Nghị sĩ Mỹ đề xuất “Ngày Lê Trí Anh”, kêu gọi chính quyền Hồng Kông trả tự do cho ông

Nhà dân chủ Hồng Kông Lê Trí Anh (Jimmy Lai), hiện vẫn đang bị giam giữ trong nhà tù của chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), sắp bước sang tuổi 78. Hôm thứ Năm (4/12), 11 nghị sĩ lưỡng đảng tại Quốc hội Hoa Kỳ đã đề xuất một dự thảo nghị quyết lưỡng đảng, trong đó đề xuất lấy ngày sinh của ông Lê Trí Anh — ngày 8/12 — làm “Ngày Lê Trí Anh”, nhằm vinh danh những đóng góp của ông trong việc thúc đẩy tự do báo chí, tự do tôn giáo và dân chủ tại Hồng Kông, đồng thời kêu gọi ĐCSTQ và chính quyền Hồng Kông lập tức trả tự do vô điều kiện cho ông Lê Trí Anh cùng tất cả các tù nhân chính trị Hồng Kông.

Được lưỡng đảng ủng hộ

Theo tuyên bố đăng trên trang web của “Ủy ban đặc biệt Hạ viện về vấn đề ĐCSTQ” (Select Committee on the CCP), bản dự thảo nghị quyết này do Chủ tịch Ủy ban, Dân biểu Đảng Cộng hòa John Moolenaar (bang Michigan) soạn thảo và đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ các nghị sĩ của cả hai đảng.

Đồng bảo trợ dự thảo này gồm có thành viên cao cấp của Ủy ban là Dân biểu Dân chủ Raja Krishnamoorthi (bang Illinois), Dân biểu Cộng hòa Young Kim (bang California), Chủ tịch Ủy ban Hành pháp – Lập pháp về Trung Quốc (CECC) Chris Smith cùng 11 nghị sĩ khác.​

Nghị quyết ca ngợi vai trò lãnh đạo dũng cảm của ông Lê Trí Anh với tư cách là nhà sáng lập tờ Apple Daily trong việc bảo vệ tự do tại Hồng Kông, đồng thời lên án ĐCSTQ và chính quyền Hồng Kông đã phá hủy tự do, quyền tự trị và pháp trị của Hồng Kông, và kêu gọi trả tự do ngay lập tức, vô điều kiện tất cả những người đấu tranh dân chủ Hồng Kông bị bỏ tù chỉ vì thực thi quyền tự do ngôn luận.

Nội dung nghị quyết

Nghị quyết trình bày chi tiết về cuộc đời và số phận của ông Lê Trí Anh: ông sinh ngày 8/12/1947 tại Quảng Châu; năm 12 tuổi vượt biên sang Hồng Kông, bắt đầu làm công nhân trẻ em trong một xưởng may; năm 1981 sáng lập thương hiệu bán lẻ thời trang Giordano; sau sự kiện Thiên An Môn năm 1989, ông bắt đầu ủng hộ phong trào dân chủ Hồng Kông và năm 1995 sáng lập tờ Apple Daily, với mục tiêu tiếp tục bảo vệ tự do ngôn luận sau khi Hồng Kông được trao trả.

Nghị quyết cũng liệt kê các diễn biến sau khi ông bị bắt: “…Ngày 10/8/2020, ông Lê Trí Anh bị chính quyền bắt giữ theo Luật An ninh Quốc gia Hồng Kông với các tội danh ‘gian lận’ và ‘cấu kết với thế lực nước ngoài’; cùng ngày, hơn 200 cảnh sát đột kích trụ sở Apple Daily, bắt giữ 7 lãnh đạo cấp cao và hai con trai của ông.”

“Từ ngày 31/12/2020, ông Lê Trí Anh bị hủy bỏ tại ngoại và bắt đầu giai đoạn bị giam giữ kéo dài nhiều năm; hiện ông có thể phải đối mặt với án tù chung thân; ngày 16/4/2021, ông bị kết án 14 tháng tù vì ‘tụ tập bất hợp pháp’ trong các cuộc biểu tình năm 2019; ngày 13/12/2021, ông bị tuyên thêm 13 tháng tù vì ‘xúi giục’ người dân tham gia lễ thắp nến tưởng niệm sự kiện Thiên An Môn năm 2020; ngày 10/12/2022, ông tiếp tục bị tuyên 69 tháng tù vì tội gian lận…”​

Ông Lê Trí Anh 78 tuổi vẫn đang bị đối xử hà khắc

Ông Jonathan Stivers, Giám đốc phụ trách tại Mỹ của Quỹ Ủy ban Tự do cho Hồng Kông (CFHK), trong một tuyên bố bày tỏ ủng hộ nghị quyết này và chỉ ra rằng: “Tính đến hôm nay, ông Lê Trí Anh đã bị giam liên tục 1.800 ngày, phần lớn thời gian bị biệt giam trong điều kiện vi phạm các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế. Tuần tới, ngày 8/12, ông sẽ phải đón sinh nhật lần thứ 78 sau song sắt, tiếp tục phải chịu đựng căn bệnh tiểu đường, tình trạng sức khỏe suy giảm và việc chăm sóc y tế bị bỏ bê.”

Ông Stivers nói thêm: “CFHK cảm ơn Chủ tịch Moolenaar và các nghị sĩ Quốc hội vì vai trò dẫn dắt trong việc đưa ra nghị quyết này. Nghị quyết gửi tới Bắc Kinh và Hồng Kông một thông điệp mạnh mẽ và rõ ràng: Ông Lê Trí Anh cùng các tù nhân chính trị Hồng Kông khác phải được trả tự do lập tức, vô điều kiện. Chúng tôi trông đợi toàn thể Hạ viện sẽ thông qua nghị quyết trong vài tuần tới.”​

Quan ngại về tình hình Hồng Kông

Nghị quyết nêu rõ mức độ tự trị của Hồng Kông so với Trung Quốc Đại Lục đã bị tàn phá nghiêm trọng; các thể chế chính trị và pháp lý vốn độc lập trước đây nay hoạt động dưới sự kiểm soát chặt chẽ của Bắc Kinh. Kể từ khi phong trào dân chủ bùng nổ năm 2019, chính quyền Hồng Kông đã bỏ tù gần 2.000 tù nhân chính trị.

Nghị quyết lên án việc ĐCSTQ và chính quyền Hồng Kông áp dụng các biện pháp một cách có hệ thống như biệt giam kéo dài, cưỡng bức “giáo dục chính trị”, ngược đãi thân thể và bỏ mặc nhu cầu y tế đối với các tù nhân chính trị, coi đây là sự vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực nhân quyền quốc tế.

Nghị quyết lưỡng đảng này phản ánh sự quan tâm lâu dài của Quốc hội Mỹ đối với tình hình tự do và nhân quyền ở Hồng Kông, đồng thời cho thấy sự đồng thuận hiếm hoi giữa hai đảng về các vấn đề nhân quyền tại Trung Quốc.