Mỹ kêu gọi Trung Quốc chấm dứt hành vi ‘quấy rối thường xuyên’ ở Biển Đông

Ngày 11/7, Hoa Kỳ kêu gọi Trung Quốc ngừng can thiệp vào các quyền tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, và chấm dứt “hành vi quấy rối thường xuyên” các tàu của các quốc gia có yêu sách hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của họ.

Hình ảnh các tàu Trung Quốc neo đậu ở một khu vực thuộc Biển Đông ngày 7/3/2021. (Ảnh: Phillipines Coast Guard/National Task Force)

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Matthew Miller đã đưa ra một tuyên bố vào đêm trước kỷ niệm 7 năm Tòa Trọng tài năm 2016 vô hiệu hóa các yêu sách chủ quyền sâu rộng của Trung Quốc đối với các vùng biển tranh chấp.

Ông kêu gọi Bắc Kinh thực hiện các yêu sách hàng hải của mình theo luật pháp quốc tế như được phản ánh trong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 và chấm dứt sự can thiệp vào các quyền tự do hàng hải và hàng không trong khu vực.

Theo tuyên bố, Hoa Kỳ cũng kêu gọi Trung Quốc ngừng vi phạm quyền chủ quyền của các quốc gia trong việc thăm dò, khai thác, bảo tồn và quản lý tài nguyên thiên nhiên.

Ông Miller nhấn mạnh: “Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với các đồng minh và đối tác để thúc đẩy một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, hòa bình và tôn trọng luật pháp quốc tế.”

Hỗ trợ kêu gọi của Liên minh Châu Âu

Phái đoàn của Liên minh châu Âu và đại sứ quán của 16 nước thành viên EU tại Philippines cũng ra tuyên bố kêu gọi duy trì các quyền tự do trong vùng biển tranh chấp.

EU nhắc lại rằng, các cơ chế giải quyết tranh chấp theo UNCLOS góp phần duy trì trật tự quốc tế dựa trên pháp quyền và rất cần thiết để giải quyết các tranh chấp hàng hải.

“Phán quyết của Tòa án Trọng tài là một cột mốc quan trọng, ràng buộc về mặt pháp lý đối với các bên tham gia các thủ tục tố tụng đó, và là cơ sở hữu ích để giải quyết tranh chấp giữa các bên một cách hòa bình,” theo tuyên bố.

“EU ủng hộ việc kết thúc nhanh chóng các cuộc đàm phán nhằm hướng tới một Bộ quy tắc ứng xử hiệu quả giữa ASEAN và Trung Quốc, hoàn toàn tương thích với UNCLOS và cũng tôn trọng quyền của các bên thứ ba.”

Bắc Kinh tuyên bố phần lớn Biển Đông là lãnh thổ của mình theo cái gọi là đường chín đoạn. Tòa án La Haye ra phán quyết ủng hộ hành động pháp lý do Philippines thực hiện vào năm 2016, mặc dù nó có ít hoặc không có tác động đến các hành động của Trung Quốc.

Việt Nam, Malaysia, Đài Loan và Brunei cũng có xung đột với chính quyền Trung Quốc về các tuyên bố chủ quyền của họ ở Biển Đông.

Tuyên bố của Hoa Kỳ và EU được đưa ra sau các báo cáo về việc các tàu bảo vệ bờ biển của Philippines bị hai tàu Trung Quốc “theo dõi, quấy rối và cản trở” trong khi hỗ trợ một hoạt động hải quân ở bãi cạn Ayungin vào ngày 30/6.

Tranh chấp ở Biển Đông

Ngày 9/7, Quân đội Philippines cũng báo cáo đã phát hiện 48 tàu đánh cá Trung Quốc xung quanh Bãi Đá Iroquois, phía nam Bãi Cỏ Rong – một rạn san hô giàu dầu khí nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines – và 5 tàu hải quân và cảnh sát biển Trung Quốc ở Bãi cạn Sabina.

Các đặc phái viên của Hoa Kỳ, Nhật Bản và Pháp trước đó đã bày tỏ quan ngại sau báo cáo của Philippines, nêu rõ rằng “các hành động đơn phương” của Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp gây ra mối đe dọa đối với hòa bình và ổn định khu vực.

“Hành vi vô trách nhiệm của CHND Trung Hoa [Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa] ở Biển Đông đe dọa đến an ninh và các quyền hợp pháp của đồng minh hiệp ước của chúng ta, Philippines,” đặc phái viên Hoa Kỳ MaryKay Carlson viết trên Twitter.

Philippines và Hoa Kỳ là đồng minh theo Hiệp ước phòng thủ chung năm 1951, trong đó quy định rằng hai quốc gia sẽ bảo vệ lẫn nhau nếu một trong hai bên bị tấn công.

Trong một cuộc họp tại Manila hồi tháng 2, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đã cam kết giúp hiện đại hóa quân đội Philippines và tăng cường khả năng tương tác giữa các lực lượng của họ.