Chính quyền Trump lần đầu tiên cho tàu chiến tuần tra biển Đông

Hôm thứ Năm 25/5, một tàu chiến Hoa Kỳ đã thực hiện hành trình “tuần tra hàng hải” vào khu vực 12 hải lý quanh một hòn đảo nhân tạo do Trung Quốc kiểm soát tại biển Đông.

Reuters, dẫn tin từ quan chức Hoa Kỳ cho biết hoạt động tuần tra của tàu chiến Mỹ hôm thứ Năm tiến gần tới Đá Vành Khăn (một rạn san hô vòng thuộc cụm Bình Nguyên của quần đảo Trường Sa), Trung Quốc đang chiếm đóng.

Đây là lần đầu tiên kể từ tháng 10/2016, hải quân Mỹ mới tiến hành tuần tra trên biển Đông. Động thái này cho thấy khả năng Washington đã quyết định tiếp tục lập trường của chính phủ tiền nhiệm, là dùng hành động phản đối yêu sách chủ quyền rộng lớn của Trung Quốc trên biển Đông.

Chính quyền Trump từ đầu năm 2017 tỏ ra nhượng bộ Bắc Kinh trong các vấn đề tự do hàng hải biển Đông nhằm tìm kiếm sự hợp tác của chính quyền Tập Cận Bình trong việc kiềm tỏa và tiến tới chấm dứt tham vọng hạt nhân của Bắc Triều Tiên.

Quan chức Hoa Kỳ nói với Reuters hôm thứ Năm tàu khu trục USS Dewey đã thực hiện bài diễn tập đinh kỳ thông thường nhằm khẳng định việc họ đi vào vùng biển này là hoàn toàn hợp pháp.

Một quan chức Hoa Kỳ giấu tên nói rằng: “Tàu USS Dewey đã tham gia vào một hoạt động diễn tập quân sự bình thường bên trong khu vực 12 hải lý của Đá Vành Khăn. Hoạt động của chiếc tàu này nhằm minh chứng rằng [nước nào sở hữu] Đá Vành Khăn không được hưởng quyền lãnh hải xung quanh nó cho dù tại đây đã có xây dựng đảo nhân tạo ”.

Phát ngôn viên của Lầu Năm Góc, Tư lệnh Gary Ross nói rằng tự do hoạt động hằng hải không phải là đặc quyền của một quốc gia nào và Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ sẽ công bố chính thức tóm tắt các hoạt động này trong một báo cáo hàng năm vào thời gian tới.

Ông Ross nói: “Chúng tôi đang tiếp tục các hoạt động tư do hàng hải thông thường như những gì chúng tôi đã thực hiện trong quá khứ và sẽ tiếp tục thực hiện trong tương lai”.

Ông Greg Poling thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế của Washington cho biết rằng theo luật quốc tế Đá Vành Khăn, một rạn san hô bị chìm dưới nước khi thủy triều lên, không được hưởng quyền lãnh hải xung quanh ngay cả khi Trung Quốc đã bồi đắp tại đây một đảo nổi nhân tạo.

Ông Poling nói: “Đây là thông điệp tới người Trung Quốc. Các hoạt động tự do hằng hải này đã thách thức yêu cầu của Trung Quốc trước đó rằng phải thông báo cho Bắc Kinh khi thực hiện ‘đi qua vô hại’ vào lãnh hải của họ trên biển Đông; hoạt động này [của Hoa Kỳ] đã khẳng định rằng chẳng có lãnh hải nào ở đây cả”.

Chính quyền của Tổng thống Trump cam kết thực hiện các hoạt động mạnh mẽ hơn trên biển Đông sau khi Tổng thống Barack Obama bị chỉ trích vì không phản đối quyết liệt các tuyên bố của Trung Quốc mà thực hiện theo yêu cầu ‘đi qua vô hại”.

Mặc dù vậy, chuyến tuần tra của tàu USS Dewey vừa qua mới là hoạt động về tự do hằng hải đầu tiên của Hoa Kỳ kể từ khi ông Trump lên nắm quyền vào tháng 1/2017, sau khi nước này tạm dừng tuần tra biển Đông từ tháng 10/2016.

Trước động thái của Mỹ, Bắc Kinh nói rằng họ đã phái 2 tàu chiến mang tên lửa cảnh báo tàu USS Dewey rời khỏi vùng biển họ kiểm soát và sau đó lên tiếng phản đối mạnh mẽ Washington.

Phát ngôn bộ Ngoại giao Trung Quốc, Ông Lục Khảng trong cuộc họp báo thường kỳ ngày hôm thứ Năm  25/5 cho biết chính quyền Bắc Kinh “rất không hài lòng và phản đối mạnh mẽ” với hoạt động của tàu chiến Mỹ.

Trong khi đó, theo tờ Washington Examiner, Đại tá Jeff Davis, phát ngôn viên của Lầu năm góc nói rằng: “Chúng tôi hoạt động ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương hàng ngày, kể cả ở biển Đông. Các hoạt động của Hoa Kỳ hoàn toàn phù hợp với luật pháp quốc tế”.

Theo một số chuyên gia quốc tế, động thái này của Mỹ cũng có thể là một tín hiệu phía Washington gửi tới Hà Nội khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ có chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ và hội đàm với Tổng thống Trump vào 31/5.

Xuân Thành