Ông Trump nói bỏ tù 6 nghị sĩ Dân chủ khi bảo lính chống lệnh bất hợp pháp

Sáu nghị sĩ Dân chủ từng phục vụ quân đội/tình báo đăng video kêu gọi binh lính từ chối mệnh lệnh bất hợp pháp, nhưng không nêu rõ mệnh lệnh nào, làm bùng lên tranh cãi về việc chính trị can dự vào kỷ luật quân đội. Ông Trump phản ứng gay gắt, gọi họ là kẻ phản bội, cáo buộc phản loạn. Vụ việc làm nóng thêm cuộc đối đầu đảng phái và đặt ra câu hỏi pháp lý–hiến định về ranh giới giữa quyền từ chối mệnh lệnh rõ ràng bất hợp pháp của quân nhân với nguy cơ kích động bất tuân trong quân đội.

Sáu nghị sĩ đảng Dân chủ — bao gồm bà Elissa Slotkin (Dân chủ, Michigan), ông Mark Kelly (Dân chủ, Arizona), ông Jason Crow (Dân chủ, Colorado), bà Maggie Goodlander (Dân chủ, New Hampshire), ông Chris Deluzio (Dân chủ, Pennsylvania) và bà Chrissy Houlahan (Dân chủ, Pennsylvania) — tất cả đều có tiền sử phục vụ quân đội hoặc tình báo, đã đăng một đoạn video dài khoảng 90 giây, kêu gọi các thành viên quân đội và tình báo Hoa Kỳ rằng: “Luật pháp của chúng ta rất rõ ràng. Quý vị có quyền từ chối những mệnh lệnh bất hợp pháp. Quý vị phải từ chối những mệnh lệnh bất hợp pháp. Không ai phải thi hành những mệnh lệnh vi phạm pháp luật hoặc vi phạm Hiến pháp của chúng ta.”

Trong video, họ nói rằng mối đe dọa với Hiến pháp Hoa Kỳ không chỉ đến từ bên ngoài mà ngay từ trong chính đất nước này.

Ông Trump sau đó phản ứng mạnh mẽ trên mạng xã hội (chủ yếu là trên nền tảng mạng xã hội Truth Social), gọi những nghị sĩ này là traitors (kẻ phản bội), nói rằng hành động của họ là sedition (phản loạn) vì đã khuyến khích binh lính và nhân viên tình báo từ chối tuân lệnh.

Ông Trump cũng yêu cầu họ bị bắt giữ và đưa ra xét xử; trong một bài đăng ông viết: “Đó được gọi là hành vi phản loạn ở mức độ cao nhất. Mỗi người trong số những kẻ phản bội đất nước này phải bị bắt giữ và đưa ra xét xử. Không thể để những lời nói đó tồn tại và được chấp nhận — [Nếu quân đội không tuân lệnh], chúng ta sẽ không còn là một quốc gia nữa!!! [Phải trừng phạt họ để làm gương cho người khác]. Hành vi phản loạn — hình phạt có thể là tử hình! 

Ông Trump cho biết các lãnh đạo quân đội – ví dụ như ông Pete Hegseth (Bộ trưởng Bộ Chiến tranh) – đang xem xét vấn đề này về mặt quân sự và tư pháp quân đội. Ngoài ra, ông Trump cũng cho biết rằng các học giả luật lớn đồng tình rằng những nghị sĩ Dân chủ này đã phạm tội nghiêm trọng khi khuyến nghị binh lính từ chối tuân theo mệnh lệnh của Tổng thống.

Phía Nhà Trắng – qua thư ký báo chí Karoline Leavitt – nói rằng mặc dù lời nói nặng nề, ông Trump khẳng định không khuyến nghị hành quyết các nghị sĩ.

Những vấn đề pháp lý và quân sự đặt ra

Việc kêu gọi quân nhân từ chối mệnh lệnh chỉ hợp pháp nếu mệnh lệnh đó là rõ ràng bất hợp pháp (manifestly unlawful) — nghĩa là bất kỳ quân nhân nào nhận được mệnh lệnh mà một người có hiểu biết thông thường cũng nhận thấy là vi phạm Hiến pháp hoặc luật thì có quyền từ chối.

Tuy nhiên, trong video của các nghị sĩ Dân chủ, không có chỉ đích danh mệnh lệnh nào là bất hợp pháp, hoặc rõ ràng vi phạm luật. Điều này làm dấy lên tranh luận rằng lời kêu gọi có thể khiến quân đội rơi vào trạng thái không chắc chắn về việc nên tuân lệnh hay không.

Những chuyên gia về luật quân sự cho rằng: mặc dù người lính có nghĩa vụ từ chối mệnh lệnh bất hợp pháp, nhưng hệ thống tự nhiên của quân đội và quyền chỉ huy — tuân theo mệnh lệnh hợp pháp — vẫn là trụ cột của kỷ luật quân đội.

Phản ứng chính trị và tạo hiệu ứng xã hội

Nhiều nghị sĩ Dân chủ – như bà Amy Klobuchar – lên tiếng chỉ trích rằng lời lẽ của ông Trump là nguy hiểm, có thể kích động bạo lực hoặc gây hại cho an toàn của các nghị sĩ.

Một số thành viên đảng Cộng hòa nói rằng việc nghị sĩ kêu gọi quân đội không tuân lệnh là vô cùng không thích hợp và ông gọi thông điệp của họ là một điều cực kỳ nguy hiểm khi những lãnh đạo Quốc hội tự xưng kêu gọi như vậy. Ông Johnson cũng nói rằng ông không tin tổng thống đang kêu gọi bạo lực hoặc các vụ xử tử.

Các chuyên gia và cựu quân nhân tỏ ra quan ngại vì sự pha trộn giữa chính trị và quân đội có thể phá vỡ niềm tin công chúng vào lực lượng vũ trang, và khiến quân nhân bị cuốn vào tranh chấp đảng phái.

Thiên Vân, theo Newsmax, AP News, Reuters, The Guardian