New Hampshire: Đảng Cộng hòa không đồng thuận loại ông Trump khỏi bầu cử sơ bộ

Nỗ lực của ông Bryant “Corky” Messner, thành viên Đảng Cộng hòa, nhằm cấm cựu Tổng thống Donald Trump tham gia cuộc bỏ phiếu sơ bộ năm 2024 ở New Hampshire đang không nhận được sự hưởng ứng từ các nhà lãnh đạo Đảng Cộng hòa hàng đầu của tiểu bang này.

Ông Messner khẳng định Tổng thống Trump bị loại khỏi cuộc đua tổng thống năm 2024 căn cứ theo Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Hoa Kỳ. Điều 3 của tu chính án vốn được ban hành sau Nội chiến, cấm công dân giữ chức vụ nếu họ tham gia vào “cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn” chống lại Hoa Kỳ “hoặc cung cấp trợ giúp hoặc an ủi kẻ thù của Hoa Kỳ”.

Ông Messner, người giành được đề cử Thượng viện Đảng Cộng hòa năm 2020 một phần nhờ sự ủng hộ của Tổng thống Trump, đang xem xét một con đường pháp lý nhằm ngăn cản cựu tổng thống trở thành đề cử viên Đảng Cộng hòa năm 2024. Tuy nhiên, các quan chức Đảng Cộng hòa đang xa lánh nỗ lực ngăn chặn Tổng thống Trump của ông Messner.

Thống đốc Đảng Cộng hòa của New Hampshire, ông Chris Sununu, một người từng chỉ trích cựu Tổng thống Trump, đã làm rõ rằng ông sẽ không liên quan đến vấn đề này.

“Thống đốc lần đầu tiên nghe nói về nỗ lực này vào cuối tuần. Thống đốc không thực hiện bất kỳ nỗ lực hoặc hỗ trợ bất kỳ nỗ lực nào để ngăn cản bất kỳ có tên trong lá phiếu”, người phát ngôn của ông Sununu nói với Fox News trong một tuyên bố.

“Ông ấy chưa nói chuyện và không liên quan gì đến hành động của ông Messner… Miễn là (Trump) tuân theo các quy tắc giống như tất cả các ứng cử viên khác, Thống đốc không cho rằng việc có tên trên lá phiếu sẽ là vấn đề đối với cựu tổng thống.”

Ông Messner đã gặp Bộ trưởng Nội vụ của New Hampshire, ông Dave Scanlan, cũng là thành viên Đảng Cộng hòa và là người chịu trách nhiệm giám sát các cuộc bầu cử ở tiểu bang này.

Trong một bản thông cáo báo chí phát hành ngày 29 tháng 8, Tổng chưởng lý của New Hampshire, ông John M. Formella, cũng là thành viên Đảng Cộng hòa và ông Scanlan nói rằng cả hai văn phòng của họ đều “không đưa ra bất kỳ quan điểm nào về khả năng áp dụng Mục Ba của Tu chính án thứ mười bốn của Hiến pháp Hoa Kỳ cho kỳ bầu cử tổng thống sắp tới.”

Văn phòng của ông Scanlan đã yêu cầu văn phòng của ông Formella tư vấn cho họ “về ý nghĩa” của Điều 3 và “khả năng áp dụng” của điều khoản này cho cuộc bầu cử năm 2024. “Văn phòng Tổng chưởng lý hiện đang xem xét cẩn thận các vấn đề pháp lý liên quan.”

Ông Chris Ager, chủ tịch Đảng Cộng hòa tiểu bang New Hampshire, gọi ông Messner là “người bạn” mà ông tôn trọng những ý kiến và đánh giá. “Nhưng tôi hoàn toàn không đồng ý với ông ấy về vấn đề này”, ông nói, theo Fox News.

“Tôi đã liên lạc với Bộ trưởng Scanlan và tôi tin tưởng rằng tất cả những người hiện tại được liệt kê là ứng cử viên tổng thống — tôi rất tin tưởng rằng tất cả họ, nếu họ nộp đơn — sẽ có tên trong lá phiếu của [tiểu bang] chúng tôi.”

Tranh luận pháp lý về tư cách ứng cử của ông Trump

Một số học giả pháp lý cho rằng Tu chính án thứ 14 có thể được sử dụng để ngăn chặn nỗ lực tái tranh cử của cựu Tổng thống Trump vào năm 2024.

