Donald Trump khiến Trung Quốc bất ngờ như thế nào?

Truyền thông Trung Quốc hai ngày qua đã lên tiếng chỉ trích Tổng thống tân cử của Hoa Kỳ Donald Trump, sau khi ông đề cập hoạt động quân sự của Trung Quốc ở biển Đông, chính sách tiền tệ và thuế, đồng thời có tín hiệu cho thấy ông điều chỉnh quan hệ với Đài Loan – một điều mà Bắc Kinh không ngờ tới.

Trong bài bình luận đăng hôm 5/12, Tờ báo nhà nước Thời Báo Hoàn cầu  viết: “chưa rõ là liệu ông Trump lên tiếng chống Trung Quốc là do bực mình vì bị mắng mỏ do điện đàm với lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn, hay đây là một bước đi khôn ngoan trong chính sách cân nhắc kỹ về Trung Quốc. Dẫu sao thì phản ứng của ông ta đầy bất ngờ”.

Tờ báo này nhắc đến một dòng tweet mà ông viết hôm 4/12: “Trung Quốc có hỏi chúng ta việc họ phá giá đồng nội tệ (khiến các công ty của Mỹ khó cạnh tranh), đánh thuế nặng các sản phẩm của chúng ta vào nước họ (Mỹ không đánh thuế họ) hay xây dựng một tổ hợp quân sự đồ sộ ở giữa Biển Đông? Tôi không nghĩ vậy”.

Đặc biệt trước đó 2 ngày, Donald Trump thông báo rằng ông đã nhận điện thoại chúc mừng của bà Thái Anh Văn, Tổng thống Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan), 2 người nhắc lại quan hệ sâu sắc giữa hai bên.

Global Times nói thêm rằng trong chiến dịch tranh cử ông Trump “chưa bao giờ đề cập tới vấn đề Đài Loan, và cũng lờ luôn vấn đề biển Đông. Tuy nhiên, ông ta lại khuấy động rắc rối với Trung Quốc trước khi nhậm chức”.

“Cho dù nguyên do đằng sau các phát biểu thái quá của ông Trump có là gì đi chăng nữa, dường như không thể tránh khỏi chuyện quan hệ Trung – Mỹ sẽ chứng kiến nhiều rắc rối hơn những người tiền nhiệm trong giai đoạn đầu ông ta ở Nhà Trắng”.

Trump sẽ chống Trung Quốc kịch liệt?

“Nói thẳng, Trung Quốc không phải là bạn ta…”, Donald Trump viết về chính sách ngoại giao, thương mại mà Mỹ phải nhận thiệt thòi với Trung Quốc trong cuốn sách của ông xuất bản lần đầu năm 2011. Trong suốt quá trình tranh cử, ông cũng nhắc lại nhiều lần rằng Mỹ cần phải lấy lại công bằng trong những thoả thuận với các nước khác, đặc biệt là Trung Quốc, nước mà ông gọi là thao túng tiền tệ.

Trong khi Bắc Kinh ban đầu coi việc ông Trump nhận điện đàm của Đài Loan, phá vỡ nguyên tắc ngầm trong gần 40 năm qua là biểu hiện của “thiếu kinh nghiệm chính trường”, thì những dòng công kích trên twitter của ông sau đó vài ngày đã khiến họ phải suy nghĩ lại. Có thể nào họ đã đánh giá thấp nhà tỷ phú bước ngang sang làm chính trị này, và phát ngôn của Trump là chỉ dấu cho thấy lập trường chống Trung Quốc của ông sẽ cứng rắn hơn?

Thái bực dọc của Trung Quốc được thể hiện trong ngày 6/12, khi báo chí đổi giọng vừa kêu gọi cảnh giác vừa ngầm đe dọa. Thời báo Hoàn cầu cảnh báo: “Những lời nhắn Twitter của Donald Trump che giấu ý đồ của ông ta là xem Trung Quốc như một miếng thịt cừu… và ông ta muốn cướp tài nguyên của nước khác để làm giàu cho nước Mỹ”.

Cũng vậy, tờ Nhân Dân Nhật Báo dành một bài xã luận khuyến cáo đừng nghĩ là tổng thống tân cử Mỹ “thiếu kinh nghiệm” trong lãnh vực ngoại giao và quân sự. Cơ quan truyền của đảng Cộng Sản Trung Quốc cho rằng ông Trump “có lập trường riêng”, chỉ có điều lập trường đó “không thích hợp với nền tảng quan hệ Mỹ –Trung”.

Vì sao Bắc Kinh nghi ngờ chủ nhân sắp tới tại Nhà Trắng sẽ thay đổi chiến lược đối với Đài Loan trong mối quan hệ tương quan với Hoa Lục? Sau khi nhận lời điện đàm chia vui của Đài Bắc. Một chi tiết nữa là, theo Washington Post, các cố vấn của tổng thống tân cử xác nhận là vụ điện đàm Donald Trump -Thái Anh Văn không phải do bất ngờ mà là có tính toán trước, kể cả quyết định công bố nội dung buổi điện đàm.

Cú điện thoại của tổng thống Đài Loan là “kết quả của nhiều tháng chuẩn bị và thảo luận trong nội bộ ban cố vấn của tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ”.

Chuyên gia Stephen Yates, phó chủ tịch Hội Đồng An Ninh Quốc Gia giai đoạn 2001-2005, khẳng định là tên bà Thái Anh Văn được đưa rất sớm vào danh sách các nguyên thủ quốc tế mà chính quyền mới tại Mỹ tiếp xúc. Donald Trump tiên liệu trước là Bắc Kinh sẽ nổi giận nhưng ông cương quyết đối đầu.

Chung quanh ông Donald Trump còn có nhiều nhân vật thân với Đài Loan và muốn tăng cường hợp tác với Đài Bắc, trong đó có ông Reince Priebus. Chánh văn phòng tương lai của phủ tổng thống Mỹ đã nhiều lần gặp tổng thống Đài Loan, cho nên hai bên biết rõ họ phải làm gì, theo phân tích của chuyên gia an ninh quốc gia Mỹ Stephen Yates.

Cuối cùng, tờ Hoàn Cầu Thời Báo bản tiếng Hoa, cảnh báo ông Trump rằng “Trung Quốc sẽ trả đũa” nếu quyền lợi bị đụng chạm. Theo phân tích của AFP, Bắc Kinh phát giác một cách muộn màng và đành phải chấp nhận sự thay đổi chiến lược đột ngột của Mỹ như chuyện đã rồi.

Trọng Đức (T/H)

Xem thêm: