Trung Quốc phản đối Phó tổng thống Đài Loan dừng chân ở Mỹ

Hôm Thứ Năm (3/8), Trung Quốc kiên quyết phản đối bất kỳ sự gặp mặt chính thức nào giữa Mỹ và Đài Loan, và cực lực phản đối “các chuyến thăm lén lút” của những “phần tử ly khai đòi độc lập” của Đài Loan tới Mỹ, trong bối cảnh Phó tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức (William Lai) tuyên bố sẽ dừng chân ở Mỹ như một chặng trung chuyển trong một chuyến công du. Bộ Ngoại giao Trung Quốc hối thúc Mỹ và Đài Loan hãy chấm dứt ngay quan hệ giữa các quan chức và không được leo thang các quan hệ “thực chất” này.

• Vì sao Đảng Dân tiến thay đổi khẩu hiệu chống Trung Quốc?

Theo Reuters đưa tin, Phó tổng thống Đài Loan, ứng viên hàng đầu cho bầu cử tổng thống Đài Loan năm 2024, sẽ dừng chân ở New York và San Francisco tại Mỹ.

Cũng theo Reuters, cuối tháng trước chính quyền Đài Loan đã loan báo chuyến công du này của ông Lại Thanh Đức, điều mà Trung Quốc đã coi là hành động “khiêu khích”.

Ông Lại Thanh Đức sẽ dừng chân ở New York vào ngày 12/8 trên đường tới Paraguay để tham dự lễ đăng quang tổng thống, và dừng chân ở San Francisco ngày 16/8 trên đường từ Paraguay trở về Đài Loan.

“Điều này hẳn sẽ không tạo ra sự khó chịu cho các bên khác, hoặc trở thành cái cớ để làm sâu sắc thêm xung đột,” Thứ trưởng Ngoại giao Đài Loan Alexander Yui nói trong cuộc họp báo tại Văn phòng Tổng thống, và giải thích rằng việc sắp xếp ông Lại Thanh Đức quá cảnh ở Mỹ dựa trên các nguyên tắc thoải mái, an toàn, thuận tiện, và đàng hoàng. Đài Loan không cho biết chi tiết hơn nữa về lịch làm việc trong chuyến công du này của ông Lại Thanh Đức.

• Mỹ công bố gói viện trợ quân sự 345 triệu USD cho Đài Loan — Cuối tháng trước, Mỹ công bố sẽ gói viện trợ quân sự cho Đài Loan, điều mà Trung Quốc cực lực phản đối.

Nội chiến Quốc-Cộng 1949 kết thúc với kết quả Đảng Cộng sản thắng lợi, lập ra Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ngày nay, với thể chế cộng sản đơn đảng ở Đại Lục. Quốc Dân Đảng thua trận tháo chạy sang Đài Loan (Trung Hoa Dân Quốc) tuyên bố là quốc gia với thể chế dân chủ.

Chế độ Bắc Kinh kiên trì chính sách “1 Trung Quốc” mà trong đó Đài Loan được coi là 1 phần của Trung Quốc Đại Lục, mặc dù trên thực tế Bắc Kinh không có bất kỳ quyền kiểm soát nào đối với quốc đảo này. Mỹ thừa nhận chính sách “1 Trung Quốc” theo nghĩa không chính thức coi Đài Loan là quốc gia độc lập, tuy nhiên Mỹ có thể can thiệp để bảo vệ chính phủ dân chủ ở Đài Loan, nếu Trung Quốc Đại Lục tấn công hòn đảo này.

Đảng Dân Tiến, đảng cầm quyền hiện nay ở Đài Loan, coi Đài Loan là quốc gia độc lập, không thừa nhận chính sách “1 Trung Quốc” và bị Bắc Kinh gọi là các “phần tử ly khai”, và không chấp nhận nói chuyện với các “phần tử ly khai” này.

Bà Thái Anh Văn nhậm chức tổng thống Đài Loan năm 2016, và sẽ không thể tham gia vào bầu cử tổng thống đợt tới vì đã hết giới hạn. Đợt bầu cử chính quyền địa phương các cấp năm 2022, Quốc Dân Đảng đã thắng lớn. Ngay sau đó, tháng 11/2022, bà Thái Anh Văn đã từ chức chủ tịch Đảng Dân Tiến do thất bại của đảng này.

Ông Lại Thanh Đức của Đảng Dân Tiến hiện nay đang dẫn đầu trong các ứng viên cho bầu cử tổng thống Đài Loan, dự kiến sẽ diễn ra vào đầu năm tới. Trong chiến dịch tranh cử, ông cam kết sẽ tiếp tục các chính sách của Đảng Dân Tiến.

Quốc Dân Đảng, đảng đối lập, ủng hộ chính sách “1 Trung Quốc” (nhưng với cách diễn giải khác với chính quyền Bắc Kinh).

Ứng viên tổng thống đại biểu của Quốc Dân Đảng, ông Hầu Hữu Nghi (Hou Yu-ih), đổ lỗi nguy cơ chiến tranh cũng như tình trạng căng thẳng ở eo biển với Trung Quốc Đại Lục như hiện nay là do chính quyền của Đảng Dân Tiến làm ra, và nếu ông đắc cử tổng thống Đài Loan, thì ông sẽ làm hết sức để đảm bảo hòa bình.

Quan hệ eo biển giữa Đài Loan và Đại Lục trở nên đặc biệt căng thẳng sau chuyến viếng thăm vào tháng 8/2022 tới Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ bấy giờ, bà Nancy Pelosi. Trung Quốc coi đó là hành vi khiêu khích và đã tăng cường áp lực quân sự và ngoại giao trong suốt thời gian qua.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói rằng hơn tỷ người Trung Quốc sẽ quyết định quan hệ với Đài Loan, một tỉnh của Trung Quốc.

Chính phủ Đảng Dân Tiến của bà Thái Anh Văn theo đuổi đường lối cứng rắn, tuyên bố rằng 24 triệu nhân dân Đài Loan mới là người có thể quyết định tương lai của mình, và vì Bắc Kinh chưa từng bao giờ có quyền kiểm soát Đài Loan cho nên Đài Loan phủ nhận tính hợp pháp của tuyên bố của Bắc Kinh.

Quốc Dân Đảng nhiều năm gần đây ủng hộ quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc Đại Lục, cho rằng quan hệ ôn hòa và phát triển kinh tế với Đại Lục là lựa chọn tốt hơn cho sự phát triển của Đài Loan và cho nhân dân Đài Loan.

Tuy phần đông các quốc gia trên thế giới, gồm cả Mỹ, không đặt quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan như với 1 quốc gia độc lập, nhưng trên thực tế (de facto) đều coi quốc đảo này như một nhà nước độc lập.