Cố thủ lĩnh Nasrallah đã lãnh đạo Hezbollah trở thành một thế lực khu vực như thế nào?

Thủ lĩnh Hezbollah, ông Sayyed Hassan Nasrallah được Hezbollah chính thức xác nhận đã thiệt mạng vào hôm thứ Bảy (28/9). Ông Nasrallah đã lãnh đạo nhóm chiến binh Hồi giáo Liban trong nhiều thập kỷ xung đột với Israel, cũng như biến tổ chức này từ một nhóm vũ trang thành lực lượng quân sự có tầm ảnh hưởng khu vực. Nhờ những chiến tích này, ông Nasrallah đã trở thành một trong những thủ lĩnh Ả Rập nổi bật nhất trong nhiều thế hệ – với sự hậu thuẫn từ Iran. 

Hezbollah tuyên bố trong một thông cáo chính thức trước truyền thông rằng ông Nasrallah đã thiệt mạng, nhưng không tiết lộ chi tiết nguyên nhân cái chết của ông. Trước đó, quân đội Israel loan báo đã tiêu diệt ông Nasrallah trong một cuộc không kích vào trụ sở trung ương của nhóm chiến binh Hồi giáo tại vùng ngoại ô phía Nam Beirut vào hôm thứ Sáu (27/9).

Ông Nasrallah thiệt mạng là một tổn thất to lớn đối với Hezbollah. Đối với những chiến binh ủng hộ ông, ông Nasrallah sẽ được ghi nhớ như một chiến binh Hồi giáo quả cảm dám đứng lên chống lại Israel cũng như thách thức Hoa Kỳ. Đối với kẻ thù của ông, ông là chiến binh Hồi giáo lãnh đạo một tổ chức khủng bố đồng thời là con rối của chế độ Hồi giáo dòng Shiite của Iran trong cuộc tranh giành quyền lực tại khu vực Trung Đông.

Ảnh hưởng trong khu vực của ông Nasrallah được thể hiện rõ rệt trong gần một năm xung đột leo thang tại Dải Gaza. Hezbollah tham chiến bằng cách phóng hàng loạt tên lửa vào Israel từ miền Nam Liban nhằm ủng hộ đồng minh Palestine Hamas, sau đó các nhóm vũ trang ở Yemen và Iraq cũng tham chiến theo, cùng hoạt động dưới lá cờ gọi là “Trục Kháng Chiến“.

“Chúng ta đang đối mặt với một trận chiến vĩ đại”, ông Nasrallah tuyên bố đanh thép trong một bài phát biểu vào ngày 1 tháng 8 tại lễ tang của ông Fuad Shukr, chỉ huy quân sự hàng đầu của Hezbollah, đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel vào khu vực phía Nam Beirut do Hezbollah kiểm soát.

Nhưng rồi, hàng ngàn chiến binh Hezbollah trọng thương cùng hàng chục chiến binh khác thiệt mạng, khi các thiết bị liên lạc nội bộ đồng loạt phát nổ trong một cuộc tấn công mà có thể là do Israel thực hiện vào tuần trước, sự việc này khiến cho cuộc chiến của Hezbollah với Israel bắt đầu chuyển biến theo hướng bất lợi nhóm chiến binh Hồi giáo này. 

Phản ứng với các cuộc tấn công vào mạng lưới liên lạc nội bộ của Hezbollah, trong một bài phát biểu vào ngày 19 tháng 9, Thủ lĩnh Nasrallah thề sẽ trả thù Israel.

“Một cuộc báo thù sẽ đến, bản chất, quy mô, cách thức và địa điểm của nó? Đây chắc chắn là điều chúng tôi sẽ giữ kín và chỉ trong một nhóm nhỏ ngay cả bên trong tổ chức”, ông Nasrallah đe dọa.

Kể từ đó đến nay, ông không có thêm bài phát biểu công khai nào.

Trong khi đó, quân đội Israel đã đẩy mạnh tấn công vào các trụ sở của Hezbollah, tiêu diệt nhiều chỉ huy cấp cao của Hezbollah trong các cuộc không kích có chủ đích và tổ chức ném bom ồ ạt vào các khu vực do Hezbollah kiểm soát tại Liban, khiến hàng trăm chiến binh thiệt mạng.

