Điều kiện ngừng bắn của ông Putin: NATO phải cam kết ngừng mở rộng về phía Đông – Reuters

Cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine hiện đang rơi vào bế tắc. 03 nguồn tin từ phía Nga, am hiểu tình hình đàm phán, tiết lộ rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đưa ra các điều kiện để chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine, bao gồm yêu cầu các lãnh đạo phương Tây “cam kết bằng văn bản” về việc ngừng mở rộng NATO về phía Đông, Ukraine giữ vị thế trung lập, phương Tây dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nhằm giải quyết vấn đề tài sản có chủ quyền của Nga bị phong tỏa, và bảo vệ người sử dụng tiếng Nga tại Ukraine.

Điều kiện ngừng bắn của Putin được tiết lộ: NATO phải cam kết bằng văn bản ngừng mở rộng về phía Đông

Nga và Ukraine dự kiến sẽ tổ chức vòng đàm phán song phương trực tiếp lần thứ Hai vào ngày 2/6 tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Được biết, phía Nga đã gửi một bản ghi nhớ cho phía Ukraine, tóm tắt các điều kiện để chấm dứt xung đột giữa hai nước.

Theo Reuters và một số hãng truyền thông quốc tế khác, 03 nguồn tin từ Nga cho biết ông Putin đã có cuộc điện đàm kéo dài 02 giờ với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào tuần trước. Ông đã đồng ý hợp tác với Ukraine để soạn thảo một bản ghi nhớ, thiết lập khuôn khổ cơ bản cho thỏa thuận hòa bình, bao gồm cả lịch trình ngừng bắn. Phía Nga cho biết hiện đang phác thảo phiên bản bản ghi nhớ của mình, nhưng chưa thể ước lượng khi nào sẽ hoàn thành.

Chính phủ Kyiv và các nước châu Âu cáo buộc phía Nga đang cố tình kéo dài thời gian để quân đội Nga tiếp tục tiến công tại khu vực miền Đông Ukraine. Tiến triển trong vòng đàm phán lần này có thể sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến cục diện chiến sự Nga – Ukraine.

Một nguồn tin giấu tên hiểu rõ tư duy cấp cao tại Điện Kremlin cho biết: “Ông Putin muốn đạt được hòa bình, nhưng không phải bằng mọi giá.”

03 nguồn tin từ phía Nga nhấn mạnh, ông Putin muốn các cường quốc phương Tây đưa ra cam kết “bằng văn bản” rằng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) do Mỹ dẫn đầu sẽ không mở rộng về phía Đông – điều này đồng nghĩa với việc chính thức loại trừ khả năng Ukraine, Georgia, Moldova và các nước cộng hòa từng thuộc Liên Xô cũ gia nhập NATO.

03 nguồn tin này cũng cho biết, Nga còn yêu cầu Ukraine giữ trung lập, phương Tây dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt, giải quyết vấn đề tài sản quốc gia của Nga bị phong tỏa ở phương Tây, và bảo vệ quyền lợi của cộng đồng người nói tiếng Nga ở Ukraine.

01 trong 03 nguồn tin nói rằng nếu ông Putin nhận thấy không thể đạt được thỏa thuận hòa bình theo các điều kiện của mình, ông sẽ tìm cách giành chiến thắng quân sự để cho Ukraine và các nước châu Âu thấy rằng “hòa bình trong tương lai sẽ chỉ càng đau đớn hơn”.

Điện Kremlin đã không phản hồi yêu cầu bình luận từ Reuters.

Ông Putin và các quan chức Nga nhiều lần tuyên bố rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải giải quyết “nguyên nhân gốc rễ” của xung đột, ám chỉ đến sự mở rộng của NATO và sự ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine.

Ngoại trưởng Mỹ Rubio điện đàm với Ngoại trưởng Nga

Ngày 28/5, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã có cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov, trong đó ông kêu gọi Moscow tiến hành đàm phán “chân thành” với Ukraine.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Tammy Bruce cho biết ông Rubio đã tái khẳng định lập trường của ông Trump, kêu gọi Nga “tiến hành đối thoại xây dựng và chân thành với Ukraine, đó là con đường duy nhất để chấm dứt cuộc chiến này”.

Bộ Ngoại giao Nga cho biết trong cuộc điện đàm, ông Lavrov đã thảo luận các đề xuất cụ thể cho vòng đàm phán trực tiếp tiếp theo với Ukraine.

Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Nga nêu rõ, ông Lavrov đã nói với ông Rubio về tiến trình thực hiện các thỏa thuận đạt được trong cuộc điện đàm giữa hai tổng thống Nga – Mỹ một tuần trước, “và các đề xuất cụ thể mà Nga đã chuẩn bị cho vòng đàm phán tiếp theo với Ukraine tại Istanbul”.

• Nga tuyên bố ‘Tổng thống Trump không được thông báo đầy đủ’ về tình hình chiến sự

Trước đó, ông Lavrov cho biết phía Nga đề xuất tổ chức vòng đàm phán tiếp theo vào ngày 2/6 tại Istanbul, với hy vọng đạt được một giải pháp hòa bình bền vững.

