Politico: Gói 106 tỷ USD của Biden có thể không được thông qua vì viện trợ cho Ukraine

Ngày 25/10, Politico tiết lộ rằng Nhà trắng đang thua trong việc kêu gọi thông qua viện trợ chiến tranh cho Ukraine và đang phải điều chỉnh thông điệp của mình, để tránh các cản trở cho gói viện trợ tổng hợp 106 tỷ USD.

Căn cứ các nguồn tin riêng của mình, Politico (Châu Âu) cho rằng chính quyền Biden đang âm thầm thúc đẩy các nghị viên Quốc hội, nhưng mà, Nhà Trắng đã chuyển sang thông điệp mới rằng đầu tư vào chiến tranh sẽ tốt cho nền kinh tế trong nước của Mỹ, thay vì thông điệp trước đây rằng viện trợ súng đạn là vì dân chủ và chính nghĩa.

Mà nguyên nhân của sự thay đổi này, theo Politico, là do phần viện trợ dành cho Ukraine đang gặp các tiếng nói phản đối ngày càng mạnh mẽ, đặc biệt từ phía Đảng Cộng hòa, mà điều đó có thể khiến toàn bộ gói 106 tỷ USD bị mắc kẹt, hoặc bị buộc phải thay đổi rất nhiều.

Câu chuyện được xem như bắt đầu từ bài phát biểu từ Phòng Bầu Dục của Tổng thống Mỹ Joe Biden tối Thứ Năm tuần trước (19/10). Hôm đó, Tòa Bạch ốc được bật đèn đỏ-cam, đồng thời phát đoạn video ghi hình trước bài phát biểu của ông Biden.

• Tổng thống Biden yêu cầu viện trợ “khẩn cấp” cho Israel và Ukraine

Một gói viện trợ tổng hợp khổng lồ trị giá 106 tỷ đô la chi cho chiến tranh Ukraine, Israel, Đài Loan, cùng một số khoản chi khác như củng cố đường biên giới phía Nam của Mỹ, đã được Tổng thống Biden đề xuất và vận động sao cho Quốc hội lưỡng viện Mỹ thông qua.

Ông Biden trước đó không làm gói tổng hợp kiểu này. Lần này làm gói tổng hợp, theo nhiều phân tích, chính là vì tiếng nói phản đối Mỹ tiếp tục viện trợ cho Ukraine.

Phản đối viện trợ cho Ukraine ở Quốc hội Mỹ cũng là phản ánh tình hình chung của người dân Mỹ, khi các thăm dò đều cho thấy ủng hộ của dân Mỹ đang giảm mạnh.

Ông Biden vẫn muốn tiếp tục dòng cung ứng cho Ukraine nên đã gộp thành gói tổng hợp, mà trong đó có khoản trị giá 61,4 tỷ đô la dành cho chính quyền Kiev.

Trong gói tổng hợp có khoản chi cho Israel (14,3 tỷ), chống ảnh hưởng của Trung Quốc (7,4 tỷ), và cho an ninh biên giới Mỹ (13,6 tỷ). Trong gói tổng hợp còn có 9,2 tỷ viện trợ nhân đạo phi quân sự (cho Israel, Gaza, và Ukraine). Đó đều là các khoản mà chính quyền Biden kỳ vọng sẽ dễ dàng được Quốc hội thông qua hơn. Nhờ đó, tổng hợp lại, sẽ kéo toàn gói tổng hợp 106 tỷ đô la được Quốc hội thông qua khi bầu phiếu, và hiệu quả cuối cùng, ấy là khoản chi cho Ukraine được thông qua theo.

Lực cản từ Thượng viện

Tuy nhiên, như một báo cáo khác cũng của Politico, ‘mưu đồ’ này của Nhà Trắng “gặp rắc rối to” và đang trên con đường thất bại, dẫn đến nguy cơ khiến toàn gói 106 tỷ sẽ bị kẹt.

Hiện nay, Hạ viện vừa mới có Chủ tịch mới, ông Mike Johnson, sau tận 3 tuần bị bỏ trống, và sau cú hạ bệ ngoạn mục ông Kevin McCarthy.

Còn về Thượng viện, Thượng nghị sĩ Mike Rounds từ Nam Dakota nói: “Gói [viện trợ tổng hợp] của Nhà Trắng gửi cho [Quốc hội] thực sự đã chết.” 

Theo Politico chỉ ra, tuy Đảng Dân chủ chiếm đa số Thượng viện, nhưng muốn thông qua gói này ở Thượng viện, thì phải cần tối thiểu 9 phiếu tán đồng từ Đảng Cộng hòa.

