RT: Những gì đã biết về vụ máy bay Prigozhin

Thủ lãnh quân đánh thuê Wagner Yevgeny Prigozhin (62 tuổi) được coi đã có mặt trên chiếc phi cơ Embraer gặp nạn cùng với một số người thân cận của mình. Tất cả 10 người (trong đó 3 người là tổ lái) trên chuyến bay từ Moskva đến St Petersburg hôm Thứ Tư 23/8 (giờ địa phương) đã thiệt mạng khi bay tới khu vực ở làng Kuzhenkino, thuộc phía Tây Bắc tình Tver, Nga. Hãng tin RT của Nga làm bản tóm lược những cập nhật liên quan cho đến nay.

Những chi tiết nào được xác nhận chính thức?

Bộ Tình trạng Khẩn cấp Nga xác nhận chiếc phi cơ đã lao xuống đất ở Vùng Tver và cả 3 phi hành đoàn cùng 7 hành khách trên máy bay đều thiệt mạng. Theo Bộ, chiếc máy bay phản lực Embraer 135BJ Legacy 600 đang đi từ Moskva đến St Petersburg vào thời điểm xảy ra vụ việc.

Rosaviatsiya, cơ quan vận tải hàng không liên bang Nga, xác nhận rằng theo ghi chép thì ông Prigozhin có mặt trên máy bay cùng với một số chỉ huy cấp cao của tập đoàn Wagner.

Có camera ghi lại vụ việc?

Một số đoạn video ngắn về vụ tai nạn đã được lan truyền trên mạng xã hội. Các video do kênh Mash và Baza Telegram công bố cho thấy chiếc máy bay lao thẳng xuống đất theo một vòng quay dường như không kiểm soát được, để lại đằng sau một vệt khói đen. Đoạn clip không rõ bộ phận nào của máy bay đã bốc cháy. 

Các đoạn clip khác được cho là quay tại địa điểm xảy ra vụ tai nạn, cho thấy những mảnh vỡ rực lửa nằm rải rác trên một bãi cỏ.

Đã xác nhận cái chết của Prigozhin?

Tính tới tối hôm Thứ Tư (giờ Nga) thì đã tìm được 8 thi thể, nhưng chưa xác định được có ông Prigozhin trong đó hay không, và các thi thể được miêu tả là trong tình trạng hư hại nặng nề. Rosaviatsiya chỉ có xác nhận Prigozhin có mặt trên máy bay theo các ghi chép có được, nhưng không xác nhận ông đã qua đời.

Một số cơ quan truyền thông Nga xác định số đuôi của máy bay là RA-02795, được cho là của Prigozhin.

Theo website theo dõi chuyến bay FlightRadar24, chiếc máy bay thứ hai cũng liên kết với Prigozhin với số đuôi RA-02878 đã rời Moskva ngay sau chiếc đầu tiên, nhưng đã quay trở lại hạ cánh sau khi có tin tức về vụ tai nạn. Không có báo cáo nào trong số này đã được xác nhận chính thức.

Còn ai khác trên máy bay?

Ngoài Prigozhin, Rosaviatsiya cho hay Dmitry Utkin —cựu điều hành lực lượng đặc biệt của Nga và được cho là đồng sáng lập của tập đoàn Wagner— cũng đi trên máy bay xấu số. Còn có Valery Chekalov, người mà Mỹ coi là phó giám đốc Wagner.

Những hành khách còn lại được liệt kê là Sergey Propustin, Yevgeny Makaryan, Alexander Totmin và Nikolay Matuseev, được các hãng tin Nga xác định là thuộc tập đoàn quân sự tư nhân Wagner.

Yevgeny Prigozhin là ai?

Là một doanh nhân thành đạt trong ngành cung cấp dịch vụ ăn uống và là bạn tâm giao của Tổng thống Nga Vladimir Putin, theo RT miêu tả, ông Prigozhin đã thành lập Tập đoàn Wagner, một công ty quân sự tư nhân (PMC), vào năm 2014. Mặc dù Tập đoàn Wagner được thành lập vào năm 2014 và đã tham gia chiến sự ở Ukraine trước đây ở vùng Donbass, Prigozhin từ chối xác nhận vai trò của mình trong công ty cho đến năm ngoái.

Quân Wagner đã hoạt động ở nhiều quốc gia châu Phi và ở Syria, nơi họ được cho là đã đụng độ với lực lượng Mỹ vào năm 2018.

Với quân đội của mình đang chiến đấu trong trận chiến kéo dài nhiều tháng để giành thành phố Artyomovsk (được gọi là Bakhmut ở Ukraine), ông Prigozhin thường xuyên đưa ra các tuyên bố với giới truyền thông và công khai bất đồng với Bộ Quốc phòng Nga hồi đầu năm nay, cáo buộc các quan chức hàng đầu quản lý cuộc xung đột và từ chối cho ông đủ đạn dược.

Nguyên nhân vụ việc?

Chưa có bất kỳ tuyên bố chính thức nào về nguyên nhân vụ việc, mặc dù giới chức Nga đã có tuyên bố họ tiến hành điều tra.

Trong khi đó, phía Mỹ và truyền thông phương Tây bày tỏ các quan điểm tin rằng đó là do vụ “binh biến” nửa vời hồi cuối tháng 6 của ông Prigozhin. Đồng thời cũng có những tin chưa được kiểm chứng rằng quân Wagner có thể đổ về Nga sau khi người lãnh đạo của họ thiệt mạng.

Tập đoàn Wagner được coi là quân đội do ông Prigozhin thành lập với Tổng thống Nga Vladimir Putin đứng sau, và được dùng như một lực lượng quân sự để giải các bài toán mà quân chính quy của Nga không tiện ra mặt giải quyết, trong đó có việc tham gia chiến đấu châu Phi, và có một giai đoạn chiến đấu ở chiến trường Ukraine. Giai đoạn chiến đấu ở Ukraine cho thấy tập đoàn xuất hiện mâu thuẫn với quân chính quy của Nga do Bộ Quốc phòng điều hành.

Vụ “binh biến” nửa với cuối tháng 6 được coi là điểm lên cao và sau đó là kết thúc (tạm thời) mâu thuẫn này. Từ đó ông Prigozhin hầu như không xuất hiện, mãi cho tới hôm Thứ Hai đầu tuần này (21/8), ông xuất hiện trong 1 video được coi là ghi hình ở châu Phi. Trong video đó ông tuyên bố Wagner giúp châu Phi tự do hơn, công bằng hơn và hạnh phúc hơn.

Giám đốc CIA Mỹ William Burns cho rằng có thể đây là kết quả của “trả thù”, theo BBC.

Đoạn video ông Putin trả lời một cách chắc như đinh đóng cột rằng ông có thể tha thứ cho mọi điều, duy chỉ có “phản bội” là điều ông không thể nào tha thứ. Đoạn video này được lưu hành nhiều trên mạng xã hội vào thời điểm hiện nay, mặc dù đoạn phỏng vấn ông Putin này không liên quan tới vụ binh biến cuối tháng 6.

“Tôi không biết sự thực đã xảy ra, nhưng tôi không ngạc nhiên,” Tổng thống Mỹ Joe Biden bình luận về vụ việc, sau khi nói rằng ông ta rất cẩn thận khi đi các phương tiện giao thông nào.

Khi được phóng viên hỏi liệu ông Putin có thể có liên quan đến vụ tai nạn này, Tổng thống Biden đáp: “Không có nhiều thứ xảy ra ở Nga mà Putin không đứng sau. Nhưng tôi không biết đủ để khẳng định được câu trả lời. Tôi đã đang quan tâm việc này trong hơn 1,5 giờ qua.”