Mỹ thu giữ tàu dầu Venezuela: Đánh trúng trung tâm quyền lực của Maduro

Chính quyền Trump thu giữ một tàu chở đầy dầu thô Venezuela, đẩy chế độ Maduro – vốn phụ thuộc nặng nề vào nguồn thu từ dầu mỏ – vào tình thế sinh tồn nguy cấp.

Theo The Wall Street Journal, nguồn thu từ dầu mỏ có ý nghĩa sống còn đối với ông Maduro, bộ máy thân cận và cả quốc gia. Từ lâu, doanh thu bán dầu thô chiếm hơn 90% nguồn thu xuất khẩu của Venezuela. Việc thêm nhiều tàu dầu bị thu giữ, hoặc thậm chí chỉ phải đối mặt với nguy cơ bị thu giữ, sẽ gây ra một chuỗi khủng hoảng leo thang tại Venezuela, buộc nước này phải xuất khẩu dầu với mức chiết khấu lớn cho số ít khách hàng còn lại (bao gồm Trung Quốc), đồng thời phải sử dụng nhiều hơn nguồn dự trữ ngoại tệ vốn đang cạn kiệt để kiềm chế siêu lạm phát.

Mỹ hôm thứ Tư (10/12) thông báo đã thu giữ tàu chở dầu của Venezuela mang tên “Skipper”. Tổng thống Trump cho biết đây thực tế là tàu chở dầu lớn nhất từng bị thu giữ cho đến nay. Đây cũng là lần đầu tiên Mỹ bắt giữ tàu dầu của Venezuela kể từ khi áp đặt trừng phạt vào năm 2019, đánh dấu bước leo thang mới của Washington trong việc gây sức ép lên ông Maduro.

Con tàu bị thu giữ chở lượng dầu trị giá khoảng 80 triệu USD, tương đương khoảng 5% chi tiêu nhập khẩu hàng hóa hằng tháng của Venezuela. Quan chức Mỹ hôm thứ Tư cho biết sẽ tiến hành thêm các vụ thu giữ tàu nhằm buộc ông Maduro phải từ chức.

Ông Fernando Ferreira, Giám đốc phụ trách địa chính trị tại công ty tư vấn Rapidan Energy Group ở Washington, nói với The Wall Street Journal rằng các động thái của Mỹ nhắm vào ngành dầu mỏ “có thể làm lung lay chế độ Venezuela”. Ông bổ sung rằng ông Trump “đang tích lũy thêm đòn bẩy để buộc Maduro rời ghế”.

Ông Francisco Rodríguez, nhà kinh tế học về Venezuela tại Đại học Denver, nói với The Wall Street Journal rằng nếu Mỹ thu giữ một tàu dầu mỗi tháng, Venezuela sẽ rơi vào suy thoái.

“Nếu nguồn thu từ dầu mỏ giảm mạnh, điều đó sẽ gây ra một cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng khác”, ông nói.

Một quan chức cảng vụ Venezuela cho biết khi căng thẳng với Mỹ leo thang, nhân viên trên khắp cả nước đồng loạt xin nghỉ ốm hoặc bỏ việc.

Những tháng gần đây, Mỹ liên tục tăng cường các biện pháp gây sức ép lên ông Maduro. Mỹ tập trung lực lượng lớn tại vùng Caribe, thường xuyên mở các cuộc tấn công nhắm vào tàu buôn ma túy. Washington đã treo thưởng 50 triệu USD để truy bắt ông Maduro. Tổng thống Trump cũng tuyên bố nhiệm kỳ tổng thống của ông Maduro “chỉ còn đếm từng ngày”.

Ngay cả khi Mỹ không thường xuyên thu giữ tàu dầu, chỉ riêng mối đe dọa này cũng đã làm tê liệt hoạt động vận chuyển tàu dầu ra vào Venezuela. Reuters dẫn nguồn tin cho biết sau khi “Skipper” bị thu giữ, ít nhất 3 lô hàng, tổng cộng khoảng 6 triệu thùng dầu thô Merey – loại dầu chủ lực của Venezuela – đã tạm ngừng lên đường. Nhiều tàu dầu khác chọn neo lại ngoài khơi Venezuela để tránh bị lực lượng Mỹ chặn bắt khi ra đến hải phận quốc tế.

Dầu thô Venezuela đang bị Mỹ trừng phạt khiến hầu hết các nhà giao dịch gần như không thể tiến hành giao dịch liên quan. Hôm thứ Năm (11/12), Bộ Tài chính Mỹ cập nhật danh sách trừng phạt với Venezuela, bổ sung 6 siêu tàu dầu gần đây đã nhận hàng tại nước này.

Dưới sức ép từ Mỹ, Venezuela buộc phải gánh chi phí vận chuyển và giảm giá bán dầu để thu hút người mua trên thị trường chợ đen. Tuy nhiên, phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết Washington sẽ không tiết lộ trước các bước đi tiếp theo đối với Venezuela, nhưng sẽ “tiếp tục thực thi chính sách trừng phạt của Tổng thống, nhằm ngăn chặn dầu mỏ chợ đen tài trợ cho các chế độ bất hảo và chủ nghĩa khủng bố ma túy”.

Danh sách trừng phạt mới

Mỹ đã thông báo áp đặt một vòng trừng phạt mới nhắm vào chế độ Nicolás Maduro. Các đối tượng bị trừng phạt bao gồm 3a người cháu của vợ ông Maduro – bà Cilia Flores, doanh nhân Panama Ramon Carretero Napolitano, 6 tàu chở dầu gần đây nhận hàng tại Venezuela và các công ty sở hữu tàu.

Theo Axios, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent hôm thứ Năm tuyên bố: “Nicolás Maduro và đồng bọn tội phạm của hắn ở Venezuela đang dùng ma túy nhấn chìm nước Mỹ, đầu độc người dân Mỹ. Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump, Bộ Tài chính sẽ buộc chế độ này, cùng vòng thân tín và các công ty của họ, phải chịu trách nhiệm cho các hành vi phạm tội kéo dài”.

Danh sách trừng phạt lần này bao gồm 3 người thân của ông Maduro:
– Franqui Francisco Flores de Freitas
– Efrain Antonio Campo Flores
– Carlos Erik Malpica Flores

Trong đó, 2 người đầu tiên bị lực lượng chống ma túy Mỹ bắt giữ tại Haiti năm 2015 và bị kết án buôn bán cocaine tại New York năm 2016, được gọi là “các cháu buôn ma túy”. Họ từng bị tuyên án 18 năm tù, nhưng được trả tự do vào tháng 10/2022 trong thỏa thuận trao đổi tù nhân giữa chính quyền Biden và Venezuela.

Người thứ 3 từng là lãnh đạo của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Venezuela (PDVSA). Ông này bị trừng phạt lần đầu năm 2017, được tạm gỡ khỏi danh sách năm 2022 do thúc đẩy đàm phán dân chủ, và lần này bị đưa trở lại danh sách trừng phạt.

6 tàu dầu và các công ty liên quan bị trừng phạt gồm:
– White Crane (chủ tàu: Myra Marine Limited, đăng ký tại Quần đảo Marshall)
– Kiara M (chủ tàu: Arctic Voyager Incorporated, đăng ký Quần đảo Marshall, treo cờ Panama)
– H. Constance (chủ tàu: Poweroy Investment Limited, đăng ký Quần đảo Virgin thuộc Anh, treo cờ Panama)
– Lattafa (chủ tàu: Ready Great Limited, đăng ký Quần đảo Marshall, treo cờ Panama)
– Tamia (đơn vị vận hành: Sino Marine Services Limited, đăng ký tại Anh, treo cờ Hồng Kông)
– Monique (chủ tàu kiêm đơn vị quản lý: Full Happy Limited, đăng ký Quần đảo Marshall, treo cờ Quần đảo Cook)

Theo số liệu do chuyên gia Saeed Ghasseminejad thuộc Tổ chức Bảo vệ Dân chủ cung cấp, tháng trước có 18 tàu vận chuyển khoảng 1,8 triệu thùng dầu Venezuela sang Cuba, trong đó 12 tàu đã nằm trong danh sách trừng phạt.

Ông Bessent nhấn mạnh rằng các biện pháp trừng phạt này “đảo ngược những nỗ lực thất bại nhằm đạt thỏa thuận giữa chính quyền Biden và Maduro”.

Một quan chức trong chính quyền Trump nói với Axios: “Maduro, gia đình hắn và thân tín có một lựa chọn: ngừng buôn ma túy, ngừng tham nhũng, ngừng độc tài và rời khỏi đất nước — nếu không sẽ phải trả giá”.

Hiện Maduro, Cilia Flores, con trai Maduro là Nicolás Maduro Guerra, cùng 3 người con khác của Cilia Flores – Walter Gavidia Flores, Yosser Gavidia Flores và Yoswal Gavidia Flores – đều nằm trong danh sách “Cá nhân Đặc biệt Chỉ định và Bị Phong tỏa” (SDN).

Vòng trừng phạt này được đưa ra trong bối cảnh Mỹ đang tiến hành tập trung lực lượng quân sự quy mô lớn tại khu vực nam Caribe. Chính quyền Trump tiếp tục gia tăng áp lực kinh tế và ngoại giao lên chế độ Maduro.