Ông Bessent: Đấu đá nội bộ ĐCSTQ ảnh hưởng đến đàm phán thương mại Mỹ-Trung

Gần đây, Bắc Kinh bất ngờ công bố siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và các công nghệ liên quan. Tổng thống Mỹ Donald Trump lập tức đáp trả bằng việc tuyên bố sẽ áp thuế 100% lên hàng hóa Trung Quốc. Bộ Thương mại Trung Quốc sau đó lên tiếng cho rằng kiểm soát xuất khẩu không phải là cấm xuất khẩu, được nhiều người coi là thái độ mềm mỏng hơn. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bessent khi trả lời phỏng vấn đã chỉ ra rằng sự tranh đấu giữa các cơ quan trong Chính phủ Trung Quốc đang ảnh hưởng tới các cuộc đàm phán Mỹ-Trung. Các chuyên gia nhận định tình hình Trung Quốc hiện rất căng thẳng; Hội nghị Trung ương 4 sắp tới có thể sẽ chứng kiến cuộc “đấu đá kịch liệt” trong nội bộ ĐCSTQ.

Thái độ Bắc Kinh với Mỹ xoay chuyển mạnh, Bộ trưởng Tài chính Mỹ chỉ ra có đấu đá nội bộ Trung Quốc

Ngày 9/10, Trung Quốc đột ngột lấy lý do an ninh quốc gia để tuyên bố mở rộng kiểm soát xuất khẩu với 5 loại đất hiếm và các công nghệ, vật liệu liên quan; từ 1/12 sẽ kiểm tra nghiêm ngặt các doanh nghiệp nước ngoài sử dụng đất hiếm và công nghệ Trung Quốc. Tổng thống Trump ngay sau đó cũng phản ứng mạnh mẽ: từ 1/11 sẽ áp thuế 100% với hàng Trung Quốc và kiểm soát xuất khẩu phần mềm quan trọng, khuấy động mối quan hệ hai nước.

Sau khi Mỹ đề xuất tăng thuế lên 100%, Trung Quốc không trả đũa, truyền thông nhà nước cũng không lên tiếng rầm rộ. Sau hai ngày im lặng, Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 12 đã làm rõ bằng văn bản về quy định mới đối với đất hiếm, khẳng định kiểm soát xuất khẩu không phải là cấm xuất khẩu, đồng thời tuyên bố đã đánh giá kỹ lưỡng ảnh hưởng với chuỗi sản xuất, tin rằng ảnh hưởng sẽ rất nhỏ. Người phát ngôn của bộ này cũng nêu rõ, đối với cuộc chiến thuế, “chúng tôi không muốn đánh, nhưng cũng không sợ đánh”.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bessent cho biết, Chủ tịch Tập Cận Bình có thể không biết về việc công bố thỏa thuận đất hiếm này. Trong nội bộ chính quyền Bắc Kinh đang diễn ra cuộc tranh đấu quyền lực, ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán Mỹ-Trung.

Ông Bessent với Thời báo Tài chính Anh (Financial Times) nói: “Chúng tôi cho rằng có mâu thuẫn nội bộ giữa Bộ Tài chính và Bộ Thương mại của họ. Bộ Thương mại – bao gồm cả  ông Lý Thành Cương – thể hiện sự khiêu khích hơn.”

Ông bổ sung: “Phe cứng rắn gồm Bộ Thương mại và Bộ An ninh Quốc gia, trong đó Bộ An ninh Quốc gia đang đóng vai trò lớn hơn trong các quyết sách kinh tế.”

Theo các quan chức Mỹ, cấp dưới của Phó Thủ tướng Hà Lập Phong, trưởng đoàn đàm phán thương mại Lý Thành Cương, trong mùa hè khi đàm phán với phía Mỹ đã đưa ra lời đe dọa rằng nếu mọi việc không diễn ra đúng ý ông ấy, thì Mỹ sẽ phải đối mặt với “ngọn lửa địa ngục”. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, ông Lý Thành Cương chưa nói rõ về kiểm soát đất hiếm.

