Ông Trump “không nói đùa” khi đề cập khả năng làm tổng thống nhiệm kỳ ba

Vào hôm Chủ Nhật (30/3), trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago với đài NBC News, ông Donald Trump tuyên bố rằng ông “không nói đùa” khi đề cập đến khả năng sẽ tìm cách tranh cử nhiệm kỳ tổng thống Hoa Kỳ thứ ba.

“Không, tôi không đùa đâu. Tôi hoàn toàn không đùa”, ông Trump phát biểu.

Trước đây, ông Trump chỉ ám chỉ về việc tranh cử nhiệm kỳ thứ ba, từng hỏi các nhà lập pháp Cộng hòa trong một cuộc họp hồi tháng Một rằng: “Tôi có được phép tái tranh cử nữa không?”

Tuy nhiên, trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại lần này với đài NBC, ông Trump đã trực tiếp đề cập đến đề xuất này: “Rất nhiều người mong tôi làm điều đó”.

Khi được các phóng viên đặt câu hỏi liệu ông có muốn phục vụ thêm một nhiệm kỳ nữa hay không, ông Trump trả lời:“Tôi thích làm việc”. 

Khi được phóng viên đài NBC hỏi rõ hơn liệu ông Trump có được đề xuất kế hoạch cụ thể nào để vượt qua giới hạn nhiệm kỳ của Hiến pháp hay không, ông Trump đáp: “Có – không phải là kế hoạch – nhưng có những phương pháp mà người ta có thể thực hiện, như quý vị đã biết”.

Tuy nhiên, ông cũng bổ sung thêm rằng: “Tuy nhiên, tôi thường bảo với họ rằng còn quá sớm để bàn đến chuyện ấy, quý vị biết đó, chính quyền hiện nay vẫn còn đang ở giai đoạn đầu”, và rằng ông muốn “tập trung vào nhiệm kỳ hiện tại”.

Mặc dù bị giới hạn bởi Tu chính án thứ 22, ông Trump ngụ ý rằng vẫn có thể tồn tại những kẽ hở pháp lý hoặc những chiến lược thay thế, chẳng hạn như: (1) một giả định được phóng viên đưa ra trong đó Phó Tổng Thống J.D. Vance sẽ lên làm Tổng Thống rồi chuyển giao quyền lực trở lại cho ông. (2) Và một số phương thức khác chưa được tiết lộ cũng đã được ông Trump ám chỉ trong cuộc phỏng vấn với đài NBC.

Ông Trump nói: “Đó là một cách [Phó Tổng thống Vance chuyển giao quyền lực cho ông Trump]. Nhưng còn những cách khác nữa”.

Ông Trump đã chiến thắng trong cuộc bầu cử cho chức vị Tổng thống Hoa Kỳ vào năm 2024 trước Phó Tổng Thống Kamala Harris và hiện đang phục vụ nhiệm kỳ thứ hai (không liên tục).

Tổng thống Donald Trump, năm nay 78 tuổi và là tổng thống lớn tuổi nhất trong lịch sử Hoa Kỳ khi tuyên thệ nhậm chức, sẽ tròn 82 tuổi nếu ông đảm nhiệm thêm một nhiệm kỳ bốn năm sau cuộc bầu cử vào tháng 11 năm 2028.

Những động thái gần đây mở đường cho ông Trump tái tranh cử nhiệm kỳ thứ ba

Vào đầu năm 2025, Dân biểu Andy Ogles (Đảng Cộng hòa, Tennessee), một trong những đồng minh thân cận nhất của ông Trump tại Quốc hội, đã đề xuất “một tu chính án Hiến Pháp”, chỉ vài ngày sau lễ nhậm chức của ông Trump vào tháng Một, trong đó cho phép một cá nhân có thể đảm nhiệm ba nhiệm kỳ không liên tục, nhưng không quá hai nhiệm kỳ bốn năm liên tiếp. 

Ông Ogles nói với đài Fox News hồi tháng Một rằng ông Trump “là người duy nhất trong lịch sử hiện đại chứng tỏ được khả năng đảo ngược sự suy tàn của quốc gia và khôi phục lại vinh quang cho nước Mỹ, và ông cần có đủ thời gian để hoàn tất mục tiêu ấy”.

“Vì lẽ đó, tôi đề nghị một tu chính án Hiến pháp nhằm sửa đổi những giới hạn được đặt ra bởi Tu chính án thứ 22 đối với nhiệm kỳ tổng thống. Tu chính án này sẽ cho phép Tổng thống Trump phục vụ ba nhiệm kỳ, qua đó bảo đảm rằng đất nước ta có thể tiếp tục nhận được sự lãnh đạo táo bạo mà chúng ta đang khẩn thiết cần đến”, ông Ogles phát biểu. 

