Thanh niên Madagascar biểu tình, Tổng thống rời khỏi đất nước – chưa rõ tung tích

Sau khi các cuộc biểu tình của thanh niên nổ ra ở trong nước, các lãnh đạo phe đối lập và quan chức chính phủ của quốc đảo châu Phi Madagascar vào thứ Hai (13/10) cho biết tổng thống đã rời khỏi đất nước và hiện không rõ tung tích.

Theo Reuters, đây là lần thứ hai kể từ khi các cuộc biểu tình của thế hệ Z bùng nổ trên toàn cầu kéo dài nhiều tuần, thanh niên đã lật đổ một chính quyền.

Lãnh đạo phe đối lập quốc hội Siteny Randrianasoloniaiko cho biết sau khi quân đội nổi loạn và tuyên bố gia nhập lực lượng biểu tình, Tổng thống Andry Rajoelina đã rời Madagascar vào Chủ nhật (12/10).

Ông nói với Reuters: “Chúng tôi gọi cho nhân viên phủ tổng thống, và họ xác nhận tổng thống đã rời khỏi quốc gia này.”

Văn phòng tổng thống trước đó từng thông báo ông Rajoelina sẽ phát biểu toàn quốc vào 7 giờ tối thứ Hai. Bộ trưởng an ninh công cộng cho biết hiện chưa xác định được nơi ở của tổng thống.

Nguồn tin: Tổng thống rời Madagascar trên máy bay quân sự của Pháp

Reuters dẫn nguồn tin từ quân đội cho biết, ông Rajoelina đã lên máy bay quân sự Pháp rời Madagascar vào Chủ nhật.

Nguồn tin nói một máy bay Casa của quân đội Pháp đã hạ cánh xuống sân bay Sainte-Marie, Madagascar vào Chủ nhật, năm phút sau có một trực thăng đến và “một người” được đưa lên máy bay Casa. Người lên máy bay quân sự Pháp đó chính là ông Rajoelina.

Tờ Financial Times cũng xác nhận thông tin này. Ông Rajoelina có hai quốc tịch: Pháp và Madagascar.

Đài phát thanh quốc tế Pháp (RFI) đưa tin ông Rajoelina đã đạt được thỏa thuận với Tổng thống Macron.

Đại sứ quán Pháp tại Madagascar khẳng định rằng “không có hoạt động can thiệp quân sự nào của Pháp đang diễn ra hoặc được lên kế hoạch tại Madagascar.” Đại sứ quán nhấn mạnh rằng Paris hoàn toàn tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia châu Phi này, và mọi thông tin trái ngược là sự diễn giải sai lệch.

Thanh niên xuống đường biểu tình, quân đội nổi loạn và nắm quyền

Phong trào biểu tình do giới trẻ Madagascar dẫn dắt, bùng phát từ ngày 25/9, bắt nguồn từ sự bức xúc dồn nén về tình trạng mất điện và thiếu nước.

Điều này giống với các cuộc biểu tình chống tầng lớp tinh hoa đang diễn ra gần đây ở Nepal và Morocco. Thủ tướng Đảng Cộng sản Nepal đã buộc phải từ chức và chạy khỏi đất nước.

Lấy cảm hứng từ phong trào thanh niên ở Nepal gần đây, một nhóm có tên “Thế hệ Z Madagascar” dẫn đầu phong trào biểu tình và nhận được sự ủng hộ từ các công đoàn và tổ chức xã hội dân sự.

Tổng thống từng huy động lực lượng cảnh sát để cố dập tắt phong trào biểu tình của thế hệ Z này. Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, từ ngày 25/9 đến nay, các cuộc biểu tình đã khiến ít nhất 22 người thiệt mạng.

Để đối phó, cảnh sát đã sử dụng hơi cay và đạn cao su để giải tán đám đông, trong bối cảnh có các báo cáo về cướp bóc và tấn công vào các trung tâm thương mại. Chính quyền cũng đã áp dụng lệnh giới nghiêm ban đêm ở thủ đô và chặn các tuyến đường chính.

Lực lượng đặc nhiệm CAPSAT, từng giúp ông Rajoelina nắm quyền trong cuộc đảo chính năm 2009, cuối tuần trước đã tuyên bố gia nhập phe biểu tình. Thành viên lực lượng này nói họ sẽ không nổ súng vào người biểu tình và đã hộ tống hàng nghìn người biểu tình tại quảng trường chính ở thủ đô Antananarivo.

Sau đó, CAPSAT tuyên bố họ sẽ tiếp quản quân đội và bổ nhiệm một tổng tư lệnh quân đội mới, điều này khiến Tổng thống Rajoelina vào Chủ nhật phải lên tiếng cảnh báo, cáo buộc CAPSAT định lật đổ chế độ của quốc đảo châu Phi này. CAPSAT chịu trách nhiệm quản lý phần lớn đạn dược và vũ khí của quân đội.

Vào thứ Hai, các tướng lĩnh quân đội ủng hộ biểu tình đã kiểm soát lực lượng hiến binh. Chủ tịch Thượng viện bị miễn nhiệm và thay bằng chủ tịch tạm quyền.

Trong trường hợp tổng thống vắng mặt, lãnh đạo Thượng viện sẽ nắm quyền tổng thống cho đến khi có bầu cử.

Người biểu tình: “Phải buộc tổng thống từ chức”

Vào thứ Hai, hàng nghìn người tập trung tại quảng trường trung tâm thủ đô, hô vang “phải buộc tổng thống từ chức ngay lập tức”. Theo hiến pháp, tổng thống chỉ bị bãi nhiệm khi tự nguyện từ chức hoặc bị tòa án hiến pháp luận tội.

Theo Reuters, Adrianarivony Fanomegantsoa, nhân viên nhà hàng 22 tuổi, cho biết thu nhập hàng tháng của anh là 300.000 ariary (khoảng 67 USD), gần như không đủ sống.

“16 năm nay, tổng thống và chính phủ ngoài việc thu lợi cho bản thân thì không có thành tích gì cả, người dân vẫn nghèo khổ.” Anh nói, “Thanh niên, tức là thế hệ Z, là những người chịu thiệt hại nặng nhất.”

Madagascar có khoảng 30 triệu dân, trong đó ¾ sống trong cảnh nghèo, độ tuổi trung bình dưới 20 tuổi. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, từ năm 1960 khi tuyên bố độc lập tới năm 2020, GDP bình quân đầu người sụt giảm 45%.

Trí Đạt (t/h)