSTQ lật hồ sơ đe dọa Nhật, chuyên gia chỉ ra điểm yếu

Ngày 21/11, lãnh sự ĐCSTQ tại Nhật Bản nhắc đến “điều khoản quốc gia thù địch” trong Hiến chương LHQ năm 1945, cho rằng có thể dùng làm lý do hành động quân sự với Nhật Bản mà không cần Liên Hợp Quốc (LHQ) cho phép. Bộ Ngoại giao Nhật Bản khẳng định: “Các điều khoản lỗi thời này đã không còn hiệu lực.”

Các điều khoản này thuộc Điều 107, 77, 53 của Hiến chương LHQ. Năm 1995, Đại hội đồng LHQ thừa nhận: “Các điều khoản quốc gia thù địch đã lỗi thời”, chủ trương sửa đổi theo Điều 108, nhưng đến 2025 vẫn chưa được xoá bỏ.

Ông Phùng Sùng Nghĩa bình luận: “Điều khoản thù địch” lúc đầu áp dụng cho Trung Hoa Dân Quốc, khi đó ĐCSTQ chưa thành lập chính quyền, chủ thể của chính quyền Trung Quốc khi đó là Trung Hoa Dân Quốc.”

ĐCSTQ từng viện dẫn Tuyên bố Cairo, Thông cáo Potsdam về vấn đề chủ quyền với Đài Loan, nhưng ngày 12/9 năm nay, Viện Mỹ tại Đài Loan (AIT) đã nhấn mạnh: “ĐCSTQ cố ý xuyên tạc văn kiện Thế chiến II để ép Đài Loan, trong khi các tài liệu đó không quyết định địa vị Đài Loan.”

Ông Phùng Sùng Nghĩa nói rằng khi Nhật Bản từ bỏ chủ quyền đối với Đài Loan và một số đảo xung quanh, bất kể là trả lại cho Trung Hoa Dân Quốc, hay chuyển giao cho Trung Hoa Dân Quốc, hay giao cho Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc tạm thời quản lý, thì tất cả đều không có chút liên quan nào đến Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc. Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc chưa từng có chủ quyền đối với Đài Loan. Hơn nữa, khái niệm quốc tế hiện nay là chủ quyền thuộc về nhân dân, và công dân Đài Loan có quyền quyết định chủ quyền của họ thuộc về ai.

Bà Thịnh Tuyết cho rằng điều khoản “quốc gia thù địch” mà ĐCSTQ nhắc tới là một điều khoản “xác sống” được để lại từ Thế chiến II. Nhật Bản và Đức hiện đều là thành viên chính thức của LHQ, hưởng đầy đủ địa vị bình đẳng của một quốc gia có chủ quyền độc lập. Nay ĐCSTQ vì muốn tạo dư luận nên đã dùng mọi cách, không từ thủ đoạn nào.

Bà Thịnh Tuyết cho biết, việc ĐCSTQ lấy các văn kiện quốc tế thời Trung Hoa Dân Quốc làm căn cứ thực ra lại khiến bên ngoài thấy rõ rằng khi đó họ (ĐCSTQ) chỉ là một lực lượng vũ trang phi pháp trong nội bộ Trung Quốc. Ngày nay, ĐCSTQ muốn kế thừa quyền lợi quốc tế của Trung Hoa Dân Quốc, nhưng lại không thể kế thừa hiến pháp và chế độ của Trung Hoa Dân Quốc, và ngay cả thực thể Trung Hoa Dân Quốc—tức Đài Loan hiện nay—cũng muốn tiêu diệt, điều này tự thân đã là một mâu thuẫn.

Bà cho rằng hiện nay ĐCSTQ đang phát động chiến tranh tuyên truyền, và chính việc nêu ra “điều khoản quốc gia thù địch” đã phơi bày sự bế tắc của chính họ, bởi các đe dọa thông thường đã không còn hiệu quả, nên mới phải ngu ngốc lật lại các hồ sơ cũ từ Thế chiến II.

Về tuyên bố “có thể khai chiến với Nhật Bản” của ĐCSTQ, bà Thịnh Tuyết nói rằng trong khuôn khổ hiệp ước an ninh Mỹ – Nhật, nếu Nhật Bản bị tấn công bởi ĐCSTQ thì quân đội Mỹ sẽ tự động tham chiến. Ngoài ra, Nhật Bản tuy là quốc gia có diện tích không lớn nhưng sở hữu hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến hàng đầu thế giới, năng lực giám sát trên biển – trên không, khả năng chống hạt nhân và chống ngầm. Hơn nữa, Nhật Bản là nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. ĐCSTQ tuy bề ngoài có vẻ quân lực mạnh, nhưng quân đội cực kỳ tham nhũng, và ông Tập Cận Bình vừa mới tự tay hạ bệ một loạt tướng lĩnh; nó không có năng lực tác chiến thực sự.

