Châu Âu với kế hoạch “chuyển hướng” vì phụ thuộc vào pin Trung Quốc

Sau khi bùng nổ chiến tranh Nga xâm lược Ukraine thì kinh tế châu Âu đã có thời điểm hỗn loạn do phụ thuộc vào năng lượng của Nga, bài học này đang được châu Âu chú ý trong vấn đề phụ thuộc vào nguồn pin từ Trung Quốc. Liên minh châu Âu (EU) tích cực tìm kiếm giải pháp, sẽ tạo những chuyển biến tương ứng đối với nền kinh tế châu Âu và Trung Quốc.

Vào đầu tháng 10, các nhà lãnh đạo EU sẽ tổ chức một cuộc họp về an ninh kinh tế châu Âu tại Granada – Tây Ban Nha. Theo một tài liệu do Tây Ban Nha – Chủ tịch luân phiên của EU – khởi thảo mà Reuters có được cho thấy, “Trừ khi các biện pháp mạnh mẽ được thực hiện trước năm 2030, nếu không EU sẽ bị phụ thuộc nặng nề về pin lithium-ion và pin nhiên liệu của Trung Quốc, cũng giống như việc phụ thuộc quá nhiều vào năng lượng của Nga trước cuộc chiến tranh Nga – Ukraine”.

Tài liệu chỉ ra, để đạt được mục tiêu đạt mức phát thải carbon dioxide bằng 0 vào năm 2050, châu Âu phải tìm cách lưu trữ năng lượng để ứng phó với tính chất không liên tục của các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời hoặc gió.

Tài liệu cho biết: “Điều đó sẽ làm tăng đáng kể nhu cầu của châu Âu về pin lithium-ion, pin nhiên liệu và máy điện phân, dự kiến ​​sẽ tăng từ 10 – 30 lần trong vài năm tới”.

EU phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc về pin nhiên liệu và pin lithium-ion rất quan trọng cho xe điện. Tài liệu nêu rõ nếu không thực hiện các biện pháp mạnh mẽ thì chưa đến năm 2030, cho dù bản chất phụ thuộc Trung Quốc trong hệ sinh thái năng lượng châu Âu khác với sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga trước chiến tranh Nga xâm lược Ukraine, nhưng mức độ nghiêm trọng của cả hai sẽ tương tự nhau.

Theo thống kê của Ủy ban EU, một năm trước khi Nga xâm chiếm Ukraine, trong nguồn năng lượng mà EU cần thiết có 40% khí đốt tự nhiên, 27% dầu và 46% than đá đều được nhập khẩu từ Nga.

Việc dừng hầu hết việc mua năng lượng từ Nga đã khiến giá năng lượng và lạm phát của EU tăng cao, buộc Ngân hàng Trung ương châu Âu phải tăng mạnh lãi suất và hạn chế tăng trưởng kinh tế.

Vấn đề xe điện Trung Quốc

Đối với Trung Quốc, vấn đề của châu Âu không chỉ pin, hiện nay xe điện Trung Quốc cũng đang chiếm lĩnh thị trường châu Âu.

Trong bối cảnh thị trường quốc tế suy yếu và xuất khẩu của Trung Quốc sụt giảm, tuy nhiên xuất khẩu ô tô của Trung Quốc tăng trưởng đi ngược xu hướng, theo đó ô tô dùng năng lượng mới bắt đầu chiếm lĩnh thị trường quốc tế. Xuất khẩu ô tô sử dụng năng lượng mới của Trung Quốc đang tăng mạnh, thành động lực tăng trưởng cốt lõi của Trung Quốc. Sau khi các nhà sản xuất pin lithium của Trung Quốc đầu tư xây dựng nhà máy ở châu Âu, có thông tin cho rằng SAIC Motor thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc có kế hoạch xây dựng các nhà máy sản xuất xe sử dụng năng lượng mới ở châu Âu.

Để đối phó với cuộc khủng hoảng khí hậu toàn cầu nóng lên, EU đã quyết định mục tiêu cho đến năm 2035 phải ngừng hoàn toàn việc dùng các loại xe sử dụng nhiên liệu mới có lượng khí thải carbon không theo chuẩn tương ứng 0 (net zero), theo đó các hãng ô tô lớn ở châu Âu đã liên tiếp đưa ra kế hoạch chuyển đổi xe điện. Việc hủy niêm yết các phương tiện sử dụng nhiên liệu sẽ gây ra những thay đổi lớn trong hệ sinh thái của ngành ô tô, đồng thời cũng sẽ có tác động đến việc làm trong ngành ô tô truyền thống và các chuỗi công nghiệp liên quan.

Trong những năm gần đây, các hãng xe Trung Quốc đã đua nhau ra nước ngoài để chiếm lĩnh thị trường quốc tế, một số thương hiệu đã chiếm được chỗ đứng ở các nước châu Âu. Điều kiện tiếp cận thị trường lỏng lẻo của châu Âu đã mang lại cho xe điện Trung Quốc cơ hội hiếm có: Mỹ đánh thuế 27,5% đối với xe Trung Quốc, trong khi thuế suất của Khu vực kinh tế châu Âu chỉ là 10%.

Thống kê của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IAEA) cho thấy, trong lượng xe ô tô điện tiêu thụ ở châu Âu vào năm 2022 có 16% được nhập khẩu từ Trung Quốc; tổng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc năm 2022 vượt mốc 3 triệu chiếc, trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn thứ hai thế giới. Theo thống kê của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, quý 1 năm nay xuất khẩu ô tô của Trung Quốc đạt 1,07 triệu chiếc, tăng 58,1% so với cùng kỳ năm ngoái, vượt qua Nhật Bản và Đức và trở thành nước xuất khẩu ô tô nhiều nhất trên thế giới.

Tình trạng này đã khiến EU phải chú ý, Chủ tịch Ủy ban châu Âu von der Leyen ngày 13/9 tuyên bố sẽ mở cuộc điều tra chống trợ cấp đối với xe điện Trung Quốc.

Bà Von der Leyen cho biết: “Ô tô điện giá rẻ của Trung Quốc đang tràn ngập thị trường toàn cầu, mức giá thấp này là do các khoản trợ cấp khổng lồ từ nhà nước đang làm méo mó thị trường”.

Thái độ của bà Von der Leyen mang tính đại diện rộng rãi ở châu Âu.

Theo Bloomberg, trên thực tế những tháng gần đây, Pháp và một số thành viên Ủy ban EU đã không ngừng gây áp lực buộc EU điều tra các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc.

Tin tức này không chỉ thu hút sự chú ý rộng rãi từ thế giới bên ngoài, cũng dẫn đến phản ứng mạnh ở Trung Quốc, nước vừa trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới, Bộ Thương mại Trung Quốc vào ngày 14/9 đã đáp trả bằng những lời lẽ đanh thép.

Điều đáng chú ý là các cuộc điều tra về hoạt động thương mại bất thường đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc là vấn đề phổ biến ở các nước phương Tây. Ngay từ 11 năm trước, EUvà Mỹ đã liên tiếp tiến hành các cuộc điều tra chống trợ cấp và chống bán phá giá đối với các tấm pin mặt trời và các sản phẩm quang điện khác từ Trung Quốc xuất khẩu. Đến nay Mỹ vẫn duy trì thuế chống trợ cấp mang tính trừng phạt nhắm vào vấn đề pin mặt trời của Trung Quốc.