Tổng thống Biden gặp trở ngại lớn về hòa bình ở Gaza sau cái chết của Yahya Sinwar?

Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden được cho là sẽ tận dụng vụ việc Israel giết chết Thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar để gây sức ép buộc Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chấm dứt chiến tranh ở Gaza, nhưng trong những tháng cuối nhiệm kỳ, tổng thống Hoa Kỳ có thể không có đủ đòn bẩy để khuất phục nhà lãnh đạo Israel theo ý mình, Reuters dẫn ý kiến của một số nhà phân tích chính trị quốc tế.

• Israel nói đã giết chết Thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar

Cái chết của Thủ lĩnh Sinwar – kẻ chủ mưu vụ tấn công Israel vào ngày 7 tháng 10 năm 2023 của Hamas, mở đầu cho chương đẫm máu mới nhất trong cuộc xung đột giữa Israel và Palestine – đã làm dấy lên hy vọng rằng nó có thể thúc đẩy việc nối lại các cuộc đàm phán bị đình trệ từ lâu về một thỏa thuận ngừng bắn và giải cứu con tin ở Gaza mà Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã theo đuổi từ lâu.

Nhưng theo một số chuyên gia phân tích chính trị quốc tế, kết quả như vậy còn lâu mới chắc chắn vì ông Biden phải đối mặt với một loạt các cuộc khủng hoảng đan xen ở Trung Đông.

Những nỗ lực mang lại hòa bình cho Gaza của ông Biden sẽ trở nên phức tạp do cuộc chiến song song của Israel với Hezbollah ở Liban cũng như sự chuẩn bị của Israel nhằm trả đũa Iran, quốc gia hậu thuẫn cả Hezbollah và Hamas.

Ông Jonathan Panikoff, cựu phó giám đốc tình báo quốc gia Hoa Kỳ về Trung Đông và hiện làm việc tại tổ chức tư vấn Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: “Cái chết của Sinwar sẽ mở ra cơ hội mới cho Tổng thống Biden thúc đẩy giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận ngừng bắn được thực hiện và sẽ gia tăng áp lực buộc [Thủ tướng Israel] Netanyahu phải làm như vậy“.

“Liệu có thể đạt được thỏa thuận ngừng bắn hay không sẽ phụ thuộc vào nhà lãnh đạo Hamas mới, và vào thiện chí của ông Netanyahu trong việc tuyên bố chiến thắng và đạt được thỏa thuận“, ông Panikoff nói thêm.

Khi nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden đang dần kết thúc và cuộc bầu cử Hoa Kỳ vào ngày 5 tháng 11 đang đến gần, ông Biden có thể gặp khó khăn trong việc khiến ông Netanyahu thực sự lắng nghe yêu cầu của ông.

Mặc dù chính quyền Biden tuần này đã nói với Israel rằng họ phải cải thiện tình hình nhân đạo ở Gaza hoặc phải đối mặt với các hạn chế tiềm tàng đối với viện trợ quân sự của Hoa Kỳ, nhưng vẫn chưa rõ Hoa Kỳ đã chuẩn bị hành động như thế nào về cảnh báo này.

Một số nhà phân tích cho rằng ông Netanyahu có thể muốn chờ đến khi nhiệm kỳ của ông Biden kết thúc vào tháng 1/2025 và thử vận may với tổng thống Hoa Kỳ tiếp theo, cho dù là đề cử viên Đảng Dân chủ, Phó Tổng thống Kamala Harris hay đề cử viên Đảng Cộng hòa, cựu Tổng thống Donald Trump, người mà ông Netanyahu có quan hệ khá gần gũi.

Ông Jon Alterman, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và hiện làm việc tại Trung tâm Chiến lược & Nghiên cứu Quốc tế tại Washington, đã bày tỏ sự bi quan rằng ông Netanyahu sẽ phản ứng lại sức ép mới từ ông Biden về việc nối lại các cuộc đàm phán Gaza do Ai Cập và Qatar làm trung gian.

“Bibi giống như một tay cờ bạc với bàn tay nóng bỏng, và trong tâm trí ông ta, tất cả những rủi ro lớn mà ông ta đã thực hiện trong sáu tháng qua, mà mọi người cho là điên rồ, đã được đền đáp, và ngoạn mục nhất là trong việc giết chết Yahya Sinwar“, ông Alterman nói, gọi ông Netanyahu bằng biệt danh Bibi.

Chính quyền Biden từ lâu đã đổ lỗi cho Sinwar – nhà tư tưởng chính trị và chiến lược hàng đầu của Hamas – là trở ngại chính đối với lệnh ngừng bắn và trao đổi con tin do nhóm này bắt giữ để đổi lấy tù nhân do Israel bắt giữ.

Ông Netanyahu không mất nhiều thời gian để tuyên bố rằng việc giết Sinwar đã “giải quyết xong” với thủ lĩnh Hamas “độc ác“, đồng thời cũng nhấn mạnh rằng cuộc chiến ở Gaza vẫn chưa kết thúc và Israel sẽ tiếp tục chiến đấu cho đến khi các con tin được trả tự do.

Trong một tuyên bố được đưa ra một thời gian ngắn sau cái chết của Thủ lĩnh Hamas Sinwar, ông Biden ủng hộ quyền của Israel trong việc loại bỏ quyền lãnh đạo Hamas nhưng cũng nói rằng ông sẽ thảo luận với ông Netanyahu về một con đường “để chấm dứt cuộc chiến này một lần và mãi mãi“.

Sự tương phản giữa lời nói của ông Biden và ông Netanyahu phản ánh một số khác biệt giữa họ về việc nhà lãnh đạo Israel tiến hành cuộc chiến ở Gaza và sự tương phản này có thể báo trước những căng thẳng hơn nữa.

Ngoài ra, triển vọng ông Biden khôi phục lại các nỗ lực hòa bình ở Gaza cũng bị làm mờ đi bởi những câu hỏi về việc ai sẽ thay thế Thủ lĩnh Sinwar vốn là người có ảnh hưởng vô song trong Hamas. Không ai trong số những người kế nhiệm tiềm năng của ông Sinwar có cùng vị thế đó.

Ông Brian Katulis, một thành viên cấp cao tại nhóm nghiên cứu Viện Trung Đông ở Washington, nhận định: “Trên thực tế, cách thực hiện lệnh ngừng bắn hoặc đạt được lệnh ngừng bắn với các cấu trúc chỉ huy và kiểm soát của Hamas trong hỗn loạn thực sự là một thách thức”.

Đứng từ góc độ của Israel, một số nhà phân tích cho rằng, bây giờ có thể là thời điểm để tấn công Hamas không có thủ lĩnh mạnh hơn thay vì lùi bước. Điều này làm dấy lên viễn cảnh rằng cuộc chiến Gaza có thể leo thang hơn nữa.

“Với việc Israel vẫn có thể sẽ trả đũa Iran và các tên lửa từ những lực lượng ủy nhiệm [của Tehran] vẫn có thể được thả xuống Tel Aviv, thì sẽ rất khó để Thủ tướng Netanyahu chuyển hướng sang hòa bình”, bà Laura Blumenfeld, một nhà phân tích Trung Đông tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Nâng cao Johns Hopkins ở Washington, cho biết.