Chuyên gia IAEA sẽ ‘không đi đâu’ ngoài nhà máy hạt nhân Ukraine

Người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết, 14 chuyên gia của họ đã vượt qua chiến tuyến vào lãnh thổ do Nga kiểm soát và đến nhà máy Zaporizhzhia vào khoảng 15h ngày 1/9.

Ông Rafael Gross – người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế đã đến nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia (Ảnh minh họa: Getty Images)

Một đoàn thanh tra của IAEA đã bất chấp pháo kích dữ dội để tiếp cận nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, họ đến sau khi bị trì hoãn vài giờ trong đoàn xe lớn với sự hiện diện đông đảo của binh lính Nga gần đó.

“Chúng tôi sẽ không đi đâu cả. IAEA hiện đang ở đó, đang ở nhà máy và sẽ không đi đâu nữa. Sẽ chỉ ở lại đó,” người đứng đầu IAEA Rafael Grossi nói với các phóng viên sau khi trở về vùng lãnh thổ do Ukraine nắm giữ.

Một nhóm các chuyên gia của IAEA đã ở lại nhà máy và sẽ đưa ra đánh giá khách quan, trung lập và đúng đắn về mặt kỹ thuật về tình hình.

“Tôi lo lắng, vẫn lo lắng và sẽ tiếp tục lo lắng cho nhà máy cho đến khi tình hình ổn định hơn, dễ dự đoán hơn,” ông nhấn mạnh.

Ukraine và Nga đều cáo buộc lẫn nhau tạo ra nguy cơ dẫn đến thảm họa hạt nhân giống Chernobyl bằng cách pháo kích gần nhà máy, nơi tình hình đã trở nên tồi tệ trong những tuần gần đây. Nga đã chiếm giữ nhà máy này ngay từ rất sớm trong cuộc chiến kéo dài hơn sáu tháng.

Phía Kyiv cũng cáo buộc Nga sử dụng cơ sở này để che chắn cho lực lượng của mình và lên kế hoạch đánh cắp sản lượng bằng cách nối nó vào lưới điện của Nga. Moscow phủ nhận điều này nhưng cho đến nay họ vẫn không chấp nhận các lời kêu gọi quốc tế về việc rút quân khỏi nhà máy.

Đoạn video do hãng thông tấn nhà nước Nga RIA công bố cho thấy, các thanh tra viên của IAEA, bao gồm cả ông Grossi, đội mũ bảo hộ và được các quan chức năng lượng Nga dẫn đi thăm xung quanh địa điểm, họ chỉ ra những gì được mô tả là đường ống nước bị hư hỏng.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố, Moscow đang làm mọi cách để đảm bảo rằng nhà máy có thể hoạt động an toàn, và để các thanh tra viên của IAEA có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Trước đó, công ty hạt nhân nhà nước Ukraine Energoatom cho hay, các cuộc pháo kích của Nga đã buộc một trong hai lò phản ứng vẫn đang hoạt động tại địa điểm này phải đóng cửa.

Trong khi các thanh tra viên đến chiến tuyến, các quan chức địa phương do Nga đã cáo buộc Kyiv đưa quân lên thuyền vào lúc gần rạng sáng hôm thứ Năm (1/9) để cố gắng chiếm lại nhà máy, và pháo kích vào thành phố Enerhodar do Nga nắm giữ gần đó.

Đáp lại, Kyiv cho rằng người Nga dàn dựng những vụ việc đó để đổ lỗi cho Ukraine và ngăn chặn chuyến thăm của IAEA.

Một phóng viên Reuters ở Enerhodar cho biết, một tòa nhà dân cư đã bị pháo kích ở đó, buộc mọi người phải ẩn nấp dưới tầng hầm. Tuy nhiên, không thể xác định được ai đã nổ súng. Nhiều phóng viên khác cũng xác nhận đã nhìn thấy những đốm sáng trên bầu trời của các vụ nổ vào buổi sáng.

Ông Robert Mardini, người đứng đầu Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế kêu gọi chấm dứt tất cả các cuộc giao tranh gần nhà máy, đồng thời cảnh báo rằng họ có thể thực hiện rất ít hành động ứng phó trong trường hợp có khả năng xảy ra rò rỉ hạt nhân.

Ông nói trong một cuộc họp báo trong chuyến thăm Ukraine hôm thứ 1/9: “Sẽ rất khó khăn nếu không muốn nói là không thể cung cấp hỗ trợ nhân đạo… và đây là lý do tại sao chiến sự nên dừng lại.”

Các quan chức Ukraine bày tỏ sự hoan nghênh chuyến thăm của IAEA, hy vọng rằng nó sẽ dẫn đến việc phi quân sự hóa nhà máy.

Các quan chức do Nga bổ nhiệm tại đây đề nghị nhóm thanh tra chỉ ở lại nhà máy trong một ngày để tiến hành kiểm tra, trong khi họ đã chuẩn bị cho thời gian lâu hơn.