WHO vẫn đang chờ TQ chấp thuận các nhà điều tra nguồn gốc COVID-19

Tờ Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) cho hay, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hiện vẫn đang chờ Bắc Kinh chấp thuận việc thành lập một nhóm quốc tế đến Trung Quốc để điều tra nguồn gốc của đại dịch COVID-19. Trung Quốc cũng chính là bên cuối cùng quyết định danh sách các ứng viên điều tra.

Giám đốc phụ trách các chương trình khẩn cấp y tế của WHO, ông Mike Ryan, đã nói trong cuộc họp đặc biệt của ban điều hành tổ chức vào hôm thứ Hai (5/10) rằng, WHO đã chọn được các chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới để tham gia nhiệm vụ điều tra. Nhưng quan trọng là, việc ai sẽ được chọn vào nhóm và thời điểm họ được vào Trung Quốc đều tùy thuộc vào chính quyền Bắc Kinh.

Ông Ryan nhấn mạnh với nhóm cố vấn bao gồm đại diện các quốc gia thành viên: “Danh sách các ứng viên đã được gửi cho giới chức Trung Quốc để họ xem xét và thực hiện các bước tiếp theo nhằm triển khai đội ngũ điều tra.”

Hiện các quốc gia thành viên vẫn đang gây áp lực cho WHO trong việc điều tra nguyên nhân vì sao chủng virus corona mới này có thể lây lan từ động vật sang người.

Hồi đầu tháng 8, hai chuyên gia của WHO được cử đến Trung Quốc tiền trạm, hợp tác với giới chức và các nhà khoa học nước này chuẩn bị cho cuộc điều tra. Trước đó, hồi tháng 7, WHO cũng khẳng định, các chuyên gia quốc tế sẽ thực hiện một nhiệm vụ lớn hơn, bắt đầu cuộc điều tra tại thành phố Vũ Hán – tâm dịch đầu tiên của đợt bùng phát tại Trung Quốc – “chỉ vài tuần” sau đó. Thế nhưng đến nay, sau hơn 2 tháng, nhóm điều tra vẫn chưa được phép tiến vào Trung Quốc.

Trong cuộc họp hôm 5/10, các đại diện của Mỹ, Liên minh Châu Âu và Úc đã thúc giục  WHO cử nhóm điều tra và chia sẻ thêm thông tin chi tiết về nhiệm vụ.

Bà Caroline Edwards, thành viên ban điều hành WHO đại diện cho Úc cho biết: “Tính minh bạch trong nhiệm vụ này rất quan trọng, chúng tôi muốn biết thêm thông tin về thành viên của nhóm điều tra và chương trình làm việc của họ.”

Tuy nhiên, các nhà quan sát nhận định WHO không thể cử một nhóm điều tra đến một quốc gia thành viên mà không có sự cho phép của nước chủ nhà.

Ông Ayelet Berman, thành viên nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Luật Quốc tế tại Đại học Quốc gia Singapore nhận định: “Nếu Trung Quốc có điều kiện tham gia một nhóm chuyên gia để xem xét danh sách các nhà điều tra, thì từ góc độ pháp lý quốc tế, bàn tay của WHO sẽ bị ràng buộc.”

Các nhà phân tích cho rằng tính hợp pháp của nhóm điều tra sẽ phụ thuộc vào việc có những ai tham gia và cách thức hoạt động, đặc biệt là sau những lời chỉ trích WHO dung túng cho Trung Quốc trong những tuần đầu bùng phát dịch bệnh. 

Mỹ cho rằng sự lây lan của COVID-19 xuất phát từ nguyên do WHO phụ thuộc vào thông tin ban đầu từ phía Bắc Kinh cung cấp, dẫn đến việc xác định thông tin dịch bệnh có thể lây lan từ người sang người kéo dài đến vài tuần lễ.

Phía Trung Quốc luôn khẳng định họ giữ liên hệ chặt chẽ với WHO trong đại dịch. Bà Trương Dương, đại diện Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc hôm 5/10 đã nói với ban điều hành: “Trung Quốc luôn minh bạch và trách nhiệm trong thực hiện các nghĩa vụ quốc tế.”

Nhưng trên thực tế, tuyên bố này của Trung Quốc không khỏi khiến các quốc gia nghi ngại. Hồi đầu năm, Bắc Kinh đã từ chối lời kêu gọi từ Mỹ và Úc về việc điều tra nguồn gốc của virus corona mới bởi Trung Quốc coi đây là âm mưu để đổ lỗi cho họ trong đại dịch. Chính quyền Bắc Kinh cuối cùng chỉ ủng hộ một nghị quyết của WHO kêu gọi điều tra khoa học.

Ông Vương Nghĩa Quỳ, Giám đốc Viện Vấn đề Quốc tế và Trung tâm Nghiên cứu châu Âu tại Đại học Nhân dân, cho biết nhóm chuyên gia nên được WHO lựa chọn “dựa trên nền tảng chuyên môn” để tránh “chính trị hóa” một cuộc điều tra. 

Còn theo Dominic Meagher, nghiên cứu sinh tại Đại học Quốc gia Úc ở Canberra, Trung Quốc muốn các chuyên gia không theo đuổi một chương trình nghị sự chính trị nào… Bất kỳ ai tiến hành cuộc điều tra đều không được phép vượt quá các điều khoản.

Minh Ngọc (Theo SCMP)

Xem thêm: