Ông Trump “đang triệt hạ Nhà nước ngầm” bên trong Hội đồng An ninh Quốc gia

Chính quyền Hoa Kỳ của Tổng thống Donald Trump đã đang tiến hành một cuộc cải tổ sâu rộng đối với Hội đồng An ninh Quốc gia Hoa Kỳ (NSC), với hơn 100 viên chức bị cho nghỉ phép hành chính, cũng như cắt giảm một phần lớn nhân sự của cơ quan cố vấn và điều phối quyền lực này. Đây là động thái mà một nguồn tin từ Nhà Trắng mô tả là nỗ lực nhằm “triệt hạ Nhà nước ngầm”.

Nhiều bản tin hôm thứ Sáu (23/5) xác nhận rằng các nhân sự thuộc hầu hết các vụ chuyên trách trong NSC — kể cả những bộ phận theo dõi các điểm nóng toàn cầu như Ukraine, Iran và khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương — đã bị sa thải mà không cần báo trước. Theo CNN và Reuters, các nhân viên của NSC đã nhận được thư điện tử vào cuối giờ chiều thứ Sáu (23/5), thông báo rằng họ chỉ còn 30 phút để thu dọn bàn làm việc.

Một viên chức trong chính quyền nói với Axios rằng việc tái tổ chức này là một sự thay đổi mang tính chiến lược nhằm giảm thiểu sự can thiệp quan liêu và tập trung quyền ra quyết định về chính sách đối ngoại ở các cấp lãnh đạo cao nhất, với Ngoại trưởng Marco Rubio — người hiện cũng đang kiêm nhiệm chức cố vấn an ninh quốc gia tạm quyền – đóng vai trò trung tâm.

“NSC là [trung tâm quyền lực lớn nhất] của Nhà nước ngầm. Đây là [cuộc chiến] giữa [Ngoại trưởng] Macro [Rubio] và Nhà nước ngầm. Chúng tôi đang triệt hạ Nhà nước ngầm”, viên chức giấu tên nói với Axios. 

Ông Rubio đã từng dẫn đầu các nỗ lực cắt giảm quy mô Bộ Ngoại giao và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID). Ông nhấn mạnh rằng mục tiêu là đưa NSC trở lại “mục đích ban đầu” của nó — tức là một cơ quan điều phối, chứ không phải là một tổ chức định hình chính sách.

“NSC giờ đây sẽ có vị thế [thuận lợi] hơn trong việc phối hợp với các cơ quan khác”, ông Rubio phát biểu với Axios, dù không xác nhận rõ quy mô cụ thể của đợt cắt giảm lần này.

Theo các viên chức xin được ẩn danh, kế hoạch hiện nay là sẽ cắt giảm nhân sự NSC xuống còn khoảng 50 người — giảm từ hơn 300 người dưới thời chính quyền Biden, và thậm chí còn ít hơn cả cơ cấu tinh giản mà ông Trump từng thực hiện trong nhiệm kỳ Trump đầu tiên. Nhiều vụ chuyên trách có thể sẽ bị bãi bỏ hoặc sáp nhập, bao gồm cả các bộ phận giám sát chính sách đối với châu Phi và sự phối hợp với NATO, theo nhiều nguồn tin từ Reuters.

Các viên chức cấp cao trong chính quyền dẫn chứng việc Tổng thống Trump mới đây đã đảo ngược lệnh trừng phạt Syria như một ví dụ điển hình cho mô hình chỉ đạo mới từ trên xuống. “Tổng thống [Trump] đã ra lệnh. Nội các thi hành. Không cần đến vô số tầng lớp ủy ban [xét duyệt]. Đây chính là quy trình ngược [tức là ý kiến đi từ dưới lên (từ các chuyên gia, cố vấn, rồi mới đến người ra quyết định), thì giờ đây là mệnh lệnh từ trên xuống, từ Tổng thống ra lệnh trước, các cấp dưới chỉ việc thi hành] đang được áp dụng”, một viên chức nói với Axios.

Việc sa thải nhân sự tại NSC diễn ra chỉ vài tuần sau khi Tổng thống Trump cách chức cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz và đề cử ông này làm Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc, sau khi xuất hiện các vụ rò rỉ liên quan đến kế hoạch quân sự nhạy cảm. Ông Waltz được cho là đã đánh mất đi ảnh hưởng trong chính quyền sau khi vô tình thêm một ký giả tham gia vào một cuộc trò chuyện riêng trong một phần mềm nhắn tin về các cuộc không kích tại Yemen.

Cuộc tái tổ chức đột ngột này, được thực hiện ngay trước kỳ nghỉ lễ nhân Ngày Tưởng Niệm, đánh dấu một trong những đợt cải tổ thể chế sâu rộng nhất kể từ đầu nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump cho đến nay. Theo các báo cáo tin tức, đợt cải tổ này ảnh hưởng đến cả các viên chức sự nghiệp lẫn những người được ông Trump bổ nhiệm theo diện chính trị.

Nhà Trắng không đưa ra tuyên bố công khai nào về các quyết định nhân sự lần này, nhưng ông Rubio dự kiến sẽ tiếp tục lãnh đạo Hội đồng An ninh Quốc gia trong thời gian vô hạn định, với sự hỗ trợ của hai Phó cố vấn an ninh quốc gia là ông Andy Baker và ông Robert Gabriel theo cơ cấu mới.