Chính quyền Biden đàm phán bán vũ khí lớn nhất với Việt Nam

Chính quyền Biden đang đàm phán với Việt Nam về mua bán vũ khí lớn nhất trong lịch sử, giữa hai quốc gia năm xưa từng thuộc 2 phe đối lập thời Chiến tranh Lạnh, theo hai người thạo tin nói với Reuters, trong đó gồm gói thầu một phi đội máy bay phản lực F-16 vào năm tới. Điều này, theo tờ báo, là một việc mà có thể vừa khiến Trung Quốc khó chịu và vừa gạt Nga ra ngoài.

Thỏa thuận này vẫn đang ở giai đoạn đầu, với các điều khoản chính xác vẫn chưa được thống nhất và vẫn còn khả năng không đạt được sự đồng thuận. Nhưng đó là chủ đề chính của các cuộc đàm phán chính thức Việt-Mỹ tại Hà Nội, New York và Washington trong tháng qua.

Trong đó có gói thầu dự kiến thực hiện vào năm 2024, mà được miêu tả là để hoàn thiện mối quan hệ hợp tác tốt đẹp mới được nâng cấp giữa Washington và Hà Nội, gồm một phi đội máy bay chiến đấu F-16 của Mỹ, và được Reuters miêu tả là nhắm vào bối cảnh khi quốc gia Đông Nam Á này phải đối mặt với căng thẳng do Bắc Kinh gây ra ở Biển Đông, căn cứ vào thông tin và lập luận của một nguồn tin giấu tên.

Washington đang xem xét cơ cấu các điều khoản tài chính đặc biệt cho các thiết bị đắt tiền, có thể giúp Hà Nội đang thiếu tiền mặt thoát khỏi sự phụ thuộc truyền thống vào vũ khí giá rẻ do Nga sản xuất, theo một nguồn tin khác giấu tên.

Người phát ngôn của Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao Việt Nam không trả lời yêu cầu bình luận.

“Chúng tôi có mối quan hệ an ninh rất hiệu quả và đầy hứa hẹn với người Việt Nam và chúng tôi nhận thấy sự chuyển biến thú vị từ họ đối với một số hệ thống của Mỹ, đặc biệt là bất kỳ thứ gì có thể giúp họ giám sát tốt hơn lĩnh vực hàng hải của mình, ví như có thể là máy bay vận tải và một số nền tảng khác,” theo bình luận của một quan chức Mỹ.

“Một phần trong những gì chúng tôi đang làm ở nội bộ Chính phủ Mỹ, ấy là linh hoạt hơn về cách chúng tôi có thể cố gắng cung cấp các lựa chọn tài chính tốt hơn cho Việt Nam, để mang lại những thứ có thể thực sự hữu ích cho họ.”

Một thỏa thuận vũ khí lớn giữa Mỹ và Việt Nam có thể làm mếch lòng Trung Quốc, nước láng giềng lớn của Việt Nam. Trung Quốc vẫn luôn cảnh giác với những nỗ lực của phương Tây nhằm gây khó dễ cho Bắc Kinh. Tranh chấp lãnh thổ âm ỉ kéo dài giữa Việt Nam và Trung Quốc đang trở nên phức tạp ở Biển Đông, và giải thích tại sao Việt Nam đang tìm cách xây dựng hệ thống phòng thủ trên biển, theo tờ báo phân tích.

Jeffrey Ordaniel, phó giáo sư nghiên cứu an ninh quốc tế tại Đại học Quốc tế Tokyo và là giám đốc an ninh hàng hải tại Pacific Forum International, một tổ chức tư vấn, cho hay: “Họ đang phát triển khả năng phòng thủ bất đối xứng, nhưng muốn làm như vậy mà không gây ra phản ứng từ Trung Quốc… Đó là một lối chơi cân bằng tinh tế.”

Ông Ordaniel lập luận rằng Washington nên chuyển số tiền dành riêng để tài trợ cho quân đội ở Trung Đông sang khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, “để các đối tác như Việt Nam, Philippines và Đài Loan có thể mua được vũ khí mà họ cần để chống lại Bắc Kinh.”

Chính quyền Biden cho hay họ đang cố gắng cân bằng cạnh tranh địa chính trị với Trung Quốc, bao gồm cả ở Thái Bình Dương, và quản lý một cách có trách nhiệm mối quan hệ giữa hai siêu cường.

Đầu tháng này, Việt Nam đã nâng Washington lên vị thế ngoại giao cao nhất của Hà Nội, đặt cùng với Trung Quốc và Nga, khi Tổng thống Mỹ Joe Biden đến thăm nước này.

Bước ngoặt ngoại giao này đánh dấu một bước chuyển hướng rõ ràng gần nửa thế kỷ sau khi Chiến tranh Việt Nam kết thúc.

Kể từ khi lệnh cấm vận vũ khí được dỡ bỏ vào năm 2016, xuất khẩu quốc phòng của Mỹ sang Việt Nam chỉ giới hạn ở các tàu tuần duyên và máy bay huấn luyện, trong khi Nga cung cấp khoảng 80% kho vũ khí của nước này.

Việt Nam chi khoảng 2 tỷ USD mỗi năm để nhập khẩu vũ khí và Washington lạc quan rằng về lâu dài, họ có thể chuyển một phần ngân sách đó sang vũ khí từ Mỹ hoặc các đồng minh và đối tác của Mỹ, đặc biệt là Hàn Quốc và Ấn Độ, theo tờ báo phân tích.

Chi phí vũ khí của Mỹ là một trở ngại lớn, cũng như việc đào tạo về thiết bị, và là một trong những lý do khiến nước này mua ít hơn 400 triệu USD vũ khí của Mỹ trong thập kỷ qua.

“Các quan chức Việt Nam nhận thức rõ rằng họ cần phải phân tán của cải,” một quan chức của Mỹ chia sẻ. “Chúng ta cần đi đầu trong việc giúp Việt Nam đạt được những gì mình cần.”

Trong khi đó, cuộc chiến ở Ukraine đã làm phức tạp thêm mối quan hệ lâu đời của Hà Nội với Moskva, khiến cho việc mua vật tư và phụ tùng cho vũ khí do Nga sản xuất trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang tích cực đàm phán với Moskva về một thỏa thuận cung cấp vũ khí, mà điều đó, theo Reuters, có có thể gây ra các lệnh trừng phạt của Mỹ, do chủ trương của Mỹ về chiến tranh Ukraine và quan hệ với Nga.