Mối quan hệ “đôi bên cùng có lợi” giữa tỷ phú Elon Musk và Trung Quốc

Để đẩy mạnh ngành xe điện nội địa, Trung Quốc cần đến ông Elon Musk, CEO của tập đoàn Tesla, nhưng tỷ phú giàu nhất thế giới cũng muốn mở rộng hoạt động kinh doanh tại quốc gia tỷ dân. Trong bối cảnh Mỹ thắt chặt việc xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc hồi năm 2018, lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình đã kỳ vọng đưa nước này trở thành trung tâm công nghiệp và đổi mới trong tương lai. Và yếu tố then chốt cho kế hoạch này nằm ở ông Musk.

Ông Tập nhận định CEO Tesla là người hiểu biết công nghệ và trung lập về mặt chính trị, đồng thời cho rằng hãng xe điện này có thể đưa Trung Quốc trở thành cường quốc sản xuất ô tô năng lượng mới.

Để hiện thực hóa ý định trên, ông Tập đã chỉnh sửa luật nhằm mở đường cho Tesla xây dựng nhà máy sản xuất xe điện ở Thượng Hải. Giới chức tại quốc gia này đã bán cho Tesla những mảnh đất giá rẻ, các khoản vay lãi suất thấp cũng như ưu đãi thuế, trong khi Tesla sẽ thu hút các nhà cung ứng địa phương, thúc đẩy nền sản xuất xe điện đang dần tụt hậu của Trung Quốc.

Tesla của CEO Elon Musk nhận nhiều đặc ân từ phía Trung Quốc

Theo dữ liệu của Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc, hơn 1/2 số xe của Tesla hiện đang được sản xuất tại nước này. Doanh thu từ Trung Quốc giúp Tesla đạt mục tiêu lợi nhuận năm 2020, chiếm 1/4 doanh thu công ty 9 tháng đầu 2021, còn Elon Musk thì củng cố vị trí người giàu nhất thế giới.

Ở chiều ngược lại, ông đã Elon Musk có những động thái nhằm “lấy lòng” ĐCSTQ như khen ngợi luật kiểm soát dữ liệu, đăng bài xin lỗi thể hiện sự “khiêm nhường” trên mạng xã hội Weibo sau khi bị phía Trung Quốc cáo buộc có thái độ “kiêu ngạo” khi không giải quyết kịp thời sự cố hỏng phanh ảnh hưởng đến một người dùng tại quốc gia này.

Hồi tháng 7 vừa qua, ông Elon Musk và Tesla còn ca ngợi hết lời về ĐCSTQ trên Weibo. Tài khoản được xác minh của ông Elon Musk trên trang mạng Weibo cũng như của các nhà đại diện hàng đầu cho Tesla tại Trung Quốc đều thay hình nền cá nhân bằng những biểu tượng kỷ niệm 100 năm thành lập ĐCSTQ.

Vào ngày kỷ niệm 100 năm thành lập ĐCSTQ (hôm 1/7), tờ Tân Hoa Xã – cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ đã trích dẫn lời của ông Tập Cận Bình trên Twitter rằng: “Trung Quốc đã thực hiện được mục tiêu trăm năm đầu tiên – xây dựng một xã hội tương đối thịnh vượng về mọi mặt. Điều này có nghĩa là chúng tôi đã đưa ra một giải pháp lịch sử cho vấn đề nghèo đói cùng cực tại Trung Quốc, và chúng tôi hiện đang tiến những bước đầy tự tin hướng tới mục tiêu trăm năm lần thứ 2 là xây dựng Trung Quốc thành một nước xã hội chủ nghĩa hiện đại quang vinh trên mọi phương diện”.

Ông Elon Musk đã để lại một bình luận dưới bài đăng này: “Sự thịnh vượng kinh tế mà Trung Quốc đạt được thật sự đáng kinh ngạc, đặc biệt là về cơ sở hạ tầng! Tôi khuyến khích mọi người đến thăm và tận mắt chứng kiến”.

Ông Musk cũng quan tâm đến việc mở nhà máy tại Trung Quốc, qua đó giúp Tesla bán xe với giá rẻ hơn tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, ông không muốn liên doanh với đối tác Trung Quốc như các hãng xe nước ngoài khác.

Tháng 7/2018, Tesla ký hợp đồng xây nhà máy tại Thượng Hải. Giới chức ĐCSTQ cho biết thỏa thuận sẽ tạo nhiều việc làm, đóng góp khoảng 345 triệu USD thuế mỗi năm kể từ cuối 2023. Trong một cuộc họp năm 2019, Thủ tướng Lý Khắc Cường còn đề nghị cấp “thẻ xanh Trung Quốc” cho Elon Musk. Việc Tesla hợp tác với Trung Quốc đã vấp phải sự phản đối từ nhiều nhân viên làm việc tại hãng xe điện này do lo ngại nguy cơ bị đánh cắp tài sản trí tuệ.

Nhiều hãng xe điện Trung Quốc tỏ ra “không vui” trước những ưu đãi mà quan chức nước này dành cho một hãng xe nước ngoài như Tesla. Một số đối thủ của Tesla tại Trung Quốc như 360 và SAIC Motor Corp đã đề nghị cơ quan lập pháp Trung Quốc xử lý những lo ngại về an ninh quốc gia liên quan đến hãng xe điện nước ngoài, trong đó mục tiêu là Tesla.

Bên cạnh đó, các đối thủ của Tesla cũng e ngại trước chính sách khuyến khích sản xuất nhiều xe điện và Tesla là một trong những công ty hưởng lợi từ chính sách này.

Tesla đã sử dụng khoản tiết kiệm nhờ hợp tác với chuỗi cung ứng Trung Quốc để giữ giá xe rẻ, vừa đủ giúp người mua nhận trợ cấp từ chính phủ. Hồi tháng 7, Tesla cho ra mắt mẫu xe thể thao Model Y với giá dưới 300.000 nhân dân tệ (khoảng 47.000 USD) để khách hàng vẫn có thể nhận trợ cấp.

Zachary Kirkhorn, Giám đốc Tài chính của Tesla cho biết nhà máy tại Thượng Hải là trung tâm xuất khẩu chính của Tesla, giúp công ty ra mắt xe Model Y tại châu Âu. Dẫu vậy, về lâu dài, các nhà phân tích trong ngành cho biết Tesla có thể đánh mất vị thế tại Trung Quốc.

Đầu năm 2021, hãng phân tích Morgan Stanley dự báo rằng Tesla sẽ chiếm 15% thị trường xe điện hoàn toàn (all-electric vehicle) của Trung Quốc trong năm nay. Tuy nhiên đến năm 2030, con số trên có thể giảm còn 7% khi mà các hãng xe của Trung Quốc có đủ sức hút.

Theo Hiệp hội Xe du lịch Trung Quốc, Tesla bán được hơn 73.000 xe tại quốc gia tỷ dân từ tháng 7 đến tháng 9. Nhưng trong cuộc khảo sát với khoảng 1.600 người dùng của Bernstein Research, Tesla đứng đầu danh sách hãng xe không nên mua.

Theo WSJ,

Phan Anh

Xem thêm: