Ông Trump chỉ trích ĐCSTQ hoàn toàn vi phạm thỏa thuận, đàm phán Mỹ-Trung rơi vào đình trệ

Đàm phán thương mại Mỹ – Trung lại dậy sóng. Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Sáu (ngày 30/5) đã đăng bài viết lên án gay gắt Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) “hoàn toàn vi phạm” thỏa thuận thuế quan với Mỹ, thu hút sự quan tâm của dư luận.

Ông Trump viết trên nền tảng Truth Social: “Hai tuần trước, nền kinh tế Trung Quốc rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng! Mức thuế cực cao mà tôi đặt ra gần như khiến Trung Quốc không thể tiếp cận thị trường Mỹ – hiện là thị trường lớn nhất thế giới. Trên thực tế, chúng tôi đã áp dụng một hình thức trừng phạt kiểu ‘ngắt đột ngột’ (cold turkey) đối với Trung Quốc, điều này là đòn giáng mang tính hủy diệt đối với họ. Nhiều nhà máy đã đóng cửa, thậm chí còn xuất hiện ‘nội loạn’.”

Ông tiếp tục: “Nói một cách nhẹ nhàng thôi. Tôi đã chứng kiến tất cả những điều đó, và tôi không thích tình hình này, với họ là vậy, còn với chúng ta thì càng không. Tôi đã nhanh chóng đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc (ĐCSTQ) để cứu họ, tránh cho họ rơi vào một tình trạng mà tôi cho rằng sẽ rất tệ, điều mà tôi không muốn thấy xảy ra. Nhờ có thỏa thuận đó, mọi thứ đã nhanh chóng ổn định trở lại, Trung Quốc khôi phục hoạt động bình thường. Ai cũng vui mừng! Đó là tin tốt!!! Nhưng tin xấu là, có lẽ không bất ngờ với một số người, Trung Quốc (ĐCSTQ) đã hoàn toàn vi phạm thỏa thuận với chúng ta. Có vẻ làm ‘người tốt’ chẳng có ích gì cả!”

Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent hôm thứ Năm (29/5) trong cuộc phỏng vấn với Fox News cũng xác nhận rằng các cuộc đàm phán thương mại với ĐCSTQ đang bị đình trệ, và để đạt được đột phá, có thể cần đến sự can thiệp trực tiếp của ông Trump và lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình.

Ông chỉ ra: “Xét đến quy mô và mức độ phức tạp của đàm phán, tôi cho rằng cần có sự cân nhắc trực tiếp giữa hai nguyên thủ quốc gia.”

Từ giữa tháng Năm, sau khi quan chức hai nước đạt được một thỏa thuận đình chiến sơ bộ tại Geneva, đồng ý hoãn một phần thuế quan trong vòng 90 ngày, thị trường chứng khoán toàn cầu đã có thời điểm tăng mạnh. Tuy nhiên, tiến triển thực chất vẫn rất hạn chế, và các bất đồng cốt lõi vẫn chưa được giải quyết. Mỹ vẫn bất mãn sâu sắc với ĐCSTQ về mô hình kinh tế do nhà nước dẫn dắt và dựa vào xuất khẩu, những vấn đề then chốt này được để lại cho các vòng đàm phán tương lai.

Ngoài ra vào thứ Tư, Tòa án Thương mại Mỹ đã phán quyết rằng chính quyền Trump đã vượt quá quyền hạn của tổng thống khi áp đặt thuế quan toàn diện đối với hàng hóa từ Trung Quốc và các quốc gia khác dựa trên Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA). Tuy nhiên, chưa đầy 24 giờ sau, Tòa Phúc thẩm Liên bang đã đình chỉ phán quyết này, đồng thời yêu cầu các bên nguyên đơn và Chính phủ Mỹ phải lần lượt đệ trình phản hồi vào ngày 5 và 9/6, duy trì mức thuế hiện tại.

Ông Trump chỉ trích phán quyết sơ thẩm là “chính trị hóa”, và bày tỏ hy vọng Tòa án Tối cao sớm lật ngược quyết định sai lầm “đe dọa đến an ninh quốc gia” này.

Người phát ngôn Nhà Trắng Khush Desai nói với kênh Fox Business rằng bất kể kết quả vụ kiện ra sao, chính quyền Trump sẽ tiếp tục sử dụng mọi biện pháp hợp pháp để giải quyết các vấn đề khẩn cấp quốc gia như buôn bán ma túy và thâm hụt thương mại.

Dù đàm phán với ĐCSTQ đang bế tắc, ông Bessent nhấn mạnh rằng các quốc gia khác vẫn đang tích cực đối thoại với Mỹ, nỗ lực đạt được thỏa thuận trước khi thời hạn 90 ngày kết thúc.

Đại diện Thương mại Mỹ: Phía Mỹ đã hoàn toàn thực hiện nghĩa vụ, còn ĐCSTQ thì vẫn chậm chạp không hành động

Ông Jamieson Greer, Đại diện Thương mại Mỹ, đã trả lời phỏng vấn CNBC vào sáng thứ Sáu, bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về việc ĐCSTQ không tuân thủ thỏa thuận thương mại tạm thời.

Ông Greer cho biết: “Mỹ đã hoàn toàn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình, nhưng phía Trung Quốc (ĐCSTQ) lại trì hoãn không thực hiện các cam kết trong thỏa thuận.”

Ông khẳng định, đây là điều “hoàn toàn không thể chấp nhận được và cần phải được giải quyết”.

Ông tiết lộ rằng một trong những lý do Tổng thống Trump chỉ trích ĐCSTQ vi phạm thỏa thuận sơ bộ là vì Bắc Kinh không chịu phê duyệt việc xuất khẩu các vật liệu đất hiếm quan trọng cho Mỹ.

Thỏa thuận đạt được giữa hai bên tại Geneva không chỉ yêu cầu ĐCSTQ giảm thuế quan, mà còn yêu cầu phê duyệt giấy phép xuất khẩu các loại vật liệu đất hiếm được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp Mỹ.

Sau khi kết thúc đàm phán, các quan chức Mỹ từng kỳ vọng Bắc Kinh sẽ nới lỏng hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Các khoáng sản đất hiếm là thành phần thiết yếu trong hàng loạt sản phẩm, từ iPhone, xe điện, đến chiến đấu cơ F-35 và hệ thống tên lửa đều cần đến đất hiếm.

Ông Greer nói với CNBC rằng ĐCSTQ đang “chậm chạp” trong việc thực hiện thỏa thuận, đặc biệt là trong vấn đề cấp phép xuất khẩu.

Ông nói thêm: “Chúng tôi vẫn chưa thấy lượng xuất khẩu một số khoáng sản quan trọng đạt được mức như kỳ vọng.”

Trong khi đó, vào ngày thứ Sáu, người phát ngôn Đại sứ quán ĐCSTQ tại Washington, ông Lưu Bằng Vũ, đã đưa ra phản hồi công khai, phản đối các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip mới nhất của phía Mỹ.