Việc Trung Quốc mở rộng hạn chế xuất khẩu đất hiếm đã khiến ông Trump nổi giận, ông cảnh báo sẽ hủy cuộc gặp với ông Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh APEC ở Hàn Quốc vào cuối tháng. Mặc dù vậy, ông Bessent tiết lộ, cuối tuần qua hai bên đã trao đổi rất nhiều và cuộc gặp giữa ông Trump với ông Tập “vẫn sẽ diễn ra như kế hoạch”.

Chuyên gia nghiên cứu an ninh quốc phòng Đài Loan Thẩm Minh Thất cho rằng, cuộc đấu đá nội bộ thường được hiểu là ông Tập muốn tạo ra một số vấn đề để củng cố quyền lực, nhưng lại bị người phe lão thành (nguyên lão) chỉ trích nên phải mềm mỏng. Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Mỹ lại nói ngược lại, cho biết ông Tập không biết gì, còn Bộ Thương mại và Bộ An ninh Quốc gia mới là phe cứng rắn, tồn tại sự sai biệt hoặc hiểu lầm. Ít nhất, điều đó chứng tỏ phía Mỹ cũng biết nội bộ Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đang ở trong tình trạng đấu đá quyền lực. Do đó ông Trump nói, ông Tập Cận Bình đang ở vào thời điểm khó khăn, và nguyên nhân nằm ở đây.

Ngày 12/10, ông Trump đăng trên Truth Social nói rằng ông Tập Cận Bình đang trải qua “thời điểm tồi tệ”. Nhưng ông không nói rõ Tập gặp khó khăn ở khía cạnh nào.

Hội nghị Trung ương 4 khoá 20 của ĐCSTQ dự kiến diễn ra vào ngày 20/10. Trước tình trạng đấu đá quyết liệt ở tầng lớp cao, dẫn đến nhiều Ủy viên trung ương, Ủy viên quân ủy trung ương bị “ngã ngựa”, dư luận nhận định sẽ có điều chỉnh nhân sự cấp cao; thậm chí việc ông Tập có dự hội nghị thượng đỉnh như dự kiến hay không vẫn còn là ẩn số.

Giáo sư Yao-Yuan Yeh, Chủ tịch Bộ môn Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học St. Thomas (Mỹ), nói với báo Epoch Times rằng: Các quan chức Mỹ ám chỉ có người trong nội bộ ĐCSTQ muốn phá hoại từ bên trong. Hai phe thế lực khác nhau này — chính là sự khác biệt giữa phe “diều hâu” và phe “bồ câu”.

Ông cho rằng phe phái như vậy nhất định tồn tại, chỉ là chính quyền ĐCSTQ sẽ không bao giờ thừa nhận có sự chia rẽ.

Nhà kinh tế học người Mỹ Davy Huang nói với Epoch Times rằng lần này Bắc Kinh tuyên bố kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và các khoáng sản trọng yếu, phía Mỹ chỉ ra rằng bên trong Bắc Kinh tồn tại “bất đồng giữa Bộ Tài chính và Bộ Thương mại”, thậm chí còn đề cập rằng Bộ An ninh Quốc gia đã can dự vào việc hoạch định chính sách kinh tế.

Từ góc độ phân tích thông điệp ngoại giao, điều này giống như một câu chuyện được phía Mỹ dựng lên trước đàm phán, nhằm giải thích với thị trường và các đồng minh về logic ra quyết định của Bắc Kinh và tăng cường quyền chủ động trong đàm phán của chính mình.

Chuyên gia: Sẽ có “đấu đá kịch liệt” tại Hội nghị Trung ương 4

Thỏa thuận đình chiến trong cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc nửa đầu năm nay sẽ hết hạn vào ngày 10/11. Hai bên đang chuẩn bị cho vòng đàm phán thương mại tiếp theo.

