Doanh nghiệp TQ mua nhà sản xuất bán dẫn của Anh, nghị sĩ Mỹ kêu gọi ngăn chặn

Gần đây, thương vụ mua lại nhà máy sản xuất đĩa bán dẫn (Wafer) của Anh bởi một doanh nghiệp do Trung Quốc đã dấy lên phản ứng mạnh mẽ từ Mỹ. Một số dân biểu Mỹ đã cùng nhau viết thư cho Tổng thống Biden, kêu gọi Chính phủ Mỹ gây áp lực để ngăn chặn thương vụ mua lại này.

Nexperia (một công ty Hà Lan) thuộc sở hữu hoàn toàn của công ty Wingtech của Trung Quốc, vào ngày 5/7/2021, thông báo rằng họ đã hoàn tất việc mua lại nhà máy Newport Wafer Fab ở Xứ Wales, Vương quốc Anh, mua lại 100% quyền sở hữu nhà máy bán dẫn.

Thương vụ mua lại trị giá 63 triệu bảng Anh (80,64 triệu USD) đã thu hút sự chú ý rộng rãi. Newport Wafer Fab là nhà máy xử lý chip lớn nhất của Vương quốc Anh và là nhà máy “mở cửa cho các chuyến thăm” cuối cùng ở Vương quốc Anh. Một số công ty, công ty khởi nghiệp, trường đại học và chính phủ sử dụng nhà máy này để nghiên cứu và phát triển công nghệ bán dẫn.

Newport Wafer Fab đã tham gia vào hơn một chục dự án nghiên cứu được tài trợ bởi cơ quan đổi mới của Chính phủ Anh, với tổng số tiền tài trợ khoảng 55 triệu bảng Anh (70,4 triệu đô la). Trong đó có một dự án quốc phòng trị giá 5,4 triệu bảng Anh (6,91 triệu USD) liên quan đến việc phát triển công nghệ chip cho hệ thống radar máy bay chiến đấu với Đại học Cardiff ở Anh. Dự án nhằm cung cấp công nghệ cho nhà thầu quốc phòng Anh Leonardo, nhà phát triển tên lửa MBDA và nhà sản xuất chip hàng không vũ trụ Arralis.

Mặc dù Bộ trưởng Kinh doanh Anh đã chấp thuận thương vụ mua lại vào đầu tháng Bảy năm ngoái, nhưng một số nhà lập pháp Anh tin rằng việc tiếp quản làm tăng lo ngại về an ninh quốc gia. Để đạt được mục tiêu đó, Thủ tướng Anh Boris Johnson đã ra lệnh cho Cố vấn An ninh Quốc gia Stephen Lovegrove thẩm tra lại thương vụ mua lại này.

Gần đây, vụ mua lại chất bán dẫn này cũng đã thu hút sự chú ý của nhiều thành viên Quốc hội đảng Cộng hòa tại Mỹ.

Vào ngày 21/4, Dân biểu Mỹ Mike Gallagher và Chủ tịch Nhóm Công tác Trung Quốc thuộc Hạ viện Mỹ Michael McCaul và một số thành viên của nhóm công tác đã cùng nhau gửi một bức thư tới Tổng thống Biden, thúc giục Chính phủ Mỹ hành động khẩn cấp để gây áp lực buộc Anh phải chặn Nexperia, một công ty có mối quan hệ với ĐCSTQ, mua lại nhà máy Newport.

Các nghị sĩ cảnh báo trong thư rằng việc mua lại sẽ cho phép Trung Quốc tiếp cận với các nghiên cứu liên quan đến chất bán dẫn được thực hiện tại Newport Wafer Fab và các trường đại học của Anh.

Newport Wafer Fab tham gia vào việc nghiên cứu và phát triển nhiều công nghệ bán dẫn quan trọng ở Anh. Công ty này phát triển điốt phát quang (LED) Gali nitride (GaN) tiên tiến và bóng bán dẫn hiệu ứng trường (HEMT), cũng như các mạch tích hợp vi sóng đơn khối tần số vô tuyến (RF) thế hệ tiếp theo cho radar và thông tin liên lạc; công ty này hợp tác với Trung tâm thúc đẩy tiên tiến (Advanced Propulsion Centre, APC) của Anh.

Gali nitride được biết đến là vật liệu bán dẫn thế hệ thứ ba và là vật liệu lý tưởng để chế tạo các thiết bị bán dẫn công suất cao, chống bức xạ, tần số cao.

Ngoài ra, bức thư cũng tiết lộ sự hỗ trợ mà Nexperia nhận được từ chính quyền ĐCSTQ.

Các nhà lập pháp cho biết, Nexperia thực chất là một công ty thuộc sở hữu nhà nước của ĐCSTQ. Năm 2017, Công ty Quản lý tài sản Kiến Quảng Bắc Kinh (Beijing JianGuang Asset Management Co., Ltd) và công ty Wise Road Capital đã hoàn tất việc mua lại Nexperia của NXP Semiconductors. Năm 2018, Wingtech Technology mua lại quyền kiểm soát Nexperia. Chính phủ Trung Quốc sở hữu ít nhất 30% cổ phần của Wingtech.

Khi Nexperia mua lại Newport Wafer Fab vào tháng 7/2021, nó đã nhận được sự hỗ trợ từ 2 quỹ đầu tư quốc gia lớn của ĐCSTQ là JianGuang Asset Management và Wise Road Capital.

Các nghị sĩ Mỹ cho biết, trên thực tế, ĐCSTQ đã và đang tiếp thu công nghệ bán dẫn tiên tiến từ nước ngoài thông qua nhiều biện pháp khác nhau.

Năm 2015, trong một cuộc đánh giá cạnh tranh về việc công ty NXP của Hà Lan mua lại công ty Freescale của Mỹ, Chính phủ Trung Quốc buộc NXP phải bán mảng kinh doanh điện tần số vô tuyến công suất cao RF Power cho công ty Jianguang Assets do Quốc vụ viện Trung Quốc kiểm soát 

Bức thư đề cập rằng Ủy ban Đầu tư nước ngoài (CFIUS) của Mỹ đã chặn thương vụ Wise Road Capital mua lại nhà sản xuất chất bán dẫn Mỹ Magnachip.

Các nghị sĩ Mỹ đã yêu cầu chính quyền Biden can dự ngoại giao với Vương quốc Anh. Họ nói rằng Anh là một đồng minh quan trọng của Mỹ và Chính phủ Anh gần đây đã thiết lập một hệ thống rà soát đầu tư theo Đạo luật An ninh Quốc gia và Đầu tư (National Security and Investment Act) để theo dõi và thẩm tra các giao dịch như vụ mua lại Newport Wafer Fab. Việc mua lại Newport Wafer Fab là một phép thử quan trọng đối với sự sẵn sàng của Chính phủ Anh trong việc sử dụng các quyền lực cơ quan mới của mình để giải quyết các mối quan tâm chung về an ninh đối với các công nghệ quan trọng hay không. Trong khi “danh sách trắng” của Ủy ban về Đầu tư nước ngoài của Mỹ (CFIUS) về các quốc gia được miễn xét duyệt an ninh đầu tư dựa trên niềm tin rằng nước được miễn trừ sẽ sử dụng các tiêu chuẩn rà soát đầu tư ngang bằng với Mỹ. Do đó, nếu Chính phủ Anh chấp thuận việc mua lại Newport Wafer Fab do Trung Quốc tài trợ, chắc chắn sẽ dẫn đến nghi ngờ về độ tin cậy của toàn bộ quá trình thẩm tra của Anh.

Các nghị sĩ cũng nói rằng nếu liên lạc ngoại giao với Anh không thành công, Chính phủ Mỹ nên thực hiện 2 bước sau:

1. Ngay lập tức xem xét lại địa vị của Anh trong “danh sách trắng” của CFIUS, vì không thực hiện được các nghĩa vụ của mình để bảo vệ công nghệ an ninh quốc gia quan trọng;
2. Thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu có mục tiêu đối với Newport Wafer Fab, để đảm bảo rằng nhà máy này không có quyền truy cập vào bất kỳ công cụ, công nghệ hoặc phần mềm nào có xuất xứ từ Mỹ cần thiết để sản xuất chất bán dẫn.

Những nghi ngờ tiếp tục gia tăng ở Anh

Vào ngày 5/4, ông Tom Tugendhat, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Anh, đã đưa ra một báo cáo cho biết chính phủ nước này đã thừa nhận rằng chất bán dẫn có ý nghĩa sống còn đối với an ninh quốc gia và lợi ích toàn cầu của Anh. Nếu Nexperia (công ty có liên hệ với ĐCSTQ) được phép mua nhà máy chip Newport, điều đó có nghĩa là việc bán một tài sản quý giá của Anh cho một đối thủ chiến lược, điều này có thể gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia. Ủy ban này kêu gọi Chính phủ Anh giải thích lý do tại sao thủ tướng yêu cầu Cố vấn An ninh Quốc gia xem xét lại vụ mua lại Newport Wafer Fab, và tại sao Cố vấn An ninh Quốc gia cho đến nay vẫn chưa tiến hành thẩm tra vụ việc này.

Ông Tom Tugendhat nói rằng chất bán dẫn rất cần thiết cho mọi khía cạnh của cuộc sống hiện đại, và Newport Wafer Fab là một trong những nhà sản xuất chất bán dẫn hàng đầu của Anh. Tuy nhiên, việc Nexperia mua lại một công ty như vậy khiến nhiều người thắc mắc: “Tại sao chúng ta dường như là đang bàn giao cơ sở hạ tầng liên quan đến an ninh quốc gia cho các công ty nước ngoài có mối liên hệ rõ ràng với Chính phủ Trung Quốc (ĐCSTQ)?”

Ông cho biết, an ninh dài hạn của đất nước không chỉ phụ thuộc vào các lực lượng vũ trang, mà còn phụ thuộc vào tính bền vững của nền kinh tế đất nước, điều đó có nghĩa là “chúng ta không thể hy sinh sự ổn định trong tương lai để đạt được lợi ích ngắn hạn”.

Ông Lord Alton, một thành viên của Hạ viện Anh, cho biết tại cuộc họp ngày 7/4 rằng tất cả các cơ quan tình báo Anh và liên minh tình báo Five Eyes (Ngũ Nhãn) đều biết rằng nhà máy Newport Wafer Fab có ý nghĩa chiến lược đối với Anh. “Việc mua lại này có liên quan đến khả năng tính bền vững của đất nước”. Ông nhấn mạnh rằng chúng ta phải cảnh giác khi giao thiệp với các công ty Trung Quốc, đặc biệt là khi liên quan đến các vấn đề an ninh quốc gia. Đạo luật An ninh Quốc gia và Đầu tư trao cho Chính phủ Anh những quyền lực mới trong lĩnh vực này và “chúng ta sẽ không ngần ngại hành động chống lại bất cứ điều gì đe dọa đến an ninh quốc gia của Vương quốc Anh”.