Tổng thống lâm thời Venezuela được Mỹ ủng hộ là ai?

Hôm 23/1, trước hàng nghìn người ủng hộ, ông Juan Guaido đã tuyên bố: “Tôi tuyên thệ chính thức đảm đương quyền lực hành pháp quốc gia với vai trò tổng thống lâm thời.” Chỉ ít phút sau đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lên tiếng công nhận ông Juan Guaido là lãnh đạo hợp pháp duy nhất của Venezuela. Vậy ông Juan Guaido là ai?

Ông Juan Guaido bắt đầu xuất hiện nổi bật với tuần suất ngày càng dày đặc trên truyền thông trong nước và quốc tế kể từ ngày 11/1 khi ông tuyên bố trước những người ủng hộ sẽ sẵn sàng trở thành tổng thống lâm thời Venezuela thay ông Nicolas Maduro.

Ông Juan Guiado trước đó là cái tên khá vô danh. Ông bất ngờ được quốc hội do phe đối lập kiểm soát bầu làm chủ tịch hôm 5/1 và được coi là giải pháp thỏa hiệp giữa các đảng phái.

Ông Juan Guiado, 35 tuổi, đã lập gia đình với cô Fabiana Rosales – cũng là một nhà hoạt động xã hội dân sự. Hai người đã có một bé gái, đặt tên là Miranda – lấy theo tên của Francisco de Miranda, một nhà cách mạng tiền thân của anh hùng giải phóng Venezuela, Simon Bolivar.

Guiado xuất thân trong một gia đình bình dân có 7 anh chị em tại thành phố cảng La Guaira, bang Vargas – một trong những bang nghèo khó nhất Venezuela.

Juan Guaido tròn 15 tuổi khi người tiền nhiệm của ông Nicolas Maduro, ông Hugo Chavez trở thành tổng thống Venezuela năm 1999, bắt đầu đưa quốc gia Nam Mỹ này theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Trong cùng năm này, mưa lớn gây lũ quét đã quét qua thành phố La Guaira, khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng, phá hủy phần lớn thành phố cảng này.

Juan Guaido và gia đình đã may mắn sống sót qua thảm kịch này, nhưng chính phản ứng thiếu hiệu quả của chính quyền với thảm họa tại La Guaira được cho là đã đẩy thanh niên Guaido theo con đường chính trị.

Juan Guaido học ngành kỹ thuật công nghiệp tại đại học ở Venezuela, sau đó ông lấy thêm bằng cử nhân tại Đại học George Washington ở thủ đô nước Mỹ và tốt nghiệp trường kinh doanh tư nhân Venezuela.

Khi còn là sinh viên, Guaido đã tham gia biểu tình chống lại nỗ lực kiểm soát báo chí của Tổng thống Hugo Chavez khi ông này không gia hạn giấy phép cho Đài phát thanh truyền hình độc lập tại Caracas.

Ông Guaido bắt đầu tham gia sự nghiệp chính trị chuyên nghiệp khi cùng với lãnh đạo đối lập chủ chốt Leopoldo Lopez vào năm 2009 thành lập đảng Ý chí Nhân dân (Popular Will) theo đường lối trung hữu.

Ông Leopoldo Lopez, đang bị chính quyền Maduro quản thúc tại gia vì lãnh đạo các cuộc biểu tình năm 2014, được cho là cố vấn chính trị của ông Juan Guaido.

Theo Bloomberg, mặc dù ông Lopez bị quản thục chặt chẽ, nhưng bộ đôi này vẫn nói chuyện với nhau hàng ngày.

Ông Guaido được bầu vào Quốc hội Venezuela năm 2011 và trở thành đại diện cho bang Vargas năm 2016.

Trong cuộc biểu tình chống chính quyền Maduro năm 2017, ông Guaido được cho là đã bị thương và theo AP, hiện tại ông Guaido vẫn còn vết sẹo trên cổ.

Phát biểu trong buổi tập trung của hàng trăm người ủng hộ hôm 11/1, ông Juan Guaido với tư cách Chủ tịch Quốc hội đã thông báo rằng ông sẽ viện dẫn ba điều khoản hiến pháp hiện hành “để kêu gọi bầu cử tự do ngay lập tức, và kêu gọi đoàn kết nhân dân, lực lượng vũ trang và cộng đồng quốc tế để chấm dứt việc [ông Maduro] chiếm quyền.”

Hai ngày sau đó, mật vụ của chính quyền Maduro đã bắt giam ông Guaido vài giờ. Ông Guaido hôm 14/1 tiếp tục có bài phát biểu trước đông đảo người ủng hộ và tuyên bố sẽ tổ chức biểu tình quy mô lớn vào ngày 23/1 – nhân kỷ nhiệm 61 năm nhân dân Venezuela lật đổ nhà độc tài quân sự Marcos Perez.

Trước hàng nghìn người ủng hộ tập trung tại đông Caracas hôm 23/1, ông Juan Guaido đã chính thức tuyên bố đảm đương vai trò tổng thống lâm thời Venezuela trong thời gian chờ tổng tuyển cử theo hiến pháp.

“Tôi thề sẽ dùng tất cả quyền lực tổng thống để đảm bảo chấm dứt sự chiếm quyền này,” ông Juan Guaido nói trước đám đông cuồng nhiệt.

Chính quyền Maduro vốn luôn cáo buộc các nhà lãnh đạo đối lập là tầng lớp giàu có, giai cấp bóc lột. Nhưng họ gặp khó khăn khi dùng chiêu bài này với ông Juan Guaido vì tổng thống lâm thời Venezuela xuất thân từ tầng lớp bình dân, sinh ra và lớn lên tại một trong những bang nghèo khó nhất Venezuela.

Những người phê bình ông Guaido cho rằng ông thiếu kinh nghiệm chính trị và chưa đưa ra được tầm nhìn rõ ràng nào để giúp đất nước thoát khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng kéo dài dưới thời Maduro.

Ông Juan Guaido được cho là sẽ ủng hộ các chính sách của đảng Ý chí Nhân dân như ưu tiên thị trường tự do và trao quyền lớn hơn cho các chính quyền địa phương.

Ông Guaido kêu gọi quân đội rút lại sự ủng hộ của họ đối với ông Maduro và cam kết sẽ ân xá cho những sĩ quan đứng về phe đối lập và người dân.

Tổng thống lâm thời cũng tuyên bố rằng ông sẵn sàng ân xá cho ông Maduro nếu lãnh đạo đảng xã hội chủ nghĩa rời bỏ quyền lực.

Trả lời Financial Times về khả năng ân xá cho ông Maduro, ông Guaido nói: “ân xá là sẵn sàng cho tất cả những ai sẵn sàng… khôi phục trật tự hiến pháp.”

Ông Guaido cũng cam kết sẽ tổ chức bầu cử tự do để “nhanh chóng tiến lên vượt qua cuộc khủng hoảng này.”

Xuân Thành (T/h)