Ngay cả Lãnh đạo Thiểu số Thượng viện Mitch McConnell, người của Đảng Cộng hòa nhưng đôi khi ủng hộ chính sách của Đảng Dân chủ, cũng cho rằng nhiều thành viên Đảng Cộng hòa muốn phần chi cho an ninh biên giới Mỹ phải lớn hơn nữa, và mong muốn có “một số thay đổi” khác trong gói.

“Lẽ ra họ nên phân chúng ra [thành các gói nhỏ],” Thượng nghị sĩ Marco Rubio nói. “Phần dành cho Israel là được ủng hộ rất mạnh, và chúng ta có thể thông qua nhanh chóng. Tôi là nghĩ rằng về mặc chiến thuật, thì [chia ra] là cách làm tốt hơn.”

“Tôi muốn toàn bộ gói tổng hợp được thông qua,” Thượng nghị sỹ Lindsey Graham nói. “Đó là vấn đề an ninh của cả 4 quốc gia, và chúng nên được đối xử như một gói.”

Tính đến nay, Mỹ đã viện trợ cho Ukraine với con số kỷ lục 114 tỷ đô la, gồm cả viện trợ quân sự và phi quân sự. Những bất mãn về việc ủng hộ quá nhiều cho Ukraine trong khi các khoản cho an ninh biên giới và phát triển trong nước thì ít, đã khiến Chính phủ Mỹ suýt bị “đóng cửa” và buộc phải thông qua một giải pháp quỹ ngắn hạn 45 ngày, thay vì có được quỹ hoạt động cho cả năm tài khóa như mọi khi. Và cũng vì lý do này mà Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy bị phế truất trong một tình huống có một không hai của lịch sử Mỹ.

Tòa Bạch Ốc thay đổi thông điệp

Politico cho rằng Nhà Trắng đã thay đổi thông điệp khi thúc đẩy các nghị viên ở Quốc hội.

Ban đầu, như có thể thấy rõ trong bài phát biểu từ Phòng Bầu Dục tối Thứ Năm tuần trước: Thông điệp là viện trợ cho dân chủ và chính nghĩa.

Trong video được ghi hình từ trước này, ông Biden hùng hồn lên án Nga (độc tài) và Hamas (khủng bố):

“Lịch sử dạy chúng ta rằng khi những kẻ khủng bố không phải trả giá cho các hành vi khủng bố của mình, khi những tên độc tài không phải trả giá cho hành vi xâm lược của mình, thì chúng sẽ gây ra nhiều hơn nữa những hỗn loạn, chết chóc, và phá hoại.

Chúng sẽ tiếp tục làm, và những phí tổn và đe dọa nhắm vào Mỹ và toàn thế giới sẽ gia tăng.”

Politico miêu tả rằng trong bài phát biểu này, ông Biden đã cố gắng liên hệ chiến tranh Ukraine với chiến tranh Israel.

Trước đó một ngày, trong chuyến công du tới Israel để tăng tình đoàn kết và thể hiện hậu thuẫn của Mỹ đối với chính quyền Netanyahu, ông Biden đã gộp chung Nga và Hamas làm một thứ gì đó cùng loại “biểu hiện các đe dọa khác nhau”, và cả hai “đều muốn thôn tính hoàn toàn quốc gia láng giềng.”

Những luận điểm hùng hồn này của ông Biden đã nhận được các phản ứng rất khác nhau từ dư luận quốc tế.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan phát biểu hôm Thứ Tư 25/10 tại Quốc hội: “Thủ phạm của vụ thảm sát và tàn phá đang diễn ra ở Gaza là những kẻ cung cấp hậu thuẫn không giới hạn cho Israel… Những giọt nước mắt mà các thế lực phương Tây dành cho Israel, trong khi nhắm mắt làm ngơ trước sự tàn bạo ở Gaza, không có gì khác ngoài biểu hiện rõ ràng sự dối trá.”

• Ông Erdogan giơ lên ở Quốc hội hình ảnh đất đai của Palestine đang biến thành của Israel qua các năm:

Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev nói rằng gói 106 tỷ của ông Biden là biểu hiện Mỹ đang dẫn “thế giới dần dần rơi vào vực sâu không đáy.” Ông chỉ trích lối tư duy biến thái “nằm ngoài thiện ác thông thường” khi ông Biden miêu tả “đầu tư thông minh” cho các khoản chi tiêu giết những người ở nơi xa xôi ngoài nước Mỹ. Và ông so sánh luận điểm của ông Biden với lối tư duy cũ kỹ thời Chiến tranh Lạnh.

Theo phân tích của Politico, Tòa Bạch Ốc bây giờ chuyển sang lập luận rằng gói viện trợ tổng hợp sẽ giúp phát triển kinh tế trong nước của Mỹ. Lập luận cao thượng ‘vì dân chủ và chính nghĩa’ của tuần trước nay đã bị coi là không còn phù hợp nữa.

Politico viết rằng theo các nguồn tin giấu tên (do tính nhạy cảm của thông tin) thì Nhà Trắng đang âm thầm nói với các nghị viên lưỡng đảng, rằng viện trợ cho Ukraine sẽ giúp gia tăng việc làm ở Mỹ, giúp phát triển kinh tế, đặc biệt là trong ngành sản xuất vũ khí.

“Chúng ta đổi cũ thay mới các vũ khí trong kho của chúng ta, thì đó là chúng ta đang hợp tác với ngành công nghiệp quốc phòng của Mỹ, giúp cho ngành nâng cao công suất để có thể thỏa mãn nhu cầu [chiến tranh] của Mỹ cùng các đồng minh, cho hiện tại và cho cả tương lai,” Politico trích dẫn nội dung của một văn bản mà họ có được.

Lưu ý rằng “công nghiệp quốc phòng” trong cách nói của Mỹ nên được hiểu là “công nghiệp vũ khí”. Nước Mỹ từ lâu không có nội chiến hay chiến tranh biên giới. Các khoản gọi là “quốc phòng” (gần 1.000 tỷ ngân sách hàng năm) kỳ thực gồm các phần rất lớn cho các cuộc chiến tranh đang diễn ra trên thế giới, ở bên ngoài nước Mỹ.

“Yêu cầu [viện trợ] bổ sung này sẽ đầu tư trên 50 tỷ đô la cho nền tảng công nghiệp quốc phòng —đảm bảo cho quân đội của chúng ta tiếp tục là lực lượng đứng đầu thế giới sẵn sàng chiến đấu, mạnh mẽ và có được trang bị tốt— gồm có mở rộng các dây chuyền sản xuất, cường hóa nền kinh tế Mỹ, và tạo thêm các việc làm mới cho người Mỹ,” trích dẫn văn bản nói trên mà Politico có được.

Kỳ thực, theo Politico viết, thì Mỹ lâu nay vẫn lấy danh nghĩa ủng hộ chiến tranh trên thế giới để phát triển ngành công nghiệp vũ khí của chính mình. Mỹ làm vậy lâu rồi. Đây không phải là tin tức gì mới. Lần này chỉ là sự “ám chỉ thừa nhận” sự thực mà ai cũng biết đó mà thôi.

Politico dẫn chứng sự kiện tháng 3/2022, khi đó Lãnh đạo Thiểu số Hạ viện McConnell đã lên tiếng cảnh báo rằng nền công nghiệp quốc phòng Mỹ trì trệ như đang mơ màng trong “giấc ngủ trưa” khi chiến tranh Ukraine chống Nga đã bước sang tháng thứ 2. Những ngày trước đó, ông đã hối thúc ông Biden phát Sắc lệnh Sản xuất Quốc phòng để kích thích sản xuất vũ khí.

“Không người Mỹ nào bị chết ở Ukraine. Chúng ta đang tái kiến thiết nền tảng công nghiệp của chúng ta. Người Ukraine đang tiêu diệt quân đội của một trong những kẻ thù đối đầu của chúng ta. Tôi rất khó tìm nổi chỗ nào sai trong việc [cung ứng vũ khí cho Ukraine] này. Tôi nghĩ rằng thật tuyệt vời nếu [quân Kiev] họ có thể tự vệ,” ông McConnell nói hôm 22/10/2023 trong chương trình phỏng vấn với CBS News.

Về lời lẽ này của ông McConnell, thì các trợ lý Tòa Bạch Ốc nói với Politico rằng Nhà Trắng rất hoan nghênh, và những trợ lý cũng cho hay ông McConnell lâu nay vẫn hợp tác suốt thời gian chiến tranh với Nhà Trắng về phương diện này.

Ngoài kênh thông tin liên quan tới ông McConnell ở Thượng viện, một số quan chức của Bộ Quốc phòng đã lưu hành các bản trình chiếu mà họ nhận được, mà trong đó chỉ ra rằng 20 tỷ đô la kỳ thực là được đầu tư cho công nghiệp vũ khí Mỹ thông qua hình thức viện trợ Ukraine.

Trong 20 tỷ đó, có 3,1 tỷ đô la là chuyên dành cho mở rộng khả năng sản xuất của nền tảng này, đặc biệt là công suất sản xuất pháo dự kiến sẽ được mở rộng gấp 6 lần trong quãng thời gian 3 năm.

Đạn dược đang và sẽ được gửi vào chiến trường Ukraine và Israel, các quan chức Ngũ Giác Đài nói với Politico. Gói 106 tỷ đô la gồm các khoản đầu tư công nghiệp vũ khí, trong đó gồm cả các tiểu bang mà Đảng Cộng hòa nắm quyền, chứ không chỉ có các tiểu bang mà Đảng Dân chủ nắm quyền.

Politico liệt kê các tiểu bang đỏ (đảng Cộng Hòa nắm quyền) được hưởng lợi từ gói này: Texas, Arkansas, và Alabama. Ngoài ra còn một số bang chiến địa (chưa rõ đảng nào mạnh hơn) cũng được hưởng lợi: Arizona, Pennsylvania, và Nevada.

Suốt 20 tháng qua, thông điệp ủng hộ chiến tranh Ukraine mà chính quyền Biden phát ra là ủng hộ Kiev vì dân chủ và chính nghĩa, và đổ lỗi cho mưu đồ bá quyền nước lớn của độc tài Vladimir Putin, Politico viết.

Nhưng bây giờ, Politico bình luận tiếp, họ lập luận rằng chiến tranh đã ảnh hưởng tới “cái ví tiền của người Mỹ.” Chính quyền Biden đổ lỗi giá chất đốt tăng cao ở Mỹ là do Nga —bất chấp thực tế, như Politico chỉ ra, là ông Putin không sao bắt kịp đợt tăng giá này của Mỹ— và chính quyền Biden cảnh báo rằng nền kinh tế Mỹ sẽ bị ảnh hưởng nếu Ukraine thua trận.

“Hãy để tôi nó rõ câu chuyện này ra,” ông Biden nói, theo Politico đưa tin. “Chúng ta gửi cho Ukraine những thiết bị nằm trong kho của chúng ta. Và chúng ta dùng tiền mà Quốc hội duyệt chi, chúng ta dùng tiền đó để đổi cũ thay mới cho kho của chúng ta, và chúng ta sẽ có các thiết bị mới trong kho.”

“Các thiết bị dùng để bảo vệ nước Mỹ là được sản xuất ở nước Mỹ. Các tên lửa cho các khẩu đội phòng không Patriot là được sản xuất ở Arizona. Các viên đạn pháo là được sản xuất ở 12 tiểu bang của Mỹ, như ở Pennsylvania, Ohio, và Texas. Và còn nhiều nữa,” ông Biden nói. “Mọi người biết đấy, tương tự như thời Đại Thế chiến II, những người công nhân Mỹ yêu nước đang sản xuất ra những kho vũ khí vì bảo vệ dân chủ, vì nền tự do.”

Tờ Politico bình luận rằng lối chuyển biến lập luận này của Tòa Bạch Ốc phản ánh thực tế rằng người Mỹ ngày càng tỏ ra thận trọng đối với các nỗ lực đổ tiền cho chính quyền Kiev (một chính quyền tham nhũng) và đồng thời dân Mỹ đang đặt ra các dấu hỏi về năng lực làm kinh tế của Tổng thống Joe Biden (một phương diện mà dường như ông không bằng người có tiềm năng là đối thủ của ông trong bầu cử tổng thống sắp tới: Donald Trump).

Một trợ lý của một nghị viên Đảng Cộng hòa nói với Politico: Chính quyền Biden âm thầm “nhận ra rằng thông điệp đặc thù [trước đó] về Ukraine đã trở thành thảm kịch… và họ phải thay đổi. Đã có không ít các nỗ lực để ‘giúp’ chính quyền nhận ra rằng bộ luận điểm của họ là hoàn toàn không thích đáng, rằng họ nói những điều mà Đảng Cộng hòa sẽ không đáp ứng, rằng họ không có các luận điểm mang tính thuyết phục.”

Người trợ lý này cũng nói rằng ông Biden có những luận điểm chệch khỏi cam kết hỗ trợ Ukraine “chừng nào còn khả dĩ” (as long as it takes). Cái thông điệp “chừng nào còn khả dĩ” được nhắc đi nhắc lại nhiều lần đặc biệt là trước khi Kiev phát động cuộc phản công hồi đầu tháng 6. Theo người trợ lý này, thông điệp Ukraine “hãy tự bảo vệ mình” có lẽ sẽ nhận được nhiều ủng hộ từ Đảng Cộng hòa hơn.