Ngay cả những kẻ thù của Nasrallah cũng công nhận ông Nasrallah là một nhà diễn thuyết xuất chúng. Những bài phát biểu của ông khiến cả đồng minh lẫn kẻ thù dõi theo.

Đội khăn xếp đen của một sayyed, cũng như thể hiện mình là hậu duệ của Nhà tiên tri Mohammed, ông Nasrallah sử dụng những bài phát biểu của mình vừa để giành lấy sự ủng hộ từ các thành viên Hezbollah, đồng thời đưa ra những lời đe dọa được cân nhắc kỹ lưỡng, thường đi kèm với những cử chỉ mạnh mẽ.

Ông Nasrallah trở thành Tổng Thư ký Hezbollah vào năm 1992 khi mới chỉ 35 tuổi, là gương mặt công khai của một tổ chức từng được thành lập một cách bí mật bởi Vệ binh Cách mạng Iran vào năm 1982 nhằm chiến đấu chống lại lực lượng quân đội Israel.

Israel cũng đã tiêu diệt thủ lĩnh tiền nhiệm của ông, ông Sayyed Abbas al-Musawi, trong một cuộc tấn công bằng trực thăng. Ông Nasrallah đã lãnh đạo Hezbollah khi cuối cùng lực lượng du kích của nhóm đã đẩy lùi thành công quân đội Israel khỏi miền Nam Liban vào năm 2000, chấm dứt cuộc chiến kéo dài 18 năm.

“CHIẾN THẮNG THIÊNG LIÊNG”

Những cuộc xung đột với Israel phần lớn đã định hình phong cách lãnh đạo của ông Nasrallah. Vào năm 2006, ông tuyên bố đã đạt được “Chiến Thắng Thiêng Liêng” sau khi Hezbollah giao chiến liên tục với Israel trong 34 ngày, được rất nhiều dân chúng Ả Rập bình dân tôn trọng, những dân thường đã chứng kiến Israel đánh bại quân đội của họ.

Sau đó, ông Nasrallah ngày càng trở thành một nhà lãnh đạo gây tranh cãi tại Liban nói riêng và thế giới Ả Rập nói chung khi mở rộng phạm vi hoạt động của Hezbollah sang Syria và các khu vực khác, leo thang cuộc xung đột giữa Iran dòng Shiite và các vương triều Ả Rập dòng Sunni đồng minh thân cận với Hoa Kỳ ở vùng Vịnh.

Trong khi ông Nasrallah chỉ huy Hezbollah tham chiến tại Syria với mục đích ủng hộ Tổng thống Bashar al-Assad trong cuộc nội chiến nhằm chống lại các phần tử thánh chiến, các nhà phê bình cho rằng Hezbollah đã trở thành một phần trong cuộc xung đột giữa hai dòng Hồi giáo Shiite và Sunni tại khu vực Trung Đông.

Tại quê nhà Liban, các nhà phê bình ông Nasrallah nhận xét rằng chiến lược phiêu lưu mạo hiểm tại khu vực của Hezbollah đã liên lụy đến cả Liban, khiến các quốc gia vùng Vịnh trước đây từng thân thiện quay lưng lại với đất nước này – một nguyên nhân góp phần dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính năm 2019.

Những năm sau cuộc chiến năm 2006, ông Nasrallah như đi trên băng mỏng khi quyết định khởi động một cuộc xung đột mới với quân đội Israel, đồng thời tích trữ tên lửa Iran trong một cuộc đối đầu với những lời đe dọa và phản đe dọa được cân nhắc kỹ lưỡng. 

Cuộc chiến Gaza, bắt đầu sau khi Hamas tổ chức tấn công Israel vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, đã khiến Hezbollah vướng vào một cuộc xung đột tồi tệ nhất với Israel kể từ năm 2006, khiến nhóm này mất hàng trăm chiến binh, bao gồm cả các chỉ huy hàng đầu.

“Chúng tôi đang phải trả giá vì sự ủng hộ của mình đối với Gaza, đối với nhân dân Palestine, và cho sự ủng hộ của chúng tôi đối với sự nghiệp [giải phóng nhân dân] Palestine”, ông Nasrallah tuyên bố trong bài phát biểu ngày 1 tháng 8.

Ông Nasrallah trưởng thành tại khu Karantina nghèo khó của thành phố Beirut. Gia đình ông đến từ làng Bazouriyeh, một ngôi làng ở miền Nam Liban, nơi dân chúng dòng Shiite đa số cư ngụ, ngày nay trở thành trung tâm chỉ huy của Hezbollah.

Ông Nasrallah thuộc thế hệ thanh niên Shiite Liban với quan điểm chính trị được định hình bởi Cách mạng Hồi giáo Iran năm 1979.

Trước khi lãnh đạo Hezbollah, ông thường xuyên dành nhiều đêm cùng với các chiến binh du kích tiền tuyến chiến đấu chống lại quân đội Israel. Con trai Hadi của ông đã thiệt mạng vào năm 1997 khi mới ở tuổi thiếu niên. Con trai ruột thiệt mạng đã mang đến cho ông tính chính danh trong cộng đồng Shiite cốt lõi tại Liban.

NHỮNG KẺ THÙ HÙNG MẠNH

Ông Nasrallah sở hữu một lịch sử dày đặc các phát ngôn đe dọa các kẻ thù hùng mạnh.

Khi căng thẳng tại khu vực leo thang sau cuộc chiến Gaza, ông Nasrallah đã đưa ra những lời cảnh báo không rõ ràng tới nhiều tàu chiến của Hoa Kỳ ở khu vực Địa Trung Hải: “Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng [tiêu diệt] các hạm đội mà các ông dùng để đe dọa chúng tôi”. 

Vào năm 2020, ông Nasrallah thề rằng binh sĩ Hoa Kỳ sẽ rời khỏi khu vực trong những chiếc quan tài sau khi tướng Iran Qassem Soleimani bị tiêu diệt trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Hoa Kỳ tại Iraq.

Ông lên tiếng phản đối mạnh mẽ Ả Rập Saudi quyết định can thiệp quân sự vào Yemen, quốc gia mà Ả Rập Saudi cùng với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và các đồng minh khác, tìm cách đẩy lùi lực lượng chiến binh Hồi giáo Houthi liên minh với Iran. 

Khi căng thẳng khu vực Trung Đông leo thang vào năm 2019 sau một cuộc tấn công vào các cơ sở sản xuất dầu mỏ của Ả Rập Saudi, ông Nasrallah kêu gọi Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) nên đình chiến tại Yemen để bảo vệ bản thân.

“Đừng đánh cược vào một cuộc chiến chống lại Iran vì họ sẽ hủy diệt [đất nước] các ông”, ông Nasrallah kêu gọi trong một thông điệp gửi đến Ả Rập Saudi. 

Dưới sự lãnh đạo của ông Nasrallah, Hezbollah cũng gây chiến với các đối thủ tại quê nhà ở Liban.

Năm 2008, ông cáo buộc chính phủ Liban – khi đó được Hoa Kỳ và Ả Rập Saudi hậu thuẫn – chính thức tuyên chiến với nhóm chiến binh sau khi tìm cách ngăn cấm mạng lưới thông tin nội bộ của nhóm. Ông Nasrallah thề sẽ “chặt đứt bàn tay” nào cố gắng ngăn chặn mạng lưới truyền tin.

Cáo buộc của ông Nasrallah đã dẫn đến bốn ngày nội chiến tại Liban, khiến Hezbollah đối đầu với cả các chiến binh Sunni và Druze. Trong cuộc nội chiến, nhóm Shiite này đã thành công chiếm đóng một nửa thủ đô Beirut.

Vào năm 2005, ông Nasrallah phủ nhận mạnh mẽ cáo buộc cho rằng Hezbollah thực hiện vụ ám sát cựu Thủ tướng Rafik al-Hariri, sau khi một tòa án quốc tế được Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn buộc tội bốn thành viên của nhóm.

Ông Nasrallah đã bác bỏ bản án, tuyên bố rằng những thành viên này bị kẻ thù điều khiển nhằm hãm hại Hezbollah. Cuối cùng vào năm 2020, tòa án quốc tế đã kết án vắng mặt ba trong bốn thành viên Hezbollah tội ám sát.