Taliban đang tiến sát Kabul, Hoa Kỳ chuẩn bị sơ tán hàng nghìn người

Taliban đã chiếm thêm nhiều thành phố lớn vào thứ Sáu (13/8). Tổ chức này đang tiến tới kiểm soát hoàn toàn Afghanistan khi chỉ còn cách thủ đô Kabul khoảng 30 dặm. Hoa Kỳ đang chuẩn bị không vận hàng nghìn người ra khỏi Kabul.

Đơn vị thủy quân lục chiến đầu tiên của Hoa Kỳ phụ trách việc sơ tán đã hạ cánh xuống sân bay dân sự ở Kabul, thành phố lớn nhất của Afghanistan và là một trong vài thành phố vẫn nằm trong tay chính phủ, sau khi Taliban giành quyền kiểm soát vùng đất thiêng liêng Kandahar, thành phố lớn thứ hai của nước này.

Quy mô và tốc độ tấn công của Taliban đã gây sốc cho người Afghanistan và liên minh do Mỹ lãnh đạo vốn đã rót hàng nghìn tỷ đô la vào nước này từ khi lật đổ chế độ Taliban sau vụ khủng bố ngày 11/9 cách đây gần 20 năm.

Vài ngày trước đợt rút quân cuối cùng của Hoa Kỳ ra khỏi Afghanistan theo lệnh của Tổng thống Joe Biden, các binh sĩ, đơn vị, thậm chí toàn bộ sư đoàn của nước này đã đầu hàng và chuyển giao cho lực lượng Taliban nhiều phương tiện vận chuyển và khí tài quân sự để tiếp sức thêm cho cuộc tiến công chớp nhoáng của lực lượng này.

Pul-e-Alam, thủ phủ của tỉnh Loghar, là thành phố mới nhất thất thủ hôm thứ Sáu (13/8). Sau chiến thắng này, Taliban chỉ còn cách thủ đô Kabul khoảng 50km (30 dặm).

Ông Khairddin Logari, một cư dân của thủ đô, đã thốt lên một câu đầy cảm thán trước sự hỗn loạn với AFP: “Chúng tôi không biết chuyện gì đang xảy ra.”

Hôm thứ Sáu (13/8), Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace nhận định rằng việc rút quân vội vàng mà London thực hiện sau khi Tổng thống Mỹ Biden ra lệnh rút quân đội Hoa kỳ ra khỏi Afghanistan là “một sai lầm”.

Thủ tướng Anh Boris Johnson cam kết “không quay lưng lại với Afghanistan”, nhưng ông thừa nhận rằng các cường quốc bên có rất ít quyền lực để áp đặt một giải pháp cho cuộc xung đột ở nước này.

Hoàn toàn thất thủ

Hôm thứ Sáu (13/8), các quan chức và cư dân ở Kandahar nói với AFP, quân đội chính phủ đã rút hàng loạt về một căn cứ quân sự nằm bên ngoài thành phố phía Nam này.

Phát ngôn viên của Taliban đã ăn mừng chiến thắng trên Twitter: “Kandahar đã hoàn toàn thất thủ. Các chiến binh thánh chiến (Mujahideen) đã đến Quảng trường Những người tử vì đạo.” Quảng trường này là một địa danh ở Kandahar.

Vài giờ sau, Taliban tuyên bố rằng họ cũng đã giành được quyền kiểm soát Lashkar Gah, thủ phủ của tỉnh Helmand lân cận.

Một nguồn tin an ninh đã xác nhận sự thất thủ của thành phố này, tiết lộ với AFP rằng quân đội và các quan chức chính phủ Afghanistan đã sơ tán khỏi Lashkar Gah sau khi đạt được một thỏa thuận ngừng bắn tại địa phương này với các chiến binh.

Hôm thứ Sáu (13/8), tại Herat, Taliban đã bắt giữ ông Ismail Khan, một lãnh chúa lâu năm của tỉnh này. Ông đã cùng với các chiến binh dân quân của mình giúp chỉ huy việc bảo vệ thủ phủ của tỉnh Herat.

Phát ngôn viên của vị lãnh chúa này sau đó xác nhận rằng ông Khan đã được cho phép quay trở về nơi ở của mình sau các cuộc đàm phán với quân nổi dậy.

Các trực thăng đã bay qua lại giữa sân bay Kabul và khu ngoại giao rộng lớn của Hoa Kỳ nằm trong vùng xanh được bảo vệ nghiêm ngặt. Hình ảnh này gợi nhớ cảnh tượng 46 năm trước đây khi các trực thăng sơ tán người Mỹ khỏi Sài Gòn, báo hiệu sự kết thúc của cuộc chiến tranh Việt Nam.

Tổng thống Biden đã ra lệnh cho quân đội Mỹ đến sân bay Kabul để sơ tán khoảng 30.000 nhân viên đại sứ quán cũng như những người Afghanistan và gia đình của họ, những người lo sợ bị trả thù vì đã làm thông dịch viên hoặc trong các vai trò khác hỗ trợ cho Hoa Kỳ.

Phát ngôn viên Lầu Năm Góc John Kirby khẳng định, hầu hết 3.000 binh sĩ sẽ có mặt tại vị trí trước Chủ nhật (15/8) và “sẽ có thể di tản hàng nghìn người mỗi ngày ra khỏi Afghanistan”.

Ông nhấn mạnh với các phóng viên: “Năng lực [sơ tán] sẽ không thành vấn đề.”

Ông Kirby nhận định thủ đô Kabul “hiện không phải là nơi mà mối đe dọa sắp xảy ra” nhưng Taliban dường như đang thực hiện chiến lược cô lập thành phố này để buộc chính phủ Afghanistan phải đầu hàng.

Anh cũng đang sơ tán các công dân của mình và các quốc gia khác bao gồm Đan Mạch, Na Uy và Đức, đồng thời thông báo rằng đại sứ quán của các nước này tại Kabul sẽ tạm thời đóng cửa hoặc giảm hoạt động do lo ngại an ninh.

Kandahar bình lặng

Quân nổi dậy đã chiếm hơn phân nửa thủ phủ các tỉnh của Afghanistan trong tuần qua và bao vây Mazar-i-Sharif, thành phố lớn nhất ở phía Bắc nước này và là pháo đài có truyền thống chống Taliban. Thành phố này hiện là một trong vài thành phố còn sót lại chưa rơi vào tay Taliban.

Tại Kandahar, cư dân Abdul Nafi nói với AFP, thành phố này vẫn bình lặng sau khi các lực lượng chính phủ rút quân vào đầu ngày thứ Sáu (13/8).

Ông kể: “Sáng nay tôi ra ngoài, tôi nhìn thấy lá cờ trắng của Taliban ở hầu hết các quảng trường của thành phố. Tôi nghĩ đó có thể là ngày đầu tiên của lễ Eid.”

Các tài khoản mạng xã hội ủng hộ Taliban đã khoe các chiến lợi phẩm mà quân nổi dậy thu được, thông qua việc đăng ảnh các xe bọc thép, vũ khí hạng nặng, và thậm chí cả máy bay không người lái bị các chiến binh của Taliban chiếm giữ tại các căn cứ quân sự bị bỏ hoang.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres tiếp tục kêu gọi một giải pháp ngoại giao cho tình hình tại Afghanistan, đồng thời ông cũng bày tỏ “lo ngại sâu sắc” trước những báo cáo về sự đối xử tồi tệ đối với phụ nữ trong những khu vực do Taliban chiếm giữ. Taliban đã áp đặt một chế độ Hồi giáo cực kỳ khắc khổ lên Afghanistan trong thời gian họ cầm quyền từ năm 1996 đến năm 2001.

Ông Guterres than thở: “Thật kinh hoàng và đau lòng khi xem các báo cáo nói về những quyền khó giành được của trẻ em gái và phụ nữ Afghanistan đang bị tước đoạt.”

Gia Huy (Theo AFP)

Xem thêm: