Cựu Thủ tướng Anh Cameron trở lại nội các, quan hệ Anh-Trung sẽ đi về đâu?

Bộ trưởng Nội vụ Anh Suella Braverman đã bị cách chức, gây ra những thay đổi nhân sự cấp cao trong nội các. Điều gây chấn động chính trường Anh nhất là việc bổ nhiệm cựu Thủ tướng David Cameron làm ngoại trưởng.

Trong nhiệm kỳ thủ tướng, ông Cameron đã tạo ra “kỷ nguyên vàng” trong quan hệ Anh-Trung, sau khi rời nhiệm sở, ông nhiều lần bị cho là có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với Bắc Kinh, thậm chí còn thúc đẩy sáng kiến ​​”Vành đai và Con đường” cho Bắc Kinh. Việc ông “trở lại nội các” với tư cách ngoại trưởng sẽ ảnh hưởng như thế nào đến định hướng tương lai của quan hệ Anh-Trung?

Văn phòng Thủ tướng Anh tại số 10 phố Downing hôm thứ Hai (13/11) thông báo cựu Thủ tướng David Cameron đã được bổ nhiệm làm Ngoại trưởng, và cựu Ngoại trưởng James Cleverly sẽ trở thành Bộ trưởng Nội vụ thay thế bà Suella Braverman bị cách chức.

Bà Braverman chỉ trích cảnh sát London ưu ái những người biểu tình ủng hộ Palestine trên một tờ báo tuần trước mà không có sự đồng ý của Văn phòng Thủ tướng. Bà chỉ trích nặng nề vì kích động hận thù và chia rẽ, vi phạm quy định chính thức của nội các, do đó bị Thủ tướng Rishi Sunak bãi nhiệm, từ đó gây ra cuộc cải tổ nội các.

Ông Cameron: Có thể không đồng ý với một số quyết định nhất định, nhưng sẵn sàng phục vụ Vương quốc Anh

Ông Cameron, người được bổ nhiệm làm ngoại trưởng, đã ra tuyên bố nhấn mạnh ông từng giữ chức lãnh đạo Đảng Bảo thủ cầm quyền Anh trong 11 năm và có 6 năm kinh nghiệm làm thủ tướng, sẵn sàng giúp đỡ Thủ tướng đương nhiệm Sunak trong thời điểm Vương quốc Anh đang phải đối mặt với những thách thức quốc tế nghiêm trọng.

Ông Cameron nói: “Mặc dù tôi có thể không nhất thiết đồng ý với một số quyết định cá nhân, nhưng tôi biết rằng Sunak là một thủ tướng mạnh mẽ, người đã thể hiện khả năng lãnh đạo mẫu mực trong những thời điểm khó khăn. Tôi muốn giúp ông ấy đạt được các mục tiêu an ninh và thịnh vượng mà đất nước chúng ta cần, trở thành một phần của đội mạnh nhất để phục vụ Vương quốc Anh và thể hiện điều đó cho đất nước trong cuộc bầu cử.”

Điều đáng chú ý là trong nhiệm kỳ Thủ tướng Anh từ năm 2010 đến 2016, ông Cameron đã tạo ra “kỷ nguyên vàng” trong quan hệ Anh-Trung và thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác kinh tế, thương mại với Trung Quốc. Ông dẫn đầu phái đoàn gồm 4 bộ trưởng nội các và gần 50 lãnh đạo doanh nghiệp Anh tới thăm Bắc Kinh vào tháng 11/2010; Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đến thăm Anh vào tháng 10/2015, đẩy quan hệ giữa hai nước lên đỉnh cao.

Sau khi thôi giữ chức Thủ tướng, ông Cameron tiếp tục ủng hộ sáng kiến ​​“Vành đai và Con đường” và bị cơ quan tình báo cảnh cáo

Ông Cameron thôi thức thủ tướng Anh vào năm 2016 sau khi chịu trách nhiệm về kết quả của cuộc trưng cầu dân ý về Brexit. Năm sau, ông được Bộ Tài chính Anh bổ nhiệm lãnh đạo quỹ đầu tư Anh-Trung để đầu tư vào các dự án liên quan đến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc. Nhưng kế hoạch đã kết thúc khi quan hệ giữa Anh và Trung Quốc trở nên tồi tệ hơn vì các vấn đề như Hồng Kông.

Ủy ban Tình báo và An ninh (ISC) của Quốc hội Anh đã trích dẫn bằng chứng mật vào tháng 7 năm nay, chỉ ra rằng việc ông Cameron thành lập Quỹ đầu tư Anh-Trung ở một mức độ nhất định là do Chính phủ Trung Quốc lên kế hoạch, nhằm tăng độ khả tín của đầu tư Trung Quốc và thương hiệu Trung Quốc. Ủy ban tiếp tục sử dụng điều này làm bằng chứng cho thấy Trung Quốc đã thâm nhập vào nền kinh tế Anh và chỉ trích Chính phủ Anh vì đã không phản ứng trước mối đe dọa từ Trung Quốc. 

Một số phương tiện truyền thông thậm chí còn tiết lộ rằng ông Cameron đã có bài phát biểu tại một quốc gia Trung Đông vào tháng 9 năm nay và thúc đẩy mạnh mẽ dự án Thành phố Tài chính Colombo (Thành phố Cảng Colombo) của Sri Lanka trong dự án “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc.

Các nghị sĩ Anh và các nhóm nhân quyền đặt câu hỏi về sự trung thực

Thượng nghị sĩ Anh David Alton, người nổi tiếng là cứng rắn với Trung Quốc, đã trả lời câu hỏi của Đài Á Châu Tự Do (RFA) và nói rằng lời cảnh báo chống lại ông Cameron của Ủy ban An ninh và Tình báo Nghị viện khiến người ta bất an, cũng khiến người ta nghi ngờ về sự trung thực và ngay thẳng của ông ấy.

Ông Alton nói: “Thật không may, Thủ tướng Sunak và Bộ trưởng Nội vụ đã khéo léo phớt lờ những vi phạm chính trị và nhân quyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc ở Hồng Kông, Đài Loan và người Duy Ngô Nhĩ, thay vào đó họ lại gia tăng sự phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc. Đây không phải là điềm báo tốt. Tôi hy vọng ông Cameron nhận ra những thảm họa và sai lầm do ‘kỷ nguyên vàng’ Anh-Trung mang lại, nhưng tôi chưa bao giờ nghe nói ông ấy thay đổi lập trường, sự thật hoàn toàn ngược lại.”

Ông Sam Goodman, giám đốc chính sách và vận động của tổ chức nhân quyền Hong Kong Watch của Anh, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với RFA rằng ông Cameron đã nhắm mắt làm ngơ trước các vấn đề nhân quyền của Trung Quốc trong nhiệm kỳ của mình, và sau khi rời nhiệm sở, ông ấy đã đi khắp Trung Quốc. Hiện nay ông ấy chịu trách nhiệm về quan hệ Anh-Trung, tình hình này rất đáng lo ngại.

Ông Goodman nói: “Vẫn còn những câu hỏi lớn, bao gồm mối quan hệ của ông Cameron với Trung Quốc và tài chính cá nhân của ông ấy. Liệu ông ấy có nhận tiền trực tiếp từ Chính phủ Trung Quốc không? Đó vẫn là một câu hỏi. Tất nhiên, điều này đối với chính sách ngoại giao của Vương quốc Anh có ý nghĩa gì? Ông ấy hiện là Ngoại trưởng Anh, nhà ngoại giao cấp cao nhất ở Anh, và cũng sẽ chịu trách nhiệm về mối quan hệ giữa Anh và Trung Quốc.”

Ông Goodman nói rằng trong nhiệm kỳ thủ tướng, ông Cameron không chỉ hợp tác với Trung Quốc trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại và nông nghiệp mà còn cho phép Trung Quốc tham gia vào các ngành công nghiệp nhạy cảm của Anh, bao gồm xây dựng sân bay và các dự án điện hạt nhân, thậm chí còn cho phép nhà sản xuất thiết bị Huawei tham gia xây dựng mạng 5G của Anh. Chính phủ Anh cho đến nay đã chi ít nhất 2,1 tỷ bảng Anh để sửa chữa những sai lầm trong nhiệm kỳ của ông ấy.

Vì sao Thủ tướng Sunak lại có nước đi như thế?

Ông Luke de Pulford, giám đốc điều hành của Liên minh nghị viện xuyên quốc gia về chính sách Trung Quốc, mô tả quyết định giữ chức ngoại trưởng của ông Cameron là “không thể hiểu được” và “đi ngược”.

Tuy nhiên, ông Sam Hogg, người sáng lập và tổng biên tập của Beijing to Britain, một nền tảng tin tức tập trung vào quan hệ Anh-Trung, nói với RFA rằng Chính phủ Anh đã chia tay “kỷ nguyên vàng” của ông Cameron. Việc ông Cameron quay trở lại chính trường sẽ không mang lại bất kỳ thay đổi lớn nào cho quan hệ Anh-Trung như những người diều hâu nghĩ. Ngược lại, ông Hogg quan tâm hơn đến việc tuyên bố về lợi ích cá nhân của ông Cameron sẽ tiết lộ điều gì, đồng thời tin rằng công việc của ông sau khi thôi chức thủ tướng cần được xem xét kỹ lưỡng.

Mặc dù Thủ tướng đương nhiệm Rishi Sunak đã nói rõ rằng “kỷ nguyên vàng” của quan hệ Anh-Trung đã kết thúc khi ông có bài phát biểu về chính sách đối ngoại vào tháng 11 năm ngoái, nhưng ông thường xuyên chuyển hướng. Ông không chỉ làm trái với lời hứa đóng cửa Viện Khổng Tử khi tranh cử, mà còn cử quan chức cấp cao thăm Trung Quốc nhiều lần. Mới đây, ông Sunak thậm chí còn bất chấp dư luận, mời Trung Quốc cử nhân sự tham dự Hội nghị thượng đỉnh An toàn trí tuệ nhân tạo do Anh đăng cai tổ chức.

Về việc ông Sunak bổ nhiệm ông Cameron làm ngoại trưởng, ông Goodman cho rằng ông Sunak hy vọng ông Cameron có thể giải quyết các vấn đề ngoại giao khó khăn như Trung Đông, Nga và Ukraine để có thể tập trung phát triển kinh tế, đồng thời hy vọng ông ấy có thể đoàn kết Đảng bảo thủ đang bị chia rẽ và chuẩn bị cho cuộc bầu cử năm tới.

Tuy nhiên, ông Goodman tin rằng động thái của ông Sunak có thể dẫn đến các cuộc tấn công từ Đảng Lao động đối lập và sự phản đối từ những người diều hâu trong Đảng Bảo thủ, điều này cuối cùng có thể gây phản tác dụng.