Nhật Bản đạt được các thỏa thuận an ninh mới, đặt nhiều trọng tâm vào chống Trung Quốc

Tăng cường phòng thủ không gian, triển khai thêm quân đội Hoa Kỳ tại Nhật Bản và một thỏa thuận “cực kỳ quan trọng” với Anh là những thành tích mà Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đang thu được trong chuyến công du ngoại giao của mình.

Các nhà phân tích cho biết, quốc phòng là lĩnh vực chiếm ưu thế trong chương trình nghị sự của ông Kishida trong tuần này với các cuộc gặp với các đồng minh của Nhóm G7 ở châu Âu và Bắc Mỹ, khi nhà lãnh đạo Nhật Bản tìm cách tập hợp đồng minh trước áp lực ngày càng tăng từ Trung Quốc.

Amy King, phó giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng thuộc Đại học Quốc gia Úc, nói với AFP rằng Nhật Bản muốn bình thường hóa “vai trò là một cường quốc”.

Theo bà, Nhật Bản đang tăng cường “các loại quan hệ đối tác chiến lược và quan hệ quốc phòng – vốn là điều khá bình thường đối với các quốc gia khác, nhưng phần lớn là vượt ra ngoài giới hạn đối với Nhật Bản” vì bản hiến pháp hòa bình sau chiến tranh của nước này.

Các cuộc trò chuyện của Kishida cũng đã đề cập đến nhiều lĩnh vực khác, từ thương mại đến các vấn đề khí hậu, cho thấy ông đang cố gắng mở rộng mối quan hệ của Tokyo với các đồng minh.

Chính phủ Nhật Bản đã công bố một cuộc đại tu quốc phòng lớn vào tháng 12, bao gồm tăng gấp đôi chi tiêu lên 2% GDP vào năm 2027 và chỉ định Trung Quốc là “thách thức chiến lược lớn nhất từ ​​trước đến nay” đối với an ninh của Nhật Bản.

Mitsuru Fukuda, giáo sư tại Đại học Nihon, người nghiên cứu về quản lý khủng hoảng, cho biết những nỗ lực ngoại giao của ông Kishida “phản ánh rằng quốc phòng của Nhật Bản không thể được thực hiện bởi một mình Nhật Bản”.

“Trong quá khứ, Nhật Bản có thể tách rời kinh tế và chính trị,” làm ăn với các nước như Trung Quốc và Nga trong khi được hưởng sự bảo vệ an ninh của liên minh với Hoa Kỳ.

Nhưng xích mích ngày càng sâu sắc giữa các quốc gia dân chủ và độc tài, bao gồm cả cuộc chiến của Nga ở Ukraine, có nghĩa là “chúng ta không thể làm điều đó nữa”, ông nói.

Nhật Bản sẽ tổ chức Hội nghị thượng đỉnh G7 năm nay và ông Kishida sẽ đến thăm tất cả các thành viên của khối ngoại trừ Đức, trong chuyến đi được kết thúc bằng cuộc hội đàm ở Washington vào thứ Sáu với Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden.

Các Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng của Hoa Kỳ và Nhật Bản đã đồng ý gia hạn hiệp ước phòng thủ chung trong không gian, đồng thời tuyên bố triển khai một đơn vị Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ tinh nhuệ hơn trên đất Nhật Bản.

Tại Anh, ông Kishida đã ký một thỏa thuận tạo cơ sở pháp lý để hai bên triển khai quân đội trên lãnh thổ của nhau.

Nhật Bản đã đưa ra một thỏa thuận tương tự với Australia vào năm ngoái và các cuộc thảo luận đang được tiến hành đối với Philippines.

Năm ngoái, Tokyo cũng đồng ý phát triển máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo với Anh và Ý, đồng thời tăng cường chia sẻ thông tin tình báo và hợp tác quốc phòng với Australia.

Bắc Kinh đã cảnh báo Nhật Bản vào năm ngoái về việc “đi chệch hướng” khỏi quan hệ song phương.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng Tokyo đang hành động thận trọng để tránh thách thức trực tiếp nước láng giềng hùng mạnh của mình.

“Mở rộng mạng lưới quân sự chắc chắn là một cách hiệu quả để chống lại hoặc cố gắng ngăn chặn Trung Quốc”, Daisuke Kawai, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế Nhật Bản, cho biết.

Tuy nhiên, vì các thỏa thuận không có liên minh đầy đủ với các cam kết phòng thủ chung, nên chúng vẫn “được Bắc Kinh chấp nhận vào lúc này”, ông Kawai nói.

Yee Kuang Heng, giáo sư về an ninh quốc tế tại Trường Chính sách Công của Đại học Tokyo, cho biết các động thái này “ít nhất sẽ làm phức tạp thêm các tính toán của Trung Quốc về việc nước này có thể đẩy mạnh giới hạn các hoạt động của mình trong khu vực bao xa”. Nhưng chúng “vẫn không làm thay đổi đáng kể cán cân quân sự trong khu vực đối với Trung Quốc,” ông nói.

Hiến pháp thời hậu chiến của Nhật Bản ngăn cản nước này tiến hành chiến tranh và kế hoạch mua tên lửa của chính phủ đã gây tranh cãi về giới hạn của khung pháp lý.

Lê Vy (theo AFP)