ĐCSTQ liên tục gây rối, tỷ lệ ủng hộ nội các của bà Takaichi Sanae vẫn cao

Ngày 7/11, khi trả lời chất vấn ở Quốc hội, bà Takaichi nhấn mạnh, nếu ĐCSTQ tấn công Đài Loan (chỉ cách Nhật khoảng 100 km), đó có thể coi là “tình huống đe dọa tồn vong của Nhật”, Nhật Bản sẽ triển khai lực lượng phòng vệ sử dụng vũ lực.

Phát biểu của bà Takaichi đã khiến Tổng lãnh sự ĐCSTQ tại Osaka – ông Tiết Kiếm, đưa ra lời đe dọa kiểu “chặt đầu”, sau đó căng thẳng Trung – Nhật liên tục leo thang và ĐCSTQ tiếp tục gia tăng sức ép với Nhật Bản qua nhiều kênh khác nhau. Nhưng gần đây bà Takaichi đã kiên quyết từ chối rút lại lời phát biểu của mình.

Ngày 21/11, Phó đại diện thường trực của ĐCSTQ tại Liên Hợp Quốc là ông Phó Thông đã gửi thư cho Tổng thư ký LHQ Guterres, tìm cách giành sự ủng hộ quốc tế đối với lập trường của Bắc Kinh trong vấn đề Đài Loan. Nhật Bản bác bỏ các cáo buộc của ĐCSTQ là “hoàn toàn vô căn cứ”, khẳng định lập trường hòa bình của Nhật Bản không thay đổi và kêu gọi tăng cường đối thoại.

Hiện tại, ĐCSTQ vẫn ở trong trạng thái từ chối đối thoại một cách lý trí. Hội nghị thượng đỉnh G20 khai mạc hôm thứ Bảy tuần trước (ngày 22/11) tại Johannesburg, Nam Phi, và trong ngày đầu của hội nghị, bà Takaichi không có bất kỳ tiếp xúc nào với Thủ tướng ĐCSTQ Lý Cường. Phía ĐCSTQ cho biết không có sắp xếp cuộc gặp với Nhật Bản bên lề G20, đồng thời hủy cuộc họp ba bên về văn hóa với Nhật và Hàn Quốc dự kiến diễn ra trong tháng 11.

Ông Phùng Sùng Nghĩa cho rằng những phát biểu của bà Takaichi thực chất là sự tiếp nối lập trường mà cố Thủ tướng Abe Shinzo từng nêu—“Đài Loan có chuyện, tức là Nhật Bản có chuyện”. Bà Takaichi nói rõ hơn: một khi ĐCSTQ dùng vũ lực xâm lược Đài Loan, Nhật Bản đương nhiên sẽ cùng Mỹ bảo vệ Đài Loan; đây là quốc sách cơ bản của Nhật Bản, vì bảo vệ Đài Loan không chỉ là duy trì trật tự hòa bình hiện tại mà còn là bảo vệ các giá trị tự do dân chủ của Nhật Bản.

Mặc dù phần trả lời của Thủ tướng Nhật Takaichi về “Đài Loan có chuyện” trong Quốc hội khiến ĐCSTQ bất mãn gay gắt và liên tục áp dụng các biện pháp trả đũa, nhưng theo khảo sát dư luận do NIPPON TV NEWS (NNN) và báo Yomiuri Shimbun thực hiện từ ngày 21 đến 23 tháng này, tỷ lệ ủng hộ nội các của bà Takaichi vẫn duy trì ở mức cao, đạt 72%. Đối với phát biểu của bà Takaichi, khảo sát cuối tuần của Mainichi Shimbun cho thấy 50% người được hỏi cho rằng “không có vấn đề gì”, cao hơn nhiều so với 25% cho rằng “có vấn đề”.

Bà Thịnh Tuyết nhận định rằng trong nội bộ Nhật Bản, nhận thức về ĐCSTQ đang ngày càng hình thành một sự đồng thuận: nhất định phải chống lại các mối đe dọa từ ĐCSTQ. Việc ĐCSTQ tiếp tục gây rối sẽ chỉ thúc đẩy hơn nữa hợp tác quân sự Mỹ – Nhật, tăng cường quan hệ hữu nghị Nhật – Đài, và Nhật Bản sẽ gia tăng ngân sách quốc phòng, cũng như tham gia sâu hơn vào các liên minh trong khu vực. Còn việc ông Vương Nghị kêu gọi các nước cùng đối phó Nhật Bản thực chất không kéo được đồng minh có sức nặng nào, ngược lại còn làm nổi bật tình trạng cô lập của ĐCSTQ trên trường quốc tế.