Bản tu chính án đề xuất của ông Ogles có nội dung như sau:

“Không ai được bầu làm Tổng thống quá ba lần.”

• Đây là điểm thay đổi so với Hiến pháp hiện tại (chỉ cho 2 lần). Nếu tu chính án này được thông qua, một người có thể được bầu tối đa ba lần.

“Cũng không được bầu thêm nhiệm kỳ nào nữa nếu đã từng được bầu vào hai nhiệm kỳ liên tiếp.”

• Nói cách khác, nếu một người đã làm Tổng thống hai nhiệm kỳ liên tiếp, thì họ không thể tiếp tục tranh cử thêm, ngay cả khi chưa đến ba lần tổng cộng.

“Và không một ai đã giữ chức Tổng thống, hoặc thi hành quyền Tổng thống, hơn hai năm trong một nhiệm kỳ mà người khác đã được bầu làm Tổng thống.”

• Đây là nói đến Phó Tổng thống lên thay khi Tổng thống qua đời hoặc từ chức. Nếu một người giữ chức Tổng thống quá 2 năm trong nhiệm kỳ của người khác, thì nhiệm kỳ đó được tính như một lần.

“Sẽ không được bầu làm Tổng thống quá hai lần.”

• Nếu một người làm Tổng thống 2 năm 1 ngày trong nhiệm kỳ của người khác, thì họ chỉ còn được bầu thêm tối đa 1 lần nữa.

Tuy nhiên, đề xuất của ông Ogles vẫn chưa nhận được sự hưởng ứng đáng kể tại Quốc hội.

Ông Steve Bannon, cố vấn lâu năm của ông Trump, cùng một số thân hữu khác, đã tuyên bố rằng họ đang khảo cứu những phương án hợp pháp nhằm hợp thức hóa nhiệm kỳ thứ ba của ông Trump.

Vào ngày 19 tháng Ba, ông Steve Bannon, đã nói với đài NewsNation rằng ông Trump có thể “ra tranh cử và đắc cử một lần nữa vào năm 2028”, hé lộ khả năng thực hiện các thủ tục pháp lý.

Ông Bannon cho rằng định nghĩa về nhiệm kỳ trong Hiến Pháp có thể được diễn giải theo cách khác.

“Chúng tôi đang làm việc về vấn đề này”, ông Bannon nói.

Bối cảnh Pháp lý và Hiến pháp

Tu chính án thứ 22 (ban hành năm 1951) quy định rằng bất cứ cá nhân nào cũng chỉ được giữ chức vụ Tổng Thống tối đa hai nhiệm kỳ, dù liên tục hay không.

Để có thể bãi bỏ tu chính án này, ông Trump cần phải có: (1) Hai phần ba số phiếu thuận tại cả Hạ viện lẫn Thượng viện. (2) Sự phê chuẩn của ba phần tư trong số 50 tiểu bang thông qua cơ quan lập pháp của mỗi tiểu bang.

Bối cảnh lịch sử

Tổng Thống George Washington đã thiết lập tiền lệ không chính thức khi từ chối tranh cử nhiệm kỳ thứ ba. Chỉ phục vụ hai nhiệm kỳ là giới hạn do chính ông Washington tự đặt ra. Truyền thống ấy được hầu hết các tổng thống Hoa Kỳ tuân theo trong suốt hơn 140 năm, cho đến khi ông Franklin D. Roosevelt phá vỡ tiền lệ này vào năm 1940.

Tổng Thống thuộc đảng Dân chủ Franklin Delano Roosevelt là tổng thống phục vụ trong thời kỳ Đại Khủng Hoảng và Thế chiến thứ Hai. Ông Roosevelt là tổng thống duy nhất phá vỡ truyền thống khi đảm nhiệm nhiệm kỳ thứ ba, rồi qua đời chỉ vài tháng sau khi bước vào nhiệm kỳ thứ tư vào năm 1945, và sau đó Phó Tổng thống Harry Truman kế nhiệm chức vụ tổng thống.

Sự kiện ông Roosevelt đắc cử nhiệm kỳ thứ ba và thứ tư đã dẫn đến việc Quốc hội Hoa Kỳ thông qua Tu chính án thứ 22 vào năm 1951, ngăn cấm một cá nhân phục vụ quá hai nhiệm kỳ tổng thống. 

Thiên Vân (T/h)