Sau đó, Bộ Ngoại giao Nga cũng đăng tuyên bố trên Telegram rằng ông Lavrov đã điện đàm với Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan để “trao đổi quan điểm” về nỗ lực giải quyết xung đột Ukraine.

5 lần NATO mở rộng về phía Đông

Ngày 24/2/2022, Tổng thống Nga Putin ra lệnh tiến hành “chiến dịch quân sự đặc biệt” nhằm vào Ukraine – một chiến dịch có quy mô lớn chưa từng thấy kể từ đầu thế kỷ 21. Bình luận gia chính trị Mỹ Thomas L. Friedman cho rằng: “Trong cuộc chiến này, Mỹ và NATO không phải là những kẻ ngoài cuộc vô can.”

NATO là liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu, gồm phần lớn các nước châu Âu, được thành lập năm 1949 sau Thế chiến II và vào đầu Chiến tranh Lạnh, với 12 quốc gia thành viên ban đầu. Kể từ đó, NATO đã mở rộng lên 30 nước thành viên.

Sau khi Liên Xô tan rã vào đầu những năm 1990, NATO không bị giải thể như mong đợi, mà tiếp tục thảo luận về việc tái cấu trúc và bắt đầu thu nạp các quốc gia nhỏ ở Trung và Đông Âu, bao gồm cả những nước từng thuộc khối Hiệp ước Warsaw.

Tháng 7/1997, NATO chấp nhận Ba Lan, Hungary và Cộng hòa Séc làm thành viên, và chính thức gia nhập sau 2 năm, đây được xem là lần mở rộng đầu tiên của NATO về phía Đông.

Tháng 3/2004, NATO tiếp tục kết nạp Slovakia, Slovenia, Romania, Bulgaria, Lithuania, Latvia và Estonia. Đây là đợt mở rộng lớn nhất trong lịch sử NATO, nâng tổng số thành viên lên 26 và mở rộng biên giới từ Bắc Âu đến Nam Âu, tiến sát biển Baltic và biển Đen.

Tháng 4/2009, Croatia và Albania ở khu vực Balkan cũng gia nhập NATO, đây là lần mở rộng thứ 3.

Sau khi Nga sáp nhập Crimea từ Ukraine năm 2014, các quốc gia nhỏ ở châu Âu lại lên tiếng muốn gia nhập NATO. Đến tháng 6/2017, Montenegro trở thành thành viên thứ 29 của NATO.

Lần mở rộng gần nhất là vào tháng 3/2020, khi Bắc Macedonia chính thức gia nhập NATO. Đây là lần mở rộng thứ 5 trong những năm gần đây.

Ngoài ra, Ukraine, Bosnia & Herzegovina, và thậm chí cả Georgia – nằm sâu trong “vành đai” của Nga – đều bày tỏ ý định gia nhập NATO. Thái độ lấp lửng của NATO khiến Nga ngày càng cảnh giác. Cuối tháng 12/2021, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Andrey Rudenko tuyên bố, nếu Georgia gia nhập NATO và triển khai vũ khí tấn công trên lãnh thổ, đó sẽ là “lằn ranh đỏ” đối với Nga.

Nhìn lại thời điểm Liên Xô tan rã năm 1990, nhiều chuyên gia chính sách đối ngoại đã kêu gọi các lãnh đạo phương Tây xây dựng một khuôn khổ an ninh mới và tái định nghĩa mối quan hệ với Nga. Giáo sư Dan Plesch của Đại học London (SOAS) nói với Đài Tiếng nói Đức (DW) rằng sau khi Liên Xô sụp đổ, giữa Mỹ và Nga đã có một loạt các cuộc họp và đàm phán cấp cao, “nhưng chúng ta chưa bao giờ thực sự nỗ lực để kết nạp Nga”, bởi vào năm 1990-1991, phương Tây “nắm tất cả các quân bài trong tay”.

Tổng thống đầu tiên của Liên bang Nga Boris Yeltsin – người “thân Mỹ toàn diện”, đã ký một tuyên bố kiểm soát vũ khí với Tổng thống Mỹ Bill Clinton năm 1997. Trong buổi họp báo hôm đó, ông Yeltsin nói: “Chúng tôi cho rằng việc NATO mở rộng về phía Đông là một sai lầm nghiêm trọng – một sai lầm rất nghiêm trọng.”

Ngoài ra, theo một bản ghi nhớ năm 1990 của Bộ Ngoại giao Mỹ: “Trong tình hình hiện tại, việc trao tư cách thành viên NATO và bảo đảm an ninh cho các quốc gia Đông Âu không phải là lợi ích tốt nhất của NATO hay của Mỹ.” “Trong bất kỳ tình huống nào, chúng tôi cũng không muốn thành lập một liên minh chống Liên Xô mà tiền tuyến nằm ngay sát biên giới Liên Xô – một liên minh như vậy sẽ bị Liên Xô xem là cực kỳ tiêu cực.”

Ngày nay, khi cuộc chiến ở Kyiv đã bước sang năm thứ ba, chính quyền Ukraine vẫn nhiều lần nhấn mạnh rằng đất nước họ phải gia nhập NATO và Nga không có quyền phủ quyết đối với điều này.