Duyệt binh ở Bắc Kinh: Nhật Bản và Hàn Quốc thể hiện quyết định chọn phe

Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sắp tổ chức lễ duyệt binh lớn tại Bắc Kinh vào ngày 3/9 để kỷ niệm 80 năm chiến thắng cuộc kháng chiến chống Nhật. Chính phủ Nhật Bản do ông Ishiba Shigeru đứng đầu đã kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Âu và châu Á không tham dự. Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung đã xác nhận sẽ không tham dự và cũng tuyên bố từ bỏ đường lối “an ninh dựa vào Mỹ, kinh tế dựa vào Trung Quốc”. Vì sao hai nhà lãnh đạo mới của Nhật – Hàn, vốn được cho là có khuynh hướng “thân Trung”, lại đưa ra hành động như vậy?

ĐCSTQ kích động chống Nhật, gây cảnh giác và phản cảm tại Nhật Bản

Hãng Kyodo News của Nhật gần đây dẫn lời các nguồn tin ngoại giao cho biết, Chính phủ Ishiba Shigeru của Nhật đã thông qua các kênh ngoại giao kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Âu và châu Á không tham dự lễ duyệt binh 9/3 ở Bắc Kinh, nhằm tránh việc tiếp tay cho câu chuyện lịch sử của ĐCSTQ, đặc biệt vì sự kiện này mang “màu sắc chống Nhật đậm nét”. Hành động này của Nhật đã khiến Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng phản đối nghiêm khắc, yêu cầu phía Nhật làm rõ.

Chính sách đối với Trung Quốc của Nhật trước nay tương đối ôn hòa, việc không nể mặt ĐCSTQ lần này là điều hiếm thấy.

Giáo sư Diệp Diệu Nguyên (Ye Yaoyuan) – Chủ tịch ngành Nghiên cứu Quốc tế, Đại học St. Thomas (Mỹ), nói với Epoch Times rằng về việc phía Trung Quốc kỷ niệm chiến thắng kháng chiến, Nhật Bản là nước thua cuộc nên không tiện nói gì. Nhưng hiện nay, Nhật Bản “không còn cố duy trì sự hòa bình bề mặt với ĐCSTQ nữa”, mà muốn nói gì thì nói.

Ông chỉ ra rằng từ năm 2008–2009, ĐCSTQ bắt đầu khuấy động làn sóng chống Nhật, tình hình căng thẳng giữa hai nước đã hình thành. Hiện tại, trong nước Nhật cũng dần dần xuất hiện làn sóng phản đối Trung Quốc.

“Đây là một xu hướng. Từ góc độ Nhật Bản, việc tiếp tục đi theo đường lối thân cận với ĐCSTQ thực sự không thể nhận được sự ủng hộ của người dân,” ông Diệp nói.

Giáo sư Lâm Hiền Sâm (Lin Xianshen) – Khoa Đông Á, Đại học Sư phạm Quốc lập Đài Loan – nói với Epoch Times rằng: “Tập Cận Bình cần chủ nghĩa dân tộc, cần khơi dậy chủ nghĩa yêu nước, và Nhật Bản là đối tượng thích hợp nhất. Hơn nữa, từ năm ngoái, người Nhật tại Trung Quốc bị đánh, bị giết, gần đây lại có những vụ việc như vậy. Vì vậy, dưới sự kích động chủ nghĩa dân tộc chống Nhật của ĐCSTQ, Chính phủ Nhật tất nhiên phải cảnh giác.”

Tại Trung Quốc Đại Lục, từ cuối tháng 7, bộ phim “Tiệm ảnh Nam Kinh” có liên quan đến vụ thảm sát Nam Kinh được công chiếu, một lần nữa kích động cảm xúc chống Nhật. Điều này khiến Đại sứ quán Nhật tại Trung Quốc phải khẩn cấp kêu gọi công dân Nhật ở Trung Quốc phải đặc biệt chú ý đến an toàn từ tháng 7 đến tháng 9.

Ngoài ra, ngày 26/8, Nhật công bố bản sửa đổi quy định đầu tư đối với visa “quản lý kinh doanh”, nâng ngưỡng đầu tư tối thiểu của người nước ngoài từ 5 triệu yên (khoảng 34.000 USD) lên 30 triệu yên (khoảng 204.000 USD), đồng thời nâng cao yêu cầu về trình độ học vấn và kinh nghiệm của người xin visa.

Trước đó, một nửa số người nhận được loại visa này là công dân Trung Quốc.

Ông Lâm Hiền Sâm cho biết, trong tình hình ĐCSTQ không thân thiện với Nhật, việc người Nhật nhìn thấy người nhập cư Trung Quốc khắp nơi khiến “dân Nhật cảm thấy không thoải mái”, “đặc biệt là việc người Trung Quốc mua đất gần khu vực Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, có những hành động khiến truyền thông Nhật đưa tin”.

Ông nói: “Tôi nghĩ (việc sửa đổi quy định đầu tư) không phải cố tình nhắm vào người Trung Quốc, nhưng vì số lượng người Trung Quốc quá nhiều, lại có những gián điệp của ĐCSTQ ẩn nấp trong đó, nên nâng cao ngưỡng và xem xét kỹ hơn là đúng đắn.”

Ông Diệp Diệu Nguyên cho biết, sau khi số lượng người nhập cư Trung Quốc tăng mạnh, “Nhật Bản bắt đầu xuất hiện những vấn đề mà trước đây chưa từng có”, ví dụ như từ tin tức cho thấy, có một người Trung Quốc “chưa nhập quốc tịch”, nói tiếng Nhật không tốt, nhưng lại muốn ra tranh cử thị trưởng thành phố Atami, tỉnh Shizuoka vào năm 2026.

“ĐCSTQ xâm nhập là điều không thể phòng bị hết được. Nếu ĐCSTQ thực sự có ý định đó với Nhật Bản, thì bạn chỉ có thể đối phó bằng cách họ làm gì thì mình phản ứng tương ứng,” ông Diệp nói.

Mỹ không còn cho phép đồng minh chơi trò hai mặt giữa Mỹ và Trung

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung – nhậm chức vào tháng 6 năm nay – sau khi gặp Tổng thống Trump tại Mỹ hôm 25/8, đã có bài phát biểu tại Viện nghiên cứu chiến lược và các vấn đề quốc tế (CSIS), công khai tuyên bố Hàn Quốc không thể tiếp tục đi theo con đường “an ninh dựa Mỹ, kinh tế dựa Trung”.

Theo Hãng thông tấn Yonhap, “an ninh dựa Mỹ, kinh tế dựa Trung” nghĩa là “Hàn Quốc hợp tác an ninh với Mỹ, hợp tác kinh tế với Trung Quốc, cố gắng hưởng lợi từ cả hai phía Mỹ-Trung”.

Ông Diệp Diệu Nguyên cho biết, chính sách như vậy từng được Mỹ cho phép trong quá khứ, vì khi đó Mỹ cũng đang làm ăn với Trung Quốc. Nhưng kể từ khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung nổ ra năm 2018, Mỹ đã không muốn các đồng minh chiến lược của mình tiếp tục chơi trò hai mặt này.

“Khi Trump trở lại nắm quyền (năm 2025), lập trường của ông ấy càng rõ ràng hơn – ông hoàn toàn không muốn các quốc gia khác vừa dựa vào Mỹ về an ninh, vừa muốn lấy lợi ích từ phía ĐCSTQ”, “những quốc gia đó đang giúp ĐCSTQ rửa nguồn gốc hàng hóa, ông ấy (Trump) không muốn họ trở thành kẽ hở trong cuộc cạnh tranh thương mại Mỹ-Trung.”

Ông Diệp nhấn mạnh, Đảng Dân chủ Đồng hành của ông Lee Jae-myung trước nay vốn có thái độ mềm mỏng với Trung Quốc và Triều Tiên, nhưng hiện tại không thấy ý định đó nữa, “ngược lại, về kinh tế và an ninh, ông ấy muốn gắn bó chặt chẽ hơn với Mỹ, vì Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất thế giới.”

Ngoài ra, ông Diệp cũng nhấn mạnh rằng vấn đề an ninh quan trọng hơn vấn đề kinh tế. Nếu Hàn Quốc không thể tách rời Mỹ về mặt an ninh, thì trong cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung, Hàn Quốc “phải đứng về phía Mỹ”.

Hàn Quốc rút kinh nghiệm từ lịch sử – Thân Bắc Kinh không có lợi

Ngày 20/8, trước chuyến thăm Mỹ, ông Lee Jae-myung đã xác nhận sẽ không tham dự lễ duyệt binh 9/3 tại Bắc Kinh, mà sẽ cử Chủ tịch Quốc hội tham dự, động thái này rõ ràng thấp hơn việc Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye đích thân tham dự lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm kháng chiến năm 2015.

Ông Lâm Hiền Sâm cho rằng việc ông Lee Jae-myung không tới Bắc Kinh là đã học được bài học từ bà Park Geun-hye.

Ông giải thích: Năm 2015, bà Park bất chấp lời khuyên của Mỹ, đến Bắc Kinh với hy vọng ĐCSTQ có thể giúp giải quyết mối đe dọa từ Triều Tiên. Nhưng đến năm 2016, Triều Tiên liên tiếp tiến hành hai vụ thử hạt nhân, bà Park gọi điện cho Tập Cận Bình, ông không bắt máy, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cũng không nhận cuộc gọi từ Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc. Điều này khiến Chính phủ Park thất vọng và quay trở lại với Mỹ, cho phép triển khai hệ thống tên lửa THAAD tại Hàn Quốc, sau đó ĐCSTQ đáp trả bằng “lệnh hạn chế Hàn Quốc”.

Ông Lâm cho rằng ông Lee Jae-myung cũng thấy rằng ảnh hưởng của ĐCSTQ đối với ông Kim Jong-un đã suy giảm, hiện tại Kim Jong-un thân Nga hơn, “vì vậy về kinh tế và an ninh, sự giúp đỡ từ ĐCSTQ không còn như kỳ vọng, ông ấy không cần phải làm phật lòng Nhật và Mỹ để biểu diễn ‘thân Trung’.”

Ngoại giao “thực dụng” của Nhật – Hàn gặp trở ngại, thị trường Trung Quốc không còn hấp dẫn

Ông Lâm Hiền Sâm cho rằng chính sách ngoại giao của ông Lee Jae-myung đã có sự thay đổi lớn trước và sau khi đắc cử, giờ ông nói về “ngoại giao thực dụng”, tức là xem “bên nào có lợi cho quốc gia của mình”.

Ông Lâm nói, trước đây Lee Jae-myung từng chìa cành ô liu với Triều Tiên, nhưng Triều Tiên không đón nhận, nên ông ấy nhận ra rằng tăng cường quan hệ với Mỹ và Nhật “trở thành điều không thể thiếu”, “nếu chiến tranh giữa hai miền nổ ra, quân đội Mỹ đồn trú ở Nhật sẽ đóng vai trò cực kỳ quan trọng”, vì vậy, duy trì quan hệ tốt với Mỹ và Nhật là “phù hợp với lợi ích Hàn Quốc”.

Về kinh tế, mặc dù trước đây Hàn Quốc phụ thuộc lớn vào kinh tế Trung Quốc, nhưng do ảnh hưởng của thuế quan Mỹ đối với Trung Quốc, lợi ích mà doanh nghiệp Hàn Quốc nhận được từ đầu tư và thương mại tại Trung Quốc đã không còn như xưa.

Ông Lâm cho rằng thị trường Trung Quốc cũng không còn hấp dẫn với Nhật Bản. Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru nhậm chức tháng 10 năm ngoái cũng là người “thực dụng”, dù một số dư luận cho rằng ông “thân Trung”.

Ông Lâm nói với phóng viên rằng để đánh giá một chính trị gia Nhật có “thật sự thân Trung” hay không, có hai tiêu chí quan trọng: người coi trọng an ninh quốc gia Nhật sẽ không thân Trung thật sự; người thật sự thân Trung sẽ không thăm Đài Loan. Nếu Ishiba Shigeru thật sự thân Trung, ông ấy đã không kêu gọi các nhà lãnh đạo khác không tham dự lễ duyệt binh 9/3 ở Bắc Kinh.

Ông Diệp Diệu Nguyên cho rằng tất cả những điều này đều là dấu hiệu của việc chọn phe. Hiện nay Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan đều đứng về phía Mỹ. Nếu hiệu ứng domino có thể lôi kéo thêm các nước Đông Nam Á, “thì lực lượng ngăn chặn ĐCSTQ có thể được thiết lập.”