Trước đó, hai nước đã đạt được thỏa thuận đình chiến tạm thời qua đàm phán — ĐCSTQ nới lỏng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm sang Mỹ, còn chính quyền Trump cũng giảm bớt một phần hạn chế công nghệ đối với ĐCSTQ. Ông Trump nhiều lần tuyên bố rằng “vấn đề đất hiếm đã được giải quyết”.

Chính quyền Trump cho rằng biện pháp trả đũa mới nhất của ĐCSTQ về đất hiếm là một lần nữa phản bội lời hứa.

Theo Financial Times ngày 14/10, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Bessent nói vào thứ Hai rằng “Điều đó phản ánh mức độ yếu kém của nền kinh tế họ, họ muốn kéo mọi người cùng chìm xuống.”

Ông nói thêm: “Họ đang ở trong thời kỳ suy thoái, đang cố gắng thoát khỏi khó khăn thông qua xuất khẩu. Vấn đề là điều này sẽ làm xấu đi vị thế của họ trên trường quốc tế.”

Quan chức Mỹ tiết lộ rằng ông Trump quyết định tăng thuế sau khi Bắc Kinh từ chối đàm phán. “Sau khi có lệnh kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, chúng tôi đã dành tới 36 giờ bày tỏ mong muốn đối thoại, nhưng họ không muốn nói chuyện, nên chúng tôi công khai lập trường, rồi họ lại đột nhiên muốn đàm phán,” một quan chức nói.

Nguồn tin cho biết nếu hai bên không đạt được thỏa thuận, Mỹ đã soạn sẵn các biện pháp đáp trả, đồng thời đang xem xét yêu cầu tất cả các công ty muốn xuất khẩu phần mềm sang Trung Quốc phải xin giấy phép, điều này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến các ngành công nghiệp Trung Quốc.

Có tin rằng quan chức hai nước đã gặp nhau tại Washington vào thứ Hai, và ông Bessent dự kiến sẽ gặp lại ông Hà Lập Phong trước cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình vào ngày 29/10 tại Hàn Quốc.

Theo ông Davy Huang, sau khi Mỹ tuyên bố chuẩn bị áp thuế 100% lên hàng hóa Trung Quốc, thái độ dịu xuống của Bắc Kinh có liên quan đến mong muốn duy trì môi trường đối ngoại tương đối ổn định trước Hội nghị Trung ương 4.

Ông Thẩm Minh Thất cho biết, sau khi Mỹ tuyên bố sẽ tăng thuế quan, ĐCSTQ lập tức tỏ ra mềm mỏng, điều này chứng tỏ nền tảng kinh tế của họ không vững và đang mạo hiểm rất lớn. Ông nhận định rằng ĐCSTQ không hành động một cách lý tính, không dựa trên cân nhắc kinh tế, mà xuất phát từ đấu tranh quyền lực và góc nhìn chính trị.

Theo Thẩm Minh Thất, trước Hội nghị Trung ương 4, nhiều phe phái trong ĐCSTQ đều đang nỗ lực vận động, ông Tập Cận Bình đang đối mặt với nhiều vấn đề tiềm ẩn, cuộc đấu đá quyền lực sẽ chỉ đi đến kết quả cuối cùng sau Hội nghị Trung ương 4, khi đó chính sách mới có thể thay đổi, và Mỹ đã sẵn sàng cho điều đó.

Ông Yao-Yuan Yeh nhận định rằng tình thế ĐCSTQ hiện rất nguy hiểm, tại Hội nghị Trung ương 4 có thể xảy ra “cuộc đấu đá nội bộ kịch liệt” giữa phe “diều hâu” và phe “bồ câu” đối Mỹ. Tuy nhiên, theo thông lệ trước đây, nếu quyền lực của ông Tập Cận Bình vẫn vững chắc, thì các cuộc thảo luận nội bộ chỉ mang tính hình thức.