Nhiều tranh cãi về việc Trung Quốc điều chỉnh thành công gien thai nhi

Hôm thứ Hai (26/11), Phó giáo sư Hạ Kiến Khuê (He Jiakui) thuộc Khoa Sinh học Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam đã công bố thông tin cho biết, em bé điều chỉnh gien đầu tiên trên thế giới đã chào đời ở Trung Quốc. Thông tin đã dẫn đến làn sóng tranh luận, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến luân lý đạo đức.

Em bé điều chỉnh gien Trung Quốc gây lo ngại đột biến gien

Nguồn tin từ truyền thông Trung Quốc Đại lục, đối tượng thử nghiệm lần này là một cặp sinh đôi. Người phụ trách dự án, ông Hạ Kiến Khuê là giáo sư sinh học tại Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam Trung Quốc cho biết rằng em bé điều chỉnh gien “có khả năng bẩm sinh đề kháng bệnh AIDS”

Tờ Nhân dân Nhật báo của chính quyền Trung Quốc đăng một bài viết có tên “Em bé biến đổi gen có thể miễn dịch với HIV đầu tiên trên thế giới đã chào đời tại Trung Quốc”. Theo bài báo, ông Hạ Kiến Khuê, một nhà khoa học tại Thâm Quyến đã tuyên bố, một cặp song sinh tên Lộ Lộ và Na Na được biến đổi gen sau khi chào đời có thể đề kháng với bệnh AIDS. Đây là trường hợp đầu tiên trên thế giới một em bé biến đổi gen chào đời có khả năng miễn dịch với virus HIV.

Theo thông tin, thử nghiệm này bắt đầu vào tháng 03/2017, thời hạn hoàn thành vào tháng 03/2019. Thử nghiệm dùng công nghệ CRISPR-Cas9, thay đổi gien thông qua virus bệnh AIDS để đạt được hiệu quả chống lại bệnh AIDS.

Trang tin Duowei News đưa tin, trong bào thai sinh đôi tham gia vào thử nghiệm này có một hài nhi chỉnh sửa gien không thành công, vấn đề này cũng gây lo lắng về việc liệu có xảy ra tác dụng phụ vì “hiệu ứng bắn trượt” (off-target).

Theo tờ Kinh tế Thế kỷ 21 (21jingji), việc áp dụng chỉnh sửa trực tiếp di truyền đối với con người có nguy cơ gây hiệu ứng “off-target”, có thể dẫn đến những đột biến gien không thể lường trước. Có nghiên cứu đã chỉ ra rằng hệ thống CRISPR có thể làm cho các tế bào không còn gien ức chế khối u p53, làm tăng khả năng gây ung thư. Ngoài ra, mối quan hệ giữa gen CCR5 và bệnh AIDS trong thí nghiệm biến đổi này vẫn chưa rõ ràng, vẫn chưa rõ liệu có thực sự chống lại được bệnh AIDS hay không.  

Lên án về thí nghiệm người vô nhân đạo

Do thử nghiệm này liên quan đến biến đổi gien người nên đã gây những lo ngại trong vấn đề luân lý đạo đức.

Theo Hãng tin AP (Mỹ), loại thí nghiệm này bị cấm tại Mỹ.

Trang tin ABA News dẫn lời Tiến sĩ Kiran Musunuru, biên tập viên tạp chí Di truyền học và là chuyên gia điều chỉnh gien của Đại học Pennsylvania Mỹ cho biết: “Đây là thí nghiệm không có lương tri trên con người, không thể được chấp nhận nếu nhìn từ góc nhìn luân lý và đạo đức, thử nghiệm này không có lương tâm, vô đạo đức (unconscionable)”.

Trên trang tin “Tài hình hàng đầu” (Yicai), nhà sinh vật học nổi tiếng người Hàn Quốc Yoo YongJoon cho biết: “Không bàn về hiệu quả của các vấn đề công nghệ, ai chịu trách nhiệm cho việc lựa chọn hài nhi?… Rõ ràng, chương trình thử nghiệm này không có sự cân nhắc nào về hậu quả nguy hại đối với tương lai loài người”; “Kỹ thuật chỉnh sửa gien không phải là mới, tất cả các nhà sinh vật học đều có thể hiểu về công nghệ này, nhưng không mấy người muốn làm thử nghiệm này, bởi vì không ai có thể lường trước tác dụng phụ của vấn đề chỉnh sửa gien, đặc biệt khi áp dụng đối với những hài nhi chưa thể tự bày tỏ ước muốn của bản thân”.

Tiến sĩ Eric Topol, giám đốc Viện nghiên cứu Scripps ở California Mỹ cho biết, “Điều này quá non nớt”. “Chúng ta đang thí nghiệm trên người, đây là một vấn đề nghiêm trọng”.

Giáo sư Julian Savulescu, giám đốc Trung tâm Đạo đức Thực hành Uehiro tại Đại học Oxford cũng cùng quan điểm, “Nếu đây là sự thật, thí nghiệm này khủng khiếp giống như dã thú”.

Trước vô số chỉ trích về thí nghiệm gây tranh cãi này, Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam đã bác bỏ “thành tựu” này thuộc về nhà trường. Trong một tuyên bố, Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam cho biết rằng Phó Giáo sư Hạ Kiến Khuê đã từ chức hồi tháng Hai năm nay. Đối với thí nghiệm nghiên cứu này, ông Hạ Kiến Khuê thực hiện bên ngoài trường, nhà trường và khoa sinh học không biết điều này. Tuyên bố cũng khẳng định nghiên cứu này vi phạm nghiêm trọng đạo đức và chuẩn mực học thuật.

Hiện chưa thấy ông Hạ Kiến Khuê có phản hồi gì trước làn sóng công luận về vấn đề này. Tuy nhiên trang tin Yicai có chia sẻ phản hồi của người trợ lý của giáo sư Hạ Kiến Khuê rằng hiện nay giáo sư Hạ không nhận trả lời phỏng vấn truyền thông riêng lẻ, ông sẽ có phản hồi chung trong một vài ngày tới. Đối với nghiên cứu điển hình này vẫn còn nhiều thông tin chưa thể tiết lộ.

Huệ Anh

Xem thêm: