Úc trục xuất đại sứ Iran, cáo buộc Tehran đứng sau các vụ tấn công bài Do Thái

Ngày 26/8, Thủ tướng Úc Anthony Albanese tuyên bố trục xuất đại sứ Iran tại Úc cùng 3 nhà ngoại giao khác, sau khi cơ quan tình báo xác nhận Iran đã dàn dựng ít nhất 2 vụ tấn công bài Do Thái trên lãnh thổ Úc. Đây là lần đầu tiên kể từ Thế chiến II, Úc trục xuất một đại sứ.

Các cuộc tấn công bài Do Thái có yếu tố khủng bố

Theo Thủ tướng Albanese, các vụ đốt phá nhắm vào nhà hàng kosher ở Sydney và giáo đường Do Thái ở Melbourne đã được lên kế hoạch kỹ lưỡng và che giấu dấu vết. Dù không có thương vong, các vụ việc đã gây hoang mang cho cộng đồng Do Thái tại Úc và bị xem là “hành động xâm lược gây sốc” của một thế lực nước ngoài.

Chính phủ Úc cáo buộc Iran đang tìm cách chia rẽ xã hội Úc và gieo rắc hận thù thông qua các hoạt động ngầm. Albanese xác nhận cơ quan Tình báo An ninh Úc (ASIO) có thông tin tình báo cho thấy Iran còn lên kế hoạch cho các cuộc tấn công tiếp theo.

Úc đã đình chỉ hoạt động của đại sứ quán nước này tại Tehran và sơ tán toàn bộ nhân viên ngoại giao đến một nước thứ ba an toàn. Thủ tướng Albanese cũng cho biết chính phủ sẽ tiến hành các thủ tục để chỉ định Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) là một tổ chức khủng bố.

Phản ứng từ các quan chức và tổ chức trong và ngoài nước

Bộ trưởng Ngoại giao Úc Penny Wong nhấn mạnh hành vi của Iran là “hoàn toàn không thể chấp nhận”, trong khi Giám đốc ASIO Mike Burgess cảnh báo rằng IRGC đã sử dụng tội phạm và các băng đảng có tổ chức ở Úc để thực hiện các mệnh lệnh từ xa. Ông mô tả những kẻ này là “con rối” trong chiến dịch gây bất ổn của Tehran.

Đại sứ quán Israel tại Úc bày tỏ sự ủng hộ đối với hành động của chính phủ Úc, nhấn mạnh rằng chế độ Iran là mối đe dọa không chỉ đối với Israel hay người Do Thái mà còn với toàn bộ thế giới tự do. Ông Daniel Aghion, Chủ tịch Hội đồng Điều hành người Do Thái Úc (ECAJ), cho biết các vụ tấn công đã gây tổn thất hàng triệu đô la, hủy hoại nơi thờ tự linh thiêng và gieo rắc nỗi sợ hãi trong cộng đồng Do Thái tại Úc.

Trong bài đăng trên X vào thứ Ba (26/8), Bộ trưởng Ngoại giao Iran Seyed Abbas Araghchi đã phủ nhận những cáo buộc, lưu ý rằng đất nước của ông là nơi sinh sống của một cộng đồng Do Thái đông đảo và hàng chục giáo đường Do Thái.

Ông Araghchi viết: “Tôi không có thói quen tham gia cùng các tội phạm chiến tranh bị truy nã, nhưng [Thủ tướng Israel Benjamin] Netanyahu đã đúng về một điều: Thủ tướng Úc thực sự là một ‘chính trị gia yếu kém’” .

Điều tra và truy tố nghi phạm

Có khoảng 90.000 người gốc Iran đang sinh sống tại Úc. Cảnh sát đã buộc tội hai người đàn ông trong vụ đốt phá một giáo đường Do Thái ở Melbourne vào tháng 12/2024. Giáo đường này được xây dựng từ những năm 1960 bởi các nạn nhân sống sót sau thảm họa diệt chủng Holocaust.

Cảnh sát đang phân tích các thiết bị điện tử thu giữ trong cuộc khám xét gần đây tại nhà của một trong các nghi phạm. Người này dự kiến sẽ ra hầu tòa vào thứ Tư. Ngoài ra, cảnh sát cho biết có ba người bị tình nghi đã đột nhập vào giáo đường và châm lửa.

Trước đó vào tháng 10/2023, một vụ phóng hỏa khác đã thiêu rụi nhà hàng kosher “Lewis’ Continental Kitchen” ở Bondi, Sydney. Vào tháng 1 năm nay, một người đàn ông có liên hệ với băng đảng xe máy bị bắt vì liên quan đến vụ việc này. Anh ta đã phủ nhận cáo buộc và được tại ngoại sau khi nộp tiền bảo lãnh.

Các vụ tấn công diễn ra trong bối cảnh xung đột giữa Israel và tổ chức Hamas bùng phát từ tháng 10/2023, kéo theo sự gia tăng các hành vi bài Do Thái trên toàn cầu, trong đó có Úc. Bên cạnh đó, căng thẳng giữa Israel và Iran cũng leo thang, đặc biệt sau các cuộc không kích của Israel nhắm vào cơ sở hạt nhân của Iran hồi tháng 6/2025, kéo dài suốt 12 ngày.