Ukraine đổi người đứng đầu Tòa án Chống Tham nhũng Cấp cao

Thẩm phán Vira Mykhaylenko trở thành người đứng đầu mới của Tòa án Chống Tham nhũng Cấp cao Ukraine, theo quyết định của cuộc họp chung các thẩm phán ngày 14/2, tờ báo Pravda Ukraine do chính quyền kiểm soát đưa tin.

Theo thông báo trên Facebook hôm thứ Tư của Tòa án Chống Tham nhũng Cấp cao Ukraine (VAKS), bà thẩm phám Vira Mykhaylenko trở thành người đứng đầu mới của cơ quan này. Đây là quyết định sau cuộc họp chung của các thẩm phán.

Vấn đề chống tham nhũng ở Ukraine gần đây được đồng minh phương Tây nhắc nhở nhiều lần, và cũng được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhấn mạnh trong các tuyên bố, khi mà cuộc chiến tranh chống Nga của họ đang sắp tròn 1 năm, và những khoản viện trợ vào Ukraine cũng tăng nhanh lên hàng chục tỷ đô la.

Hoa Kỳ là quốc gia đứng đầu về viện trợ cho chiến tranh ở Ukraine với con số 48 tỷ đô la trong năm 2022, theo phân tích của Al Jazeera. Hiện EU đã cam kết viện trợ 72 tỷ đô là cho Ukraine kể từ khi chiến tranh bắt đầu.

Tháng 1/2023, dân biểu Đảng Cộng hòa Marjorie Taylor Greene đã gọi Ukraine là “một trong những quốc gia tham nhũng nhất trên thế giới”, và trong một dòng tweet bà đã thẳng thừng chất vấn “tiền thuế khó kiếm được của người Mỹ có bị đánh cắp hay không?”

Bà Green và một số đảng viên Cộng hòa tháng 11/2022 từng kêu gọi Quốc hội Hoa Kỳ ra nghị quyết đòi kiểm toán các khoản viện trợ cho Ukraine.

Vào tháng 6/2022, EU đã trao cho Ukraine quy chế “quốc gia ứng viên”, một động thái chính thức cho phép Kyiv trở thành thành viên của EU. Nhưng trước khi trở thành thành viên, các quốc gia ứng viên phải thực hiện một số cải cách chính trị, kinh tế, và pháp quyền để phù hợp với các tiêu chuẩn của EU. Trong đó chống tham nhũng ở Ukraine trở thành một trong những vấn đề hàng đầu.

“Khi các cuộc đàm phán của EU đang tăng tốc cùng với sự hỗ trợ tài chính từ phương Tây, Ukraine cần chứng tỏ rằng tham nhũng sẽ không được dung thứ, ngay cả khi các cá nhân [tham nhũng] là quan chức cấp cao ở Ukraine,” theo Lukas Andriukaitis, một quan chức EU, nói với Al Jazeera.

“Nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của Ukraine là Hoa Kỳ và phương Tây sẽ từ bỏ họ và dòng chảy vũ khí [và tài chính] sẽ dừng lại,” theo Volodymyr Dubovyk, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Quốc gia Mechnikov ở Odesa, Ukraine, nói với Al Jazeera.

• Lâm trận đổi tướng, Bộ Quốc phòng Ukraine náo loạn
• 15 quan chức Ukraine đã ra đi trong đợt tăng cường chống tham nhũng
• Ukraine cam kết sẽ giải quyết các bê bối tham nhũng của đất nước

Tổng thống Zelensky luôn luôn kiên quyết chống tham nhũng trong các tuyên bố của mình, ngay từ những ngày tranh cử tổng thống. Theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế xếp hạng tham nhũng của Ukraine năm 2022 là 116/180 (càng nhỏ càng ít tham nhũng) so với năm 2019 khi ông Zelensky lên chức tổng thống là 126/180. Tức là, tuy có tiến bộ nhưng vẫn còn rất thiếu khả quan. So với Việt Nam xếp hạng 77/180 trong năm 2022, thì tình hình tham nhũng ở Ukraine còn tồi tệ hơn.

Trong vài tuần qua, chính quyền Ukraine đã đột kích vào nhà của cựu bộ trưởng nội vụ nước này và sa thải hàng loạt quan chức chính phủ cấp cao do tham nhũng, trong đó có cả Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đã từ chức. Ngay cả Bộ trưởng Quốc phòng  Oleksii Reznikov từng được một số nhà lập pháp cho biết sẽ bị thay thế sau khi các nhà báo và nhà hoạt động phát hiện ra rằng Bộ Quốc phòng đã mua thực phẩm cho binh lính với giá quá cao. Tuy nhiên cho đến hiện nay dường như không bị ảnh hưởng, và ông vẫn tiếp tục cống hiến cho Chính phủ Ukraine và nhân dân với cương vị như cũ khi Tổng thống Zelensky vẫn im lặng về việc này.

Cũng theo Al Jazeera phân tích, sự ngờ vực về khả năng chống tham nhũng của Ukraine hiện nay có lý do một phần là vì Nga cố ý tuyên truyền.

“Ý tưởng là gieo rắc sự ngờ vực trong các xã hội phương Tây về sự hỗ trợ của Ukraine, cố gắng làm lung lay sự ủng hộ vững chắc của các chính phủ phương Tây bằng cách tiếp cận từ dưới lên,” theo quan chức EU Andriukaitis nói với Al Jazeera.

Dường như Nga, một quốc gia tệ hơn về tham nhũng với xếp hạng 137/180 vào năm 2022, đang làm như vậy là vì lo sợ Ukraine sẽ thành công trong việc chống tham nhũng.

“Người Nga sẽ hỏi, ‘nếu Ukraine có thể [thành công chống tham nhũng], tại sao [nước Nga] chúng ta không thể?’”, ông Dubovyk phân tích. “Nếu Ukraine thành công trong việc củng cố nền dân chủ và rời xa Nga, thì đó sẽ là mối đe dọa lớn đối với [Tổng thống Nga Vladimir] Putin.”