Mỹ – Úc ký kết các thỏa thuận quan trọng về khoáng sản

Ngày 20/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tiếp đón Thủ tướng Úc Anthony Albanese tại Nhà Trắng trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức nhằm thúc đẩy mối quan hệ song phương, đặc biệt trong lĩnh vực khoáng sản quan trọng. Hai nhà lãnh đạo đã ký một thỏa thuận nhằm tăng cường đầu tư giữa hai nước trong bối cảnh Trung Quốc đang vũ khí hóa việc xuất khẩu các khoáng sản chiến lược như đất hiếm.

Ông Trump lần đầu chào đón Thủ tướng Úc bên ngoài Nhà Trắng, và khi được hỏi về thông điệp muốn gửi tới người dân Úc, ông trả lời ngắn gọn: “Tôi yêu mến họ”. Hai nhà lãnh đạo sau đó bước vào trong và có các cuộc thảo luận song phương quan trọng, chủ yếu xoay quanh thương mại, quốc phòng và khoáng sản quan trọng.

Hợp tác khoáng sản để chống lại sự phụ thuộc vào Trung Quốc

Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ và Úc đã ký một thỏa thuận về khoáng sản chiến lược và đất hiếm – một bước đi nhằm thoát khỏi sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc. Dù không tiết lộ chi tiết cụ thể, ông Trump khẳng định “trong khoảng một năm nữa, chúng ta sẽ có rất nhiều khoáng sản quan trọng đến mức không biết phải làm gì với chúng”.

Thủ tướng Albanese đã cung cấp thêm thông tin về thỏa thuận, bao gồm tổng mức đầu tư 8,5 tỷ USD cho các dự án liên quan đến đường ống. Trong vòng sáu tháng tới, Mỹ và Úc sẽ cùng nhau đầu tư 1 tỷ USD vào 3 loại dự án:

1. Dự án đầu tư chung Mỹ-Úc.

2. Dự án đầu tư do Mỹ tài trợ tại Úc để đẩy mạnh chế biến khoáng sản.

3. Dự án hợp tác ba bên giữa Mỹ, Úc và Nhật Bản.

Ông Albanese nhấn mạnh rằng kế hoạch này phù hợp với chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Trump, đồng thời đáp ứng định hướng phát triển dài hạn của Úc trong lĩnh vực khoáng sản.

Quan hệ quốc phòng và thỏa thuận AUKUS

Ngoài hợp tác kinh tế, hai nhà lãnh đạo cũng bàn thảo sâu về quốc phòng, đặc biệt là tiến trình thực hiện thỏa thuận AUKUS giữa Mỹ, Anh và Úc – nhằm giúp Úc sở hữu năng lực tàu ngầm hạt nhân sử dụng vũ khí thông thường. Khi được hỏi liệu AUKUS có giúp ngăn chặn Trung Quốc hay không, ông Trump trả lời ngắn gọn: “Có”.

Ông Trump cho biết Mỹ đang đóng thêm tàu ngầm cho Úc và khẳng định tiến trình này đang được triển khai rất nhanh. Thủ tướng Albanese cũng khẳng định hợp tác AUKUS là trọng yếu đối với an ninh quốc gia của Úc và bày tỏ cảm ơn về sự hỗ trợ mạnh mẽ từ phía chính quyền Trump.

Hợp tác trong bối cảnh Trung Quốc siết kiểm soát đất hiếm

Thỏa thuận giữa Mỹ và Úc được ký kết giữa lúc căng thẳng thương mại Mỹ-Trung tiếp tục leo thang, đặc biệt sau khi Trung Quốc tăng cường kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Ngày 9 tháng 10, Bộ Thương mại Trung Quốc đã công bố các quy định mới buộc phải xin giấy phép xuất khẩu nếu sản phẩm có chứa ≥0,1% đất hiếm Trung Quốc, hoặc sử dụng công nghệ từ tính có nguồn gốc từ Trung Quốc – kể cả khi được sản xuất ở nước ngoài.

Chính quyền Trump coi đây là hành vi vi phạm thỏa thuận thương mại đạt được giữa hai nước hồi tháng 6, làm dấy lên lo ngại toàn cầu rằng Trung Quốc đang sử dụng đất hiếm như một công cụ gây áp lực chính trị và kinh tế.

Ông Kevin Hassett, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Nhà Trắng, cho biết Úc – một trong những quốc gia khai thác khoáng sản hiệu quả nhất thế giới – sẽ là đối tác chủ lực giúp Mỹ và đồng minh chống lại “hành vi tống tiền đất hiếm” từ Trung Quốc.

“Úc sở hữu các nhà máy lọc đất hiếm thông minh và hiệu quả bậc nhất”, ông Hassett phát biểu và khẳng định Úc có trữ lượng đất hiếm lớn thứ tư toàn cầu.

Trước cuộc gặp Trump – Albanese, ông Hassett cũng đã gặp Bộ trưởng Tài chính Úc Jim Chalmers, và khẳng định Úc sẵn sàng trở thành nhà cung cấp khoáng sản đáng tin cậy cho Mỹ và các thị trường toàn cầu.

Tình hình xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc suy giảm

Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc công bố ngày 20/10, xuất khẩu nam châm đất hiếm trong tháng 9 giảm 6,1% so với tháng trước, chấm dứt chuỗi ba tháng tăng trưởng liên tiếp. Lũy kế từ đầu năm đến nay, xuất khẩu nam châm đất hiếm của Trung Quốc đạt 39.817 tấn, giảm 7,5% so với cùng kỳ năm 2024.

Sự suy giảm này xảy ra ngay trước khi Bắc Kinh áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới, khiến nhiều quốc gia lo ngại về khả năng tiếp cận nguồn cung ổn định.

Trong cuộc họp các bộ trưởng tài chính toàn cầu tuần trước tại Washington, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhấn mạnh Mỹ đang hợp tác chặt chẽ với các nước đồng minh như châu Âu, Úc, Canada, Ấn Độ và các nền dân chủ châu Á để tìm giải pháp đối phó với hành vi thương mại mang tính áp đặt của Trung Quốc.

Mối quan hệ Mỹ – Úc đang ở thời kỳ tốt đẹp nhất

Trong cuộc họp báo chung, Tổng thống Trump ca ngợi Thủ tướng Albanese là một nhà lãnh đạo xuất sắc và cho biết “quan hệ giữa Mỹ và Úc chưa bao giờ tốt hơn hiện tại”. Ông cũng tiết lộ hai bên sẽ thảo luận thêm về thương mại, các thiết bị quân sự, tàu ngầm và các chương trình hợp tác trong thời gian tới.

Thủ tướng Albanese cho biết ông đã mời Trump đến thăm Úc và đề xuất tổ chức một trận đấu golf giữa hai nhà lãnh đạo. Trump nói rằng ông đã từng đến Úc trước đây và rất muốn quay lại.

“Người Úc yêu mến Mỹ, và tôi tin người Mỹ cũng yêu quý nước Úc”, ông Albanese nói. “Tôi tin rằng ngày hôm nay sẽ được ghi nhớ như một dấu mốc quan trọng trong mối quan hệ song phương của chúng ta”.

Lý Ngọc t/h