15/12/1978: Mỹ tuyên bố công nhận CHND Trung Hoa

Vào ngày này năm 1978, trong một trong những tuyên bố quan trọng của Chiến tranh Lạnh, Tổng thống Hoa Kỳ Jimmy Carter thông báo rằng vào ngày 01/01/1979, Mỹ sẽ chính thức công nhận nước Cộng hòa Nhân dân (CHND) Trung Hoa  và cắt đứt quan hệ với Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan).

Sau khi Mao Trạch Đông thực hiện cách mạng thành công vào năm 1949, nước Mỹ đã kiên quyết từ chối công nhận chính phủ của ĐCSTQ. Thay vào đó, họ tiếp tục ủng hộ và viện trợ cho chính phủ Quốc Dân Đảng của Tưởng Giới Thạch trên đảo Đài Loan. Năm 1950, trong Chiến tranh Triều Tiên, Mỹ và CHND Trung Hoa đã đụng độ vũ trang; sang thập niên 1960, người Mỹ vô cùng tức giận khi CHND Trung Hoa ủng hộ và viện trợ cho chính quyền Bắc Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam.

Tuy nhiên, thập niên 1970 đã mở ra trang mới trong quan hệ hai nước. Người Mỹ bấy giờ thấy rằng quan hệ gần gũi hơn với CHND Trung Hoa sẽ mang lại lợi ích kinh tế và chính trị. Về kinh tế, các doanh nhân Mỹ đã rất mong chờ được thâm nhập và khai thác thị trường khổng lồ ở Trung Quốc. Về chính trị, các nhà hoạch định chính sách của Mỹ tin rằng họ có thể chơi “lá bài Trung Quốc” – dùng quan hệ ngoại giao gần gũi hơn với Trung Quốc để gây áp lực lên Liên Xô trong một loạt các vấn đề, gồm cả các thỏa thuận vũ khí.

CHND Trung Hoa cũng mong muốn có quan hệ tốt đẹp hơn với kẻ thù cũ. Họ tìm kiếm tăng trưởng thương mại với Mỹ thông qua bình thường hóa quan hệ, và đặc biệt, người Trung Quốc mong chờ những công nghệ có thể đạt được từ Mỹ. CHND Trung Hoa cũng cần tìm kiếm đồng minh vì họ đang đối đầu quân sự với một đồng minh cũ của mình là Việt Nam, và phía Việt Nam đã có một hiệp ước tương trợ với Liên Xô.

Tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan của Tổng thống Carter (điều kiện làm hoà của CHND Trung Hoa) đã khiến nhiều thành viên Quốc Hội Mỹ tức giận. Đạo luật Quan hệ với Đài Loan (The Taiwan Relations Act) đã nhanh chóng được thông qua để trả đũa cho động thái này. Đạo luật này gần như đã cho Đài Loan địa vị tương tự như bất kỳ quốc gia nào được Mỹ công nhận, nó cũng chứa các quy định về việc tiếp tục bán vũ khí cho chính phủ Quốc Dân Đảng. Tại Đài Loan, Mỹ có một cơ quan đại diện “không chính thức”, tương đương cấp Đại sứ quán, nhưng có tên gọi là Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan (American Institute in Taiwan), cơ quan phục vụ lợi ích của Mỹ tại đây.

Nguồn: United States announces that it will recognize communist China, History.com

Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng/ nghiencuuquocte.org

Xem thêm: