Hạ viện Pháp thông qua dự luật cho phép trợ tử

Hạ viện Pháp vừa phê chuẩn một dự luật gây nhiều tranh cãi nhằm hợp pháp hóa quyền được trợ tử đối với người trưởng thành mắc bệnh nan y, trong bối cảnh xã hội vẫn còn nhiều chia rẽ, đặc biệt tại một quốc gia có truyền thống Công giáo sâu đậm.

Quốc hội Pháp đã biểu quyết với 305 phiếu thuận và 199 phiếu chống, thông qua dự luật được Tổng thống Emmanuel Macron hậu thuẫn. Dự luật hiện sẽ được trình lên Thượng viện và sau đó trở lại Hạ viện để được đọc lần thứ hai. Những người ủng hộ hy vọng dự luật sẽ trở thành luật vào năm 2027.

Hiện tại, pháp luật Pháp chỉ cho phép cái gọi là trợ tử thụ động (passive euthanasia)– chẳng hạn như ngừng hỗ trợ sự sống – hoặc gây mê sâu trước khi qua đời.

Theo nội dung của dự luật, bệnh nhân có thể tự yêu cầu thuốc gây tử vong, và sẽ tự sử dụng loại thuốc này hoặc nếu không đủ khả năng về mặt thể chất, bác sĩ hoặc y tá sẽ hỗ trợ tiêm thuốc. Đối tượng áp dụng phải trên 18 tuổi, là công dân Pháp hoặc người cư trú hợp pháp tại Pháp, và đang mắc các căn bệnh không thể chữa trị, đang trong giai đoạn cuối gây ra cơn đau dai dẳng, liên tục và không thể xoa dịu bằng điều trị thông thường. Những người mắc bệnh tâm thần nghiêm trọng hoặc các bệnh thoái hóa thần kinh như Alzheimer sẽ không thuộc diện được phép.

Một hội đồng y khoa sẽ tiến hành thẩm định từng trường hợp riêng biệt. Sau một thời gian cân nhắc, nếu được chấp thuận, bệnh nhân có thể nhận thuốc tại tư gia, nhà dưỡng lão, hoặc cơ sở y tế.

Chính phủ Pháp mô tả dự luật là “một phản ứng có đạo đức đối với nhu cầu hỗ trợ người bệnh và những người đang chịu khổ đau”, đồng thời nhấn mạnh rằng đây “không phải là một quyền mới, cũng không phải là một sự tự do mà là một sự cân bằng giữa lòng tôn trọng và quyền tự chủ cá nhân”. Tổng thống Pháp Macron ca ngợi cuộc bỏ phiếu này là “một bước tiến quan trọng” hướng tới một cách tiếp cận nhân đạo hơn trong chăm sóc giai đoạn cuối đời.

Song song đó, một dự luật riêng biệt bảo đảm quyền được chăm sóc giảm nhẹ đã được thông qua mà không gặp sự phản đối nào.

• Chăm sóc giảm nhẹ (Palliative care) là một phương pháp chăm sóc y tế tập trung vào giảm nhẹ đau đớn và các triệu chứng khó chịu do bệnh nan y, bệnh mạn tính, hoặc bệnh giai đoạn cuối gây ra.

Dự luật của Pháp vẫn mang tính hạn chế hơn so với luật tại các quốc gia như Bỉ hoặc Hòa Lan, nơi bác sĩ tiêm thuốc gây tử vong theo yêu cầu của bệnh nhân, đã được hợp pháp hóa từ năm 2002 và thậm chí áp dụng mở rộng cho trẻ vị thành niên. Các đạo luật tương tự cũng đã được ban hành tại Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Luxembourg, Canada, Úc, và Colombia. Trong khi đó, hình thức tự sát có hỗ trợ y khoa, trong đó bệnh nhân tự mình sử dụng thuốc gây tử vong theo đơn, là hợp pháp tại Thụy Sĩ và một số tiểu bang Hoa Kỳ.

Các nhà hoạt động ủng hộ quyền được chết bày tỏ sự hoan nghênh đối với đạo luật này, tuy cho rằng dự luật vẫn có phạm vi áp dụng tương đối khiêm tốn. “Chúng tôi đã chờ đợi điều này suốt nhiều thập niên”, ông Stéphane Gemmani thuộc tổ chức ADMD chia sẻ.

Tuy nhiên, các nhà phê bình cảnh báo rằng các định nghĩa trong dự luật còn quá rộng, có thể dẫn đến việc cho phép hỗ trợ an tử cho những bệnh nhân vẫn có thể sống thêm nhiều năm. Một số người bày tỏ lo ngại đạo luật có thể làm suy giảm chuẩn mực y đức, làm xói mòn các tiêu chuẩn chăm sóc, và có thể khiến những người dễ bị tổn thương phải chịu tác động bởi một thứ áp lực vô hình, khiến họ cảm thấy như việc chọn cái chết là điều tất yếu.

“Nó giống như một khẩu súng lục đã lên đạn đặt trên bàn cạnh giường ngủ của tôi vậy”, một phụ nữ 44 tuổi mắc bệnh Parkinson phát biểu tại một cuộc biểu tình trước trụ sở Quốc hội, theo tường thuật của BBC.

Trong tháng này, lãnh đạo các tôn giáo lớn tại Pháp đã đưa ra một tuyên bố chung, lên án “những hiểm họa” xuất phát từ một “[sự phá vỡ nền tảng đạo lý và bản chất con người trong xã hội]”. Bộ trưởng Nội vụ Bruno Retailleau viết trên mạng xã hội X trong tuần này rằng đây “không phải là một đạo luật thể hiện tình huynh đệ, mà là một đạo luật của sự bỏ rơi”.