Trong một bài báo gần đây tại Tạp chí Luật Đại học Pennsylvania, một nhóm học giả bảo thủ lập luận rằng Điều 3 của Tu chính án thứ 14 “loại bỏ cựu Tổng thống Donald Trump và có thể là nhiều người khác vì họ tham gia vào nỗ lực lật đổ cuộc bầu cử tổng thống năm 2020”. 

Các học giả nhấn mạnh rằng Điều 3 là “tự thực thi” và hoạt động như một sự truất quyền ngay lập tức khỏi chức vụ mà không yêu cầu bất kỳ hành động bổ sung nào từ Quốc hội.

Họ cho biết, Điều 3 cũng “thay thế” nhiều quy tắc hiến pháp khác trong trường hợp xung đột với chúng, bao gồm điều khoản về thủ tục tố tụng hợp pháp và cả điều khoản về quyền tự do ngôn luận của Tu chính án thứ nhất, đồng thời nói thêm rằng điều này vẫn là một phần “có thể thi hành” của Hiến pháp, không bị giới hạn bởi Nội chiến.

Tuy nhiên, một số người đã chỉ ra rằng việc sử dụng Tu chính án thứ 14 để ngăn chặn nỗ lực tái tranh cử của cựu Tổng thống Trump có thể không thực hiện được.

Trong một bản tin ngày 14 tháng 8, chuyên gia pháp lý ông Alan Dershowitz nói rằng việc “diễn giải công bằng” về lịch sử của Tu chính án thứ 14 sẽ làm rõ rằng luật này “nhằm áp dụng cho những người đã phục vụ Liên minh miền Nam trong Nội chiến”.

“Nó không nhằm mục đích trở thành một điều khoản chung trao quyền cho một đảng loại bỏ ứng cử viên hàng đầu của đảng kia trong bất kỳ cuộc bầu cử nào trong tương lai.”

“Nếu việc loại bỏ tư cách được coi là một quy tắc chung áp dụng cho tất cả các cuộc bầu cử trong tương lai, thì điều cần thiết là phải chỉ định người ra quyết định phù hợp, các thủ tục và tiêu chí để đưa ra một quyết định quan trọng như vậy.”

Tuy nhiên, luật pháp không quy định cơ chế như vậy để xác định liệu một ứng cử viên có bị loại hay không, ông Dershowitz nói. Ông cảnh báo rằng nếu cựu Tổng thống Trump bị bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào có liên quan đến Đảng Dân chủ loại khỏi tư cách tranh cử năm 2024 và vấn đề không được Tòa án Tối cao giải quyết, thì “sẽ xảy ra một cuộc khủng hoảng hiến pháp”.

“Hiến pháp nêu rõ các tiêu chuẩn hạn chế để đủ điều kiện làm tổng thống. Ngoài những tiêu chí trung lập đó, quyết định nên được đưa ra bởi cử tri, cử tri được tự do xem xét việc ứng cử viên tham gia các hoạt động mà họ không đồng ý”, ông Dershowitz nói.

Trong một cuộc phỏng vấn với đài CBS vào năm 2021, Thượng nghị sĩ Dick Durbin (Đảng Dân chủ), người đã bỏ phiếu kết tội Tổng thống Trump trong nỗ lực luận tội sau vụ việc ngày 6 tháng 1, cũng đã đặt ra nghi ngờ về việc sử dụng Tu chính án thứ 14 chống lại cựu tổng thống.

Ông Durbin nói: “Bởi vì Tu chính án thứ 14 không quy định rõ ràng về cách bạn xác định xem ai đó có tham gia vào một cuộc nổi dậy hay không. Nếu họ đã bị kết án tại tòa án về [tội tham gia nổi dậy], thì tôi có thể hiểu cách bạn có thể sử dụng bản án đó làm căn cứ để cấm mọi người tranh cử.”

“Nhưng có một câu hỏi thực sự nghiêm túc, nếu việc kết án đó không được thực hiện, liệu Quốc hội có thể đưa ra kết luận hay Thượng viện có thể kết luận rằng họ phạm tội nổi dậy hay không và liệu điều đó có đủ hay không. Vì vậy, nó chưa được giải quyết.”

Thượng viện đã tuyên trắng án cho Tổng thống Trump khỏi cáo buộc luận tội kích động nổi dậy. Mặc dù đã có những lập luận rằng Quốc hội có thể quyết định cấm ông Trump tham gia tranh cử thông qua đa số trong Hạ viện và Thượng viện, nhưng Hiến pháp Hoa Kỳ nghiêm cấm những